Konferenca e Londrës e vitit 1913 ishte një proces i rëndësishëm në përcaktimin e kufijve në Ballkanin Lindor pas shpërbërjes së Perandorisë Osmane. Në këtë konferencë, pjesa e veriut të territorit shqiptar u aneksua nga Serbia, ndërsa pjesa e jugut u nda në dy pjesë, të cilat u aneksuan nga Greqia dhe Mali i Zi. Kjo rezultoi në humbjen e pjesëve të rëndësishme të territorit shqiptar dhe solli pasojat e shpërnguljes së popullsisë shqiptare dhe konflikteve të vazhdueshme me shtetet fqinje për kufijtë dhe territorin.
Pas humbjes së këtyre territoreve, shqiptarët u përballën me sfida të mëdha sociale, ekonomike dhe politike. Shpërngulja e popullsisë shqiptare nga këto territore solli humbjen e pronës dhe rrënimin e jetës së tyre të vjetër. Shqiptarët u detyruan të largoheshin nga shtëpitë e tyre dhe të vendoseshin në zona të reja, duke përjetuar ndryshime të mëdha në jetën e tyre.
Përveç shpërnguljes së popullsisë, humbja e territorit solli dhe konflikte të vazhdueshme me shtetet fqinje për kufijtë dhe territorin. Këto konflikte dhe mosmarrëveshjet territoriale kanë qenë burim tensionesh dhe sfidash të vazhdueshme në rajon. Shqipëria ka pasur konflikte dhe tensione me shtetet fqinje, veçanërisht me Serbinë, Greqinë dhe Malin e Zi, në lidhje me kufijtë dhe territorin.
Këto çështje territoriale dhe kufitare kanë qenë tema të rëndësishme në politikën shqiptare dhe kanë krijuar tensione të vazhdueshme në rajon. Për të adresuar këto çështje, dialogu dhe bashkëpunimi ndërmjet Shqipërisë dhe shteteve fqinje kanë qenë thelbësore. Organizatat ndërkombëtare dhe partnerët ndërkombëtarë kanë luajtur një rol të rëndësishëm në ndihmën për zgjidhjen e konflikteve territoriale dhe kufitare në rajon. Coptimi i Shqipërisë në vitin 1913 ishte rezultat i një kombinimi faktorësh historikë, politikë dhe gjeografikë. Në atë kohë, Ballkani ishte një rajon i turbullt dhe i konfliktuar, pas shpërbërjes së Perandorisë Osmane. Disa faktorë që kanë ndikuar në coptimin e Shqipërisë dhe përfshirjen e saj në interesat grabitqare të shteteve fqinje dhe Rusisë janë:
Interesat e fuqive të mëdha: Fuqitë e mëdha të asaj kohe, si Britania e Madhe, Franca, Gjermania dhe Rusia, kishin interesa strategjike dhe ekonomike në rajonin e Ballkanit. Ata kishin rivalitetet e tyre dhe dëshironin të përmirësonin pozitat e tyre dhe të zgjeronin ndikimin e tyre në këtë rajon.
Interesat e shteteve fqinje: Serbia, Greqia dhe Mali i Zi kishin pretendime territoriale ndaj pjesëve të Shqipërisë. Këto shtete dëshironin të shpërbënin territorin shqiptar dhe të përfitonin nga pasuritë natyrore, burimet dhe pozicioni gjeografik i Shqipërisë.
Faktori gjeografik: Gjeografia e rajonit, përfshirë hapësirën e ngushtë të Detit Adriatik dhe rivalitetet e vjetra etnike dhe territoriale, ndikuan në konflikte të vazhdueshme dhe përpjekje grabitqare për territorin.
Fuqitë e mëdha të asaj kohe, si Britania e Madhe, Franca, Gjermania dhe Rusia, kishin interesa strategjike dhe ekonomike në rajonin e Ballkanit në fillim të shekullit të 20-të. Rivalitetet e tyre ishin pjesë e një gare për ndikim dhe kontroll në rajon. Disa nga interesat e tyre ishin:
Strategjia gjeopolitike: Fuqitë e mëdha dëshironin të siguronin një pozicion strategjik në Ballkan për të kontrolluar rrugët tregtare dhe linjat e komunikimit që lidhnin Europën Lindore me Detin Mesdhe dhe Lindjen e Mesme. Rajoni ofronte një hyrje në Detin Adriatik dhe ndikonte në stabilitetin e Europës Juglindore.
Burimet natyrore: Ballkani kishte burime natyrore të pasura, përfshirë minerale, naftë dhe burime ujore të rëndësishme. Fuqitë e mëdha kishin interes të përfitonin nga këto burime dhe të siguronin qasje dhe kontroll mbi to.
Influencë politike dhe ekonomike: Fuqitë e mëdha dëshironin të zgjeronin ndikimin e tyre politik dhe ekonomik në rajon. Ata kishin interes të krijojnë aleancat dhe marrëdhëniet e tyre me shtetet ballkanike për të përforcuar pozitat e tyre dhe për të parandaluar rritjen e ndikimit të rivalëve të tyre.
Stabiliteti rajonal: Fuqitë e mëdha kishin interes të ruanin stabilitetin dhe të parandalonin konfliktet në rajon. Ata kishin interes që të siguronin një rend politik dhe ekonomik të qëndrueshëm që do të krijohej nëpërmjet kontrollit të tyre dhe ndikimit në shtetet ballkanike.
Rivalitetet dhe interesat e fuqive të mëdha ishin faktorë kyç që ndikuan në zhvillimet në rajonin e Ballkanit në atë periudhë dhe shpeshherë rezultuan në mosmarrëveshje, konflikte dhe ndarje territoriale.
Paaftësia e shqiptarëve për të mbrojtur interesat e tyre: Shqipëria ishte një vend i ri dhe i dobët politikisht dhe ushtarakisht në kohën e coptimit të saj. Mungesa e një qeverie të qëndrueshme dhe të fuqishme dhe ndarja ndërmjet shqiptarëve vendosi vendin në një pozitë të përgjithshme të dobët ndaj interesave të shteteve fqinje dhe fuqive të mëdha.
Për sa i përket vazhdimësisë së mosmarrëveshjeve territoriale dhe politikave grabitqare të fqinjëve dhe Rusisë, ka shumë faktorë të ndryshëm që kanë ndikuar në këtë situatë. Disa prej tyre janë:
Rivalitetet etnike dhe territoriale: Në rajonin e Ballkanit, ka pasur një histori të gjatë rivalitetesh etnike dhe territoriale midis popullsisë së ndryshme etnike. Këto rivalitete kanë shkaktuar konflikte të vazhdueshme dhe tensione.
Interesat kombëtare dhe strategjike: Shtetet fqinje dhe fuqitë e mëdha kanë vazhduar të kenë interesat e tyre kombëtare dhe strategjike në rajonin e Ballkanit. Ata kanë përsëritur politikat grabitqare dhe ndërhyrjet e tyre për të përfituar nga situata dhe për të zgjeruar ndikimin e tyre.
Ndikimi historik dhe kulturore: Historia e gjatë dhe traditat kulturore të rajonit kanë ndikuar në mospajtimet dhe mosmarrëveshjet territoriale. Këto faktorë kanë krijuar një atmosferë të tensionuar dhe të vazhdueshme në marrëdhëniet mes shteteve fqinje.
Rëndësia gjeografike: Ballkani ka një rëndësi gjeostrategjike të madhe për shkak të vendndodhjes së tij në lidhje me Europën Lindore dhe gjatë coptimit të Shqipërisë në vitin 1913, Serbia, Greqia dhe Mali i Zi kishin pretendime territoriale ndaj pjesëve të territorit shqiptar. Këto shtete dëshironin të shpërbënin territorin e Shqipërisë për të përfituar nga pasuritë natyrore, burimet dhe pozicioni gjeografik i saj. Disa nga interesat e tyre ishin:
Pretendimet territoriale: Serbia, Greqia dhe Mali i Zi kishin interes të zgjeronin territorin e tyre dhe të aneksonin pjesë të territorit shqiptar. Këto pretendime bazoheshin në pretendimet historike, etnike dhe strategjike.
Burimet natyrore: Shqipëria është një vend me burime natyrore të pasura, përfshirë minerale, burime ujore dhe tokë bujqësore të frytshme. Shtetet fqinje kishin interes të përfitonin nga këto burime dhe të kontrollonin qasjen e tyre.
Pozicioni gjeografik: Shqipëria ka një pozicion gjeografik të rëndësishëm në Ballkan. Ajo ka hyrje në Detin Adriatik dhe ndikon në rrugët tregtare dhe linjat e komunikimit në rajon. Kjo e bënte atë një objekt të dëshirueshëm për shtetet fqinje që dëshironin të kontrollonin dhe të zgjeronin ndikimin e tyre në rajon.
Ndikimi politik: Shtetet fqinje kishin interes të siguronin një ndikim politik dhe ekonomik mbi Shqipërinë. Ata dëshironin të krijojnë aleancat dhe marrëdhëniet e tyre me Shqipërinë për të përforcuar pozitat e tyre në rajon dhe për të ndikuar në politikën dhe vendimet e saj.
Interesat territoriale dhe ekonomike të shteteve fqinje ishin faktorë kyç që shkaktuan konflikte dhe mosmarrëveshje në rajonin e Ballkanit në atë kohë. Coptimi i Shqipërisë ishte rezultat i këtyre pretendimeve territoriale dhe interesave të shteteve fqinje.
Shqipëria ka një pozicion gjeografik të rëndësishëm në Ballkan. Hyrja e saj në Detin Adriatik e bën atë një pikë hyrëse në rajon dhe një vend strategjik për linjat e komunikimit dhe rrugët tregtare. Disa nga arsyet pse pozicioni gjeografik i Shqipërisë ishte i dëshirueshëm për shtetet fqinje ishin:
Hyrja në Detin Adriatik: Shqipëria ka një bregdet të gjatë në Detin Adriatik, duke ofruar qasje direkte në këtë det. Kjo e bën atë një pikë strategjike për kontrollin e hyrjes dhe daljes në detërat e Adriatikut, të cilat lidhin Europën Lindore me Detin Mesdhe dhe Lindjen e Mesme.
Rrugët tregtare dhe linjat e komunikimit: Shqipëria ndikon në rrugët tregtare dhe linjat e komunikimit në rajon. Ajo është pjesë e korridorëve të rëndësishëm të transportit që lidhin Europën Lindore me Europën Perëndimore dhe Ballkanin. Prania e Shqipërisë në këto korridore e bën atë një vend të rëndësishëm për të kontrolluar dhe monitoruar trafikun e mallrave dhe të njerëzve në rajon.
Stabiliteti rajonal: Kontrolli i Shqipërisë dhe ndikimi i saj në rajon mund të ndikojë në stabilitetin e Ballkanit. Shtetet fqinje kishin interes që të kontrollonin këtë vend strategjik për të siguruar qëndrueshmëri politike, ekonomike dhe sigurie në rajon.
Burime natyrore: Shqipëria ka burime natyrore të pasura, përfshirë miniera, burime ujore të rëndësishme dhe një tokë bujqësore të frytshme. Kjo e bën atë një objekt të dëshirueshëm për shtetet fqinje që dëshirojnë të përfitojnë nga këto burime dhe të kontrollojnë qasjen e tyre.
Pozicioni gjeografik i Shqipërisë ishte një faktor kryesor që shkaktoi interesat dhe rivalitetet e shteteve fqinje në rajonin e Ballkanit. Kontrolli dhe ndikimi mbi Shqipërinë mund të siguronin avantazhe strategjike dhe ekonomike për shtetet fqinje në këtë rajon. Shtetet fqinje kishin interes të siguronin ndikim politik dhe ekonomik mbi Shqipërinë në rajonin e Ballkanit. Disa nga arsyet pse kishin këto interesa ishin:
Kontrolli politik: Shtetet fqinje kishin interes që të kenë një ndikim politik mbi Shqipërinë për të promovuar interesat e tyre në rajon. Përmes krijimit të aleancave dhe marrëdhënieve politike me Shqipërinë, ata mund të përforconin pozitat e tyre dhe të siguronin mbështetjen politike të Shqipërisë në çështje të rëndësishme rajonale.
Ndikimi ekonomik: Kontrolli i ekonomisë së Shqipërisë ishte gjithashtu një interes për shtetet fqinje. Ata dëshironin të përfitonin nga burimet natyrore, tregtia dhe investimet në Shqipëri për të rritur ndikimin e tyre ekonomik dhe për të përfituar nga avantazhet ekonomike që ofronte vendi.
Ndikimi politik dhe ekonomik mbi Shqipërinë ishin faktorë të rëndësishëm për shtetet fqinje në përpjekjet e tyre për të përforcuar pozitat e tyre dhe për të ndikuar në zhvillimet politike dhe ekonomike në rajon.
Pas shpalljes së pavarësisë në vitin 1912, shteti shqiptar u përball me një sërë probleme të mëdha dhe sfida të shumta. Disa nga problemet kryesore ishin:
Stabiliteti politik: Pas shpalljes së pavarësisë, Shqipëria u përball me vështirësi të mëdha në krijimin e një sistemi politik të qëndrueshëm. Konfliktet politike dhe rivalitetet ndërmjet grupimeve të ndryshme politike shkaktuan instabilitet dhe vështirësi në qeverisjen e vendit.
Kufijtë dhe territori: Kufijtë e përcaktuar në Konferencën e Londrës rezultuan në humbjen e pjesëve të rëndësishme të territorit shqiptar. Pjesa e veriut u aneksua nga Serbia, ndërsa pjesa e jugut u nda në dy pjesë, të cilat u aneksuan nga Greqia dhe Mali i Zi. Kjo solli shpërngulje të popullsisë shqiptare dhe konflikte të vazhdueshme me shtetet fqinje për kufijtë dhe territorin.
Zhvillimi ekonomik: Shqipëria ishte një vend me një ekonomi të dobët dhe mungesë të infrastrukturës në fillimin e shtetit të pavarur. Mungesa e burimeve financiare dhe investimeve të mjaftueshme pengoi zhvillimin ekonomik të vendit dhe përmirësimin e kushteve të jetesës për popullsinë.
Siguria dhe rendi publik: Pas pavarësisë, Shqipëria u përball me sfida të mëdha në sigurinë dhe rendin publik. Prania e bandave të armatosura dhe konfliktet lokale shkaktuan turbullira dhe ndikuan negativisht në stabilitetin e vendit.
Konsolidimi i institucioneve shtetërore: Shteti i ri shqiptar duhej të ndërtohej nga fillimi në të gjitha nivelet e tij, duke përfshirë krijimin e institucioneve shtetërore të nevojshme si qeveria, parlamenti, sistemi gjyqësor, dhe administrata publike. Kjo ishte një sfidë e madhe për të krijuar struktura të fuqishme dhe të besueshme institucionale.
Këto ishin disa nga problemet kryesore me të cilat u përball shteti shqiptar në fillimet e tij. Për të adresuar këto sfida, ishte nevoja për përpjekje të vazhdueshme politike, ekonomike dhe sociale për të konsoliduar shtetin dhe për të promovuar zhvillimin e qëndrueshëm të vendit. Por, pas shpalljes së pavarësisë, Shqipëria u përball me sfida të mëdha në krijimin e një sistemi politik të qëndrueshëm. Konfliktet politike dhe rivalitetet ishin të pranishme dhe shkaktuan vështirësi në qeverisjen dhe stabilitetin politik të vendit.
Disa faktorë që ndikuan në këtë situatë ishin:
Fragmentimi politik: Shqipëria ishte një vend i ri dhe përfaqësonte një komb me ndikime politike dhe ideologjike të ndryshme. Grupet politike lokale dhe liderët kishin synime të ndryshme dhe interesat e tyre specifike, duke shkaktuar ndarje dhe fragmentim politik në vend.
Mungesa e institucioneve të forta: Pas pavarësisë, Shqipëria duhej të ndërtohej nga fillimi në aspektin institucional. Mungesa e institucioneve të fuqishme dhe të pavarura, si qeveria, parlamenti dhe sistema gjyqësore, solli një vakum qeverisës dhe konflikt interesash.
Ndikimi i fuqive të mëdha: Shqipëria ishte në një rajon ku fuqitë e mëdha, siç ishin Austro-Hungaria, Rusia, Italia dhe perandoria Osmane, kishin interesat e tyre strategjike. Ndikimi i tyre ndikoi në politikën shqiptare dhe shpeshherë shkaktoi konflikte dhe rivalitete të brendshme.
Luftërat dhe konfliktet e brendshme: Luftërat e vazhdueshme dhe konfliktet e brendshme shkaktuan përbaltje, paqëndrueshmëri dhe ndarje politike. Bandat e armatosura dhe grupeve të ndryshme politike u përfolën për të përforcuar pozitat e tyre dhe për të arritur qëllimet e tyre politike.
Mungesa e një tradite politike të fortë: Shqipëria nuk kishte pasur një traditë të fortë politike të formuar gjatë shekujve. Kjo bëri që procesi i krijimit të një sistemi politik të qëndrueshëm dhe të koordinuar të ishte më i vështirë.
Për të adresuar këto sfida dhe për të arritur stabilitet politik, Shqipëria ka pasur nevojë për të zhvilluar institucione të forta, për të promovuar dialogun politik dhe për të ndërtuar konsensus në mes të grupimeve politike. Për shumë vite, procesi i konsolidimit politik në Shqipëri ka qenë një sfidë e vazhdueshme, por ka pasur edhe përparime në drejtim të një sistemi politik më të qëndrueshëm dhe të funksionueshëm. Por, mungesa e institucioneve të fuqishme dhe të pavarura ishte një problem kryesor për shtetin shqiptar pas pavarësisë. Përmirësimi i institucioneve ishte një sfidë e madhe për të siguruar funksionimin e përshtatshëm të shtetit dhe për të adresuar nevojat e qytetarëve. Disa nga sfidat dhe pasojat e mungesës së institucioneve të fuqishme ishin:
Vakuumi qeverisës: Mungesa e një qeverie të fuqishme dhe të përgjegjshme solli një vakuum qeverisës në vend. Kjo situatë lejoi përhapjen e korrupsionit, nepotizmit dhe mungesën e përgjegjësisë në administratën publike.
Konfliktet e interesave: Mungesa e institucioneve të pavarura dhe të fuqishme çoi në konflikte të interesave të ndryshme. Grupet politike, bizneset dhe individët me influencë përdorën mungesën e kontrollit institucional për të përfituar dhe për të promovuar interesat e tyre vetjake në vend të interesave publike.
Mungesa e ligjit dhe rendit: Institucionet e dobëta në sistemin gjyqësor dhe zbatimi i ligjit nuk ishin në gjendje të ofronin siguri dhe drejtësi efektive. Kjo solli mungesën e besimit të qytetarëve në sistemin ligjor dhe rrezikoi shtetin e së drejtës.
Mungesa e transparencës dhe llogaridhënies: Institucionet e dobëta nuk ishin në gjendje të ofronin transparencën dhe llogaridhënien e duhur ndaj qytetarëve., Mungesa e ligjit dhe rendit ishte një problem kryesor në Shqipëri pas pavarësisë. Sistemi gjyqësor dhe zbatimi i ligjit ishin të dobët dhe nuk ishin në gjendje të ofronin siguri dhe drejtësi efektive për qytetarët.
Këtu janë disa nga pasojat dhe sfidat e mungesës së ligjit dhe rendit:
Mungesa e besimit publik: Kur institucionet e sistemit gjyqësor dhe zbatimi i ligjit nuk ofrojnë drejtësi dhe siguri efektive, qytetarët humbin besimin në këto institucione. Kjo mungesë e besimit publik përkeqëson raportet mes qytetarëve dhe shtetit dhe krijon një ndjenjë të pafuqisë dhe padrejtësisë.
Rritja e korrupsionit: Kur sistemi gjyqësor është i dobët dhe mungon zbatimi i ligjit, hapet rrugë për korruptim. Korrupsioni dhe favorizimi politik ndikojnë negativisht në besueshmërinë e institucioneve dhe shkaktojnë pabarazi dhe padrejtësi në shoqëri.
Kriminaliteti i organizuar: Mungesa e funksionimit të sistemit gjyqësor dhe zbatimit të ligjit krijon një mjedis të favorshëm për zhvillimin e kriminalitetit të organizuar. Grupet kriminale përfitojnë nga ky vakuum dhe krijojnë një klimë të pandëshkueshmërisë, duke rrezikuar sigurinë publike dhe stabilitetin e vendit.
Investimet e huaja dhe zhvillimi ekonomik: Mungesa e ligjit dhe rendit pengon investimet e huaja dhe zhvillimin ekonomik të vendit. Kur nuk ka siguri ligjore dhe mungon respektimi i të drejtave të pronësisë, investitorët tërhiqen dhe të huajt nuk janë të interesuar për të bërë biznes në një vend ku nuk ka siguri juridike.
Për të adresuar këto sfida, është e nevojshme të forcohen institucionet e sistemit gjyqësor dhe zbatimi i ligjit, të përmirësohet pavarësia dhe integriteti e tyre, dhe të ndërmerren masa efektive kundër korrupsionit dhe kriminalitetit të organizuar. Kjo kërkon angazhim të vazhdueshëm politik dhe reforma të thella në drejtësi për të rikthyer besimin e qytetarëve në sistemin ligjor dhe për të krijuar një shtet të së drejtës të fortë. Investimet e huaja dhe zhvillimi ekonomik: Mungesa e ligjit dhe rendit pengon investimet e huaja dhe zhvillimin ekonomik të vendit. Kur nuk ka siguri ligjore dhe mungon respektimi i të drejtave të pronësisë, investitorët tërhiqen dhe të huajt nuk janë të interesuar për të bërë biznes në një vend ku nuk ka siguri juridike. Kjo është një situatë e vërtetë. Mungesa e ligjit dhe rendit ka një ndikim të drejtpërdrejtë në investimet e huaja dhe zhvillimin ekonomik të vendit. Kur investitorët ndërkombëtarë mendojnë për të investuar në një vend, ata kërkojnë një mjedis të sigurt ligjor dhe respektim të të drejtave të pronësisë.
Kur nuk ka siguri ligjore dhe mungon zbatimi i ligjit në Shqipëri, investitorët e huaj shqetësohen për rrezikun e humbjes së pronësisë së tyre, shkeljen e kontratave, korrupsionin dhe mungesën e garantive ligjore. Kjo i tremb ata dhe i bën më të kujdesshëm në vendimmarrjen e tyre për të investuar. Investitorët e huaj janë të interesuar për të minimizuar rreziqet dhe për të siguruar një ambient të përshtatshëm biznesi për të rritur fitimet dhe për t’u zhvilluar.
Më shumë se kurrë, një ligj dhe një sistemi i drejtësisë të fortë janë thelbësore për të tërhequr investime të huaja dhe për të promovuar zhvillimin ekonomik. Nëse Shqipëria arrin të përmirësojë këto aspekte, duke siguruar një siguri ligjore të mirë, respektimin e të drejtave të pronësisë dhe luftimin e korrupsionit, ajo mund të rrisë besimin e investitorëve të huaj dhe të bëhet një destinacion atraktiv për investime të reja.
Për të arritur këtë, është e rëndësishme të ndërmerren reforma të thella në sistemin e ri gjyqësor, Të përmirësohet klima e biznesit, të luftohet korrupsioni dhe të promovohet transparenca. Gjithashtu, është e rëndësishme të krijohen politika dhe ligje të favorshme për investitorët e huaj dhe të sigurohet zbatim efektiv i tyre. Në këtë mënyrë, Shqipëria mund të rritet si një destinacion i atraktiv për investitorët e huaj dhe të përjetojë rritje ekonomike të qëndrueshme