Vuno. Mbrëmje gushti e qëndisur me yje. Mugëtirë. Shtatë plaka vunotase janë ulur në një prag porte dhe monologojnë pa zë.
Nuk dimë sa kohë kemi që presim kështu…?
Nuk dimë sa kohë u bë që kanë ikur djemtë tanë?
Tani na ka lënë dhe mendja, nuk kujtohemi dot.
Si na iku kështu kjo jetë, si një ëndërr e keqe
më sy të pisëruar nga deti…
Nuk e kujtojmë dot, jo, kur na kanë ikur.
Megjithatë s’ themi gjë.Ishin djemtë tanë.
Bëjmë sikur s’dimë gjë, sikur s’ua kemi vënë re fëmijve tanë,
që ikën e na lanë.
* * *
Kështu dalim së bashku çdo mbrëmje, në mugëtirë,
me duart e fshehura në futatë e zeza dhe bëjmë sikur presim…
Dëgjojmë të qeshurat e tyre të largëta,
në Amërikë, në Kanada.
Kur do të kthehen djemtë tanë?
Çdo mëngjez u rregullojmë krevatet ë martesës,
u pastrojmë fotografitë. Hapim sëndukët e vjetër të nusërisë
dhe u mbajmë erë këmishave të tyre,
përzier me erën e molës.
* * *
Kur do të kthehen djemtë tanë?
Pyesim Hënën , një hënë të ftohtë dhe memece
që shëtit mbi çatitë tona netëve. Mos vallë i ka parë…
Çdo natë kur ikën larg nëpër dete,
mos vallë i ka parë djemtë tanë…
Ku janë?
Ç’bëjnë?
Si jetojnë?
Pyësim një yll që qëndron gjatë gjithë natës ndezur si fener
mbi mallin tonë të përvëluar,
pyesim murmurimën e detit që imiton brengat tona…
I rrit , i shton, i shumëzon, i shpërndan
në të pesë kontinentet.
* * *
Ikën bijtë tanë.
I kishim si drita e syrit.
U lanim rrobat çdo mbrëmje … Gatuanim gjithë gëzim.
Tani jetojmë pa zemër në gjoks,
nuk kemi më kujt t’i qajmë një hall,
nuk kemi kujt t’i themi: “jetoo”
Nuk kemi më jetë…
Prapa botës i çuat jetët tona, jetoo!
Tani jemi bërë si hije të ditëve tona të dikurshme,
E shpirtra që vërtiten rreth këtyre gërmadhave të vjetra.
Na kanë harruar jo vetëm fëmijtë por dhe vetë vdekja.
Nuk dimë për kë të gatuajmë, për kë të lajmë?
Për kë të pastrojmë odatë mëngjëzeve, shkallët , oborrin?
Për kë të lyejmë pragjet e portave me gëlqere?
Kemi harruar prej kohësh të dëgjojmë të qara fëmijësh,
kemi harruar kur kemi lindur, kemi harruar sa vjeç jemi,
kemi harruar të kemi qenë ndonjëherë të martuara…
Nuk jemi ne që vërtitemi në dhomat tona të mëdha,
nuk jemi në që dalim në kopsht,
nuk jemi në që u hedhim thërrime pëllumbave,
nuk jemi ne, jo…Janë shpirtërat tanë të paqetsuar,
që vërtiten portë më portë.
Herë- herë na duket se do na hanë këto mure,
do na hanë gojët e dyerve dhe të dritareve,
do na hanë trarët e nxirë të shtëpive…
do na hanë….do na hanë!
Po kush ju çoi kaq larg, jetoo?
Ishit aq mirë dhe këtu, shtëpia dhe buka mjaftontë për të gjithë.
Deti rrit peshq,
mali rrit bar e trëndelinë,
mblidheshit mbrëmjeve te sheshi e mbanit iso: “Vajza e valëve…”
iso mbanin dhe dallgët e detit në Jal,
dhe Hëna e yjet në mal mbanin iso, bashkë më ju.
Janë të bukura këto vende, jetoo, janë të bekuara nga zoti,
Po kush ju çoi kaq larg, jetoo?
* * *
Herë -herë , kur muzgu i qëndisur me hënë e yje bie mbi këto brigje
dhe dritat shkëlqejnë në ishuj,
na kap një mërzi aq e madhe, aq e madhe…
Kemi frikë mos na ikë mendja,
kemi frikë se mos dhëmbja na shndërron në qyqe
kemi frikë mos shndërrohemi në qyqe të pyjeve
dhe kukuvajka të brigjeve,
kemi frikë mos zemra do të na plasi papritur,
kemi frikë mos vdesim të vetmuara në dhomat tona të gjumit,
sidomos, kemi frikë mos vdesim netëve,
sidomos kemi frikë mos vdesim në ndonjë natë të tillë,
nën krisma vetëtimash me bubullima shurdhonjësë,
kemi frikë mos nuk na troket njeri te porta, me ditë të tëra,
kemi frikë mos na lënë pa varrosur…
Kemi frikë! Kemi frikë!
Jo.Jo.Nga vdekja nuk kemi fare frikë.
Po kemi frikë nga ndonjë ëndërr e keqe…
Kur shohim se fëmijve tanë diçka u ka ndodhur.
Mos i kanë vrarë? Mos i kanë grabitur?
Mos i kanë fyer? Mos i kanë përgojuar..?
Mos shpatull më shpatull janë vrarë me mall
për këto plaka gërmadha e për këto gërmadha të shkreta,
për Skutarën dhe Jalin?
I ka vrarë malli për llampën madhe të Hënës që shëtit
çdo natë mbi çatitë e pikëlluara të Vunoit…
I ka vrarë malli. I ka vrarë malli!
* * *
Sa e shkurtër qenkishtë kjo jetë, jetoo!
Si iku kaq shpëjt? Si na iku kaq shpejt?
Pa shplarë duart e futura në kazanët e rrobave,
pa drejtuar trupin e kërrusur mbi brumin e magjeve,
pa kaluar një natë me burrat tanë
që ikën dhe na lanë…
Pa kërcyer një hërë të shkujdësura në dasmat e fëmijve,
Pa qarë një herë me zë të lartë nën drurët e ullinjve,
pa u ngopur një herë me gjumin e mëngjezit,
po iu gëzuar dashurisë së fëmijve…
Si na iku kështu kjo jetë, jetoo?!
* * *
Herë- herë na duket se s’jemi fare fillikat,
kur dëgjojmë në male zilet dhe këmborët e bagëtive,
dëgjojmë zërin e një fyëlli të brëngosur që këndon mbi çatitë tona ,
dhe shohim se si na afrohet macja me mjaullima malli,
dëgjojmë zërin e një gomari që këndon i vetmuar në brigje
dhe zërin gazmor të këndesit të shtëpisë
që lajmëron yjet çdo agim mbi sorua…
Është i bukur ky vend , jetoo!
Brigje të kaltërta të mallkuara me kurbet të zi.
S’jemi farë vetëm, jo,
kur shikojmë se si dhe minjtë e zhapikët
hyjnë e dalin mureve të vjetra, të gëzuar,
e një mërimangë mbi dritare thurr ditë e natë rrjetin e saj me fije ari.
S’jemi fare vetëm, jo.
S’jemi fare vetëm, jetoo!
Jemi shumë plaka
në një fshat me 100 shtëpi.
S’jemi fare vetëm…jo. Kemi dhe varret pranë kishës,
Varre të lashta dhe të reja, varre, varre, varre…
Dhe shtëpitë tona të gurta na ngjajnë si katakombe,
S’jemi fare vetëm,jo. Sidomos netëve
kur takohëmi të gjallë ë të vdëkur,
bisedojmë me shpirtërat gjatë gjithë natës
gjer kur del mbi det ylli i mëngjezit.
* * *
Një kumbull e bardhë çeli mbi gur
dhe u vyshk si “Vajza e valëve”
Nata është shpirti ynë i zi
i përzier me dallgë deti dhe yj.
O zot! Përse na paske mallkuar
me pritje dhe mall?
S’mbajmë mend kur kemi lindur,
Mos vallë kemi lindur plaka?
* * *
I kemi bërë gati takëmet e vdekjes
dhe i ruajmë në syndykët e vjëtër të nusërisë.
Nuk dimë kush do të na lajë trupin
ditën e fundit të mbrëmjes ?
Dhe kur të ikim përsëri këtu do të na gjeni-
zogj të egër malli duke vajtuar mbi ullishta.
Kalojnë tragetet në det dhe ikin
si ëndërra të bardha të ditëve të pajetuara.
Lëvizin ndadalë, treten në largësi…
Brenda ka jetë, brenda ka ngrohtësi.
I shikojmë nga larg, të qeta dhe indifërënte.
Udhëtimet nuk janë tonat, as dashuritë e të tjerëve.
Tashmë jemi shndërrruar të gjitha
në statuja prej shtufi të zi.
Kur të vini, bijtë tanë e mos të na gjeni,
na kërkoni në pyje… Jemi ne ato qyqet që ligjërojnë gur mbi gur.
Mbi pllakat e varreve emrat tona mos i vini…
“Ishin ca plaka
që s’jetuan kurrë.”