Historia e vĂ«rtetĂ« e popullit tonĂ« mĂ«sohet nga shqiptarĂ«t vizionarĂ«, nga ata qĂ« nĂ« periudha tĂ« caktuara nuk i shĂ«rbyen konformizmit kolektiv, por zgjodhĂ«n tâi shĂ«rbejnĂ« sendĂ«rtimit tĂ« aspiratave shekullore. FilozofĂ«t thonĂ« se historia e botĂ«s nuk Ă«shtĂ« asgjĂ« tjetĂ«r, veçse pĂ«rparim i vetĂ«dijes sĂ« lirisĂ«. NdĂ«rkaq, lirinĂ« dhe trimĂ«rinĂ« nuk i ndajnĂ« dot dhe i cilĂ«sojnĂ« si nĂ«nĂ« e bijĂ«. Me lirinĂ« si koncept, nĂ«nkuptohet gjendje pa shtypje, pa kufizime e pa pengesa qĂ« e vĂ«shtirĂ«sojnĂ« veprimtarinĂ« shoqĂ«rore; gjendje e njĂ« vendi kur nuk Ă«shtĂ« i pushtuar, ose e njĂ« populli qĂ« rron i lirĂ« dhe i pavarur.
ShqiptarĂ«t e MaqedonisĂ« sĂ« dikurshme, ndĂ«r dekada ishin tĂ« privuar nga tĂ« drejtat themelore, pĂ«r arsimim nĂ« gjuhĂ«n amtare, nga pĂ«rdorimi i simboleve kombĂ«tare, nga pĂ«rfaqĂ«simi adekuat nĂ« institucionet e shtetit dhe zhvillimi i veprimtarive nĂ« lĂ«menj tĂ« ndryshĂ«m. ShqiptarĂ«t, nĂ« kĂ«to troje, kurrĂ« nuk kanĂ« reshtur sĂ« punuari pĂ«r realizimin e tĂ« drejtave tĂ« tyre. Mjafton tâi kujtojmĂ« pĂ«rpjekjet pĂ«r arsim e dije tĂ« bĂ«ra pĂ«rgjatĂ« historisĂ« sonĂ« tĂ« lavdishme, tĂ« udhĂ«hequra nga postulati i Naim FrashĂ«rit se âvetĂ«m popujt e arsimuar sâmund tĂ« jenĂ« tĂ« robĂ«ruarâ. KĂ«tĂ« thirrje pĂ«r zgjimin e kombit, e kuptuan mĂ« sĂ« miri intelektualĂ«t shqiptarĂ« tĂ« udhĂ«hequr nga Prof. Dr. Fadil Sulejmani, tĂ« cilĂ«t 30 vjet mĂ« parĂ«, nĂ« vitin 1994 e themeluan Universitetin e TetovĂ«s, institucionin e parĂ« tĂ« arsimit tĂ« lartĂ« nĂ« gjuhĂ«n shqipe.
Themelimi i UT-sĂ«, e pĂ«rmbysi njĂ« herĂ« e pĂ«rgjithmonĂ« analfabetizmin. NjĂ« herĂ« e pĂ«rgjithmonĂ« i shkatĂ«rroi planet ogurzeza tĂ« qarqeve shoviniste tĂ« vendit dhe ato tĂ« huaja, pĂ«r asimilimin e popullatĂ«s shqiptare qĂ« âjeton nĂ« kĂ«tĂ« vend qĂ« prej kur sâmbahet mendâ. JetĂ«simi i kĂ«saj ideje, realizimi me sukses i kĂ«tij projekti madhor kombĂ«tar, kĂ«rkonte kapacitete kadrovike, sakrificĂ«, rezistencĂ«, por mbi tĂ« gjitha guxim pĂ«r ta sfiduar sistemin antidemokratik tĂ« asaj periudhe. Iniciativa pĂ«r themelimin e Universitetit tĂ« TetovĂ«s, u mbĂ«shtet nga intelektualĂ«t e kohĂ«s dhe u pĂ«rkrah gjerĂ«sisht nga populli shqiptar nĂ« Maqedoni, KosovĂ«, ShqipĂ«ri e diasporĂ«. Lindja e Universitetit shihej si âdielli qĂ« lind pas errĂ«sirĂ«sâ.
KĂ«shtu edhe ndodhi. Kjo vatĂ«r e dritĂ«s dhe e diturisĂ« â Universiteti i TetovĂ«s, edhe pĂ«rkundĂ«r torturave, persekutimeve tĂ« popullatĂ«s, burgosjes sĂ« themeluesit tĂ« saj profesor Fadil Sulejmanit dhe bashkĂ«punĂ«torĂ«ve tĂ« tij dhe rĂ«nies sĂ« dĂ«shmorit Abdylselam Emini, e ndriçoi rrugĂ«n e pĂ«rparimit dhe tĂ« zhvillimit tĂ« popullit shqiptar nĂ« trojet e tij arbĂ«rore. Themeluesi dhe Rektori i parĂ« e historik, Prof. Dr. Fadil Sulejmani, me ânjĂ« laps dhe njĂ« fletore tĂ« vogĂ«lâ e shpartalloi mĂ«symjen e madhe tĂ« mijĂ«ra forcave policore-ushtarake sllavo-maqedonase, qĂ« vĂ«rshuan nĂ« fshatin Poroj e ReçicĂ«, nĂ« fillimin e vitit akademik 1994/1995.
Si pĂ«r ta pĂ«rvijuar misionin nĂ« shĂ«rbim tĂ« kombit, Fadil Sulejmani u lind nĂ« vitin 1940, nĂ« vitin kur mbylli sytĂ« At Gjergj Fishta, autori i 37 botimeve letrare, mbi tĂ« gjitha i poemĂ«s epike âLahuta e Malcisâ.
NĂ« Porojin legjendar, Fadil Sulejmani u ngrit nĂ« lartĂ«sinĂ« historike tĂ« poezisĂ« âShqypniaâ, tĂ« vargjeve tĂ« Homerit shqiptar, FishtĂ«s:
âSy pĂ«r sy, po, kqyr anmikun;
Përse djemt që ti ke ushqye;
Si ka pa, jo, kush tue hikun;
Frika e dekĂ«s kur si ka thyeâ.
ShumĂ« pak personalitete kanĂ« hyrĂ« nĂ« histori me vepra kaq madhĂ«shtore sikurse themeluesi i Universitetit tĂ« TetovĂ«s. Ai, mĂ« 17 shkurt tĂ« vitit 1995, nĂ« fillimin e ligjĂ«ratave tĂ« para, me guximin e tij tĂ« pashoq, ndĂ«r tĂ« tjera theksoi se ââŠne kemi zgjedhur rrugĂ«n e arsimit, rruga e arsimit Ă«shtĂ« rruga e paqes dhe kjo do tĂ« fitojĂ«â. Dhe vĂ«rtet fitoi misioni i tij titanik, triumfoi guximi, dituria mbi barbarinĂ«, shkolla mbi obskurantizmin mesjetar.
Po sot, ânĂ«n efektin emocionalâ, kujtoj se âPĂ«r merita dhe kontribut tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m nĂ« lĂ«min e arsimit dhe tĂ« shkencĂ«s, pĂ«r guximin qytetar dhe intelektual nĂ« themelimin e Universitetit tĂ« TetovĂ«s, pĂ«r arsimimin dhe emancipimin e gjeneratave tĂ« reja, pĂ«r ruajtjen e vlerave dhe tĂ« dinjitetit njerĂ«zor, pĂ«r ngritjen dhe zhvillim e mendimit shkencor dhe lirisĂ« akademikeâ, themeluesi dhe Rektori i parĂ«, Prof. Dr. Fadil Sulejmani, nĂ« 18-vjetorin e Universitetit, mĂ« 17 dhjetor 2012, (nga Rektori i kohĂ«s, Prof. Dr. Vullnet Ameti), u laureua me titullin: Doktor Nderi i Shkencave. Po ashtu sot, mĂ« kujtohet se disa ditĂ« pas kĂ«saj ceremonie (dhjetor 2012), pĂ«r arsye pune duhej tĂ« bisedoja me profesor Fadilin. MeqĂ« profesori ndodhej nĂ« PrishtinĂ«, komunikuam pĂ«rmes telefonit. NĂ« kĂ«tĂ« bisedĂ« u binda se Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« ta ndash emrin e Universitetit tĂ« TetovĂ«s nga emri i tij, njĂ«soj sikurse liria dhe trimĂ«ria qĂ« bashkĂ«jetojnĂ« nĂ« harmoni tĂ« plotĂ« me njĂ«ra-tjetrĂ«n. NĂ« kĂ«tĂ« bisedĂ« ku folĂ«m pĂ«r veprimtarinĂ« arsimore-shkencore dhe tĂ« arriturat qĂ« kishte shĂ«nuar Universiteti i TetovĂ«s pĂ«rgjatĂ« tetĂ«mbĂ«dhjetĂ« vjetĂ«ve (1994-2012), duke u shndĂ«rruar nĂ« njĂ« qendĂ«r tĂ« mirĂ«filltĂ« evropiane, themeluesi i UT-sĂ«, ishte po ai qĂ« kur bisedonte edhe nĂ« telefon, fliste sikur i drejtohej popullatĂ«s nĂ«pĂ«r mitingje dhe protesta, se âUniversiteti i TetovĂ«s ka njĂ« histori sa tĂ« lavdishme e tĂ« bujshme, aq edhe tĂ« hidhur e tĂ« dhimbshme, meqĂ« pĂ«r lindjen dhe ngritjen e kĂ«tij universiteti shqip u derdhĂ«n shumĂ« lot, gjak e djersĂ«; pati shumĂ« shpenzime financiare dhe dĂ«me materiale, maltretime, ndjekje, rrahje, arrestime, izolime, burgosje dhe vrasje tĂ« shqiptarĂ«ve; u bastisĂ«n, u plaçkitĂ«n dhe u rrĂ«nuan shumĂ« shtĂ«pi tĂ« tyre vetĂ«m e vetĂ«m pse ne deshĂ«m tĂ« mĂ«sojmĂ«, tĂ« lexojmĂ« e tĂ« shkruajmĂ« nĂ« gjuhĂ«n tonĂ« amtare shqipe. PĂ«r kĂ«tĂ« universitet dhe pĂ«r kĂ«tĂ« gjuhĂ«, ranĂ« dĂ«shmorĂ« shumĂ« studentĂ«, punĂ«torĂ« dhe qytetarĂ« shqiptarĂ« si: Bedri Halimi, Zejadin Zimberi, Xhemil Abduramani, Burim Hyseini, Abdylselam Emini e tĂ« tjerĂ«, gjaku i tĂ« cilĂ«ve Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« dritĂ« dhe sot ndriçon rrugĂ«n e diturisĂ« sonĂ«â.
Fadil Sulejmani jeton e do të jetojë përjetë në ëndrrën më të bukur të çdo studenti, intelektuali dhe qytetari të vendit tonë e më gjerë. Me veprën e tij të përjetshme, dritën e arsimimit, projektin më madhështor në historinë moderne të këtyre trojeve, si shumë personalitete të njohura historike, Fadil Sulejmani tashmë i takon panteonit kombëtar.
Zoti e bekoftë Universitetin e Tetovës!