Shkrimtarja koreano-jugore Han Kang fiton Çmimin Nobel për Letërsinë 2024
Motivacioni: Akademia Suedeze i ka dhënë çmimin Nobel për Letërsinë 2024 Han Kang: “Për prozën e saj poetike intensive që trajton traumat historike dhe zbulon brishtësinë e jetës njerëzore”.
Përktheu: Mujë Buçpapaj
Shkrimtarja koreano-jugore Han Kang (lindur në Gwangju më 27 nëntor 1970) është fituesja e Çmimit Nobel për Letërsinë 2024. Çmimi iu dha asaj nga Akademia Suedeze në njohje të stilit të tij të të shkruarit që ndërthur poezinë dhe prozën dhe temat e trajtuara. në veprat e saj, të cilat ofrojnë reflektime të thella mbi brishtësinë dhe qëndrueshmërinë njerëzore. Nobeli është një nga nderimet më të larta në botën e letërsisë, që u jepet shkrimtarëve të prozës dhe poezisë që kanë pasuruar trashëgiminë kulturore botërore me artin e tyre.Shkrimtarja Han Kang nuk ishte ndër favoritët në prag te shpalljes se Cmimit, dhe fitorja e saj u mirëprit me entuziazëm dhe kuriozitet, duke iu bashkuar listës së autorëve të mëdhenj të vlerësuar në të kaluarën, si Gabriel García Márquez, Kazuo Ishiguro, Annie Ernaux ose, për të përmendur vetëm disa italianë, si Giosué Carducci, Luigi Pirandello dhe Grazia Deledda.
Han Kang është fituesja e dytë më i re e Nobelit pas Rudyard Kipling, i cili e fitoi atë në vitin 1907, në moshën 41-vjeçare dhe është gruaja e 17-të në histori që fiton çmimin.
KUSH ËSHTË HAN KANG: BIOGRAFIA DHE VEPRAT KRYESORE LETRARE
Han Kang (lindur në Gwangju, Koreja e Jugut, 27 nëntor 1970) është 53 vjeç, e bija e romancierit Han Seung-won dhe është bere e njohur për romanet si “Vegjetariani”, Veprat e saj trajtojne histori thellësisht njerëzore. Autorja filloi të shkruante që në moshë të re, por debutimi i saj zyrtar daton në vitet 1990 me tregimin e saj të parë, Red Anchor, botuar në 1993 në një revistë letrare të Koresë së Jugut. Që në fillim ajo tregoi një ndjeshmëri të thellë në trajtimin e temave të vuajtjes njerëzore, kujtesës dhe identitetit, karakteristika që më vonë përcaktuan veprat e saj më të pjekura dhe më të famshme.
Vegjetariani (2007) fitoi Çmimin Ndërkombëtar Man Booker në 2016. Romani tregon historinë e Yeong-hye, një gruaje koreano-jugore që vendos të mos hajë mish. Prej këtu autori hulumton refuzimin e dhunës dhe kërkimin e një ekzistence alternative nëpërmjet refuzimit të ushqimit, duke u kthyer në një rebelim personal ndaj normave shoqërore e familjare dhe të metamorfozës, me një prozë që e bën jetën e përditshme shqetësuese dhe surreale. .
Human Acts (2014) përballet me masakrën e Gwangju të vitit 1980. Libri mbledh dëshmitë e atyre që përjetuan atë tragjedi, duke përzier zërat e të gjallëve dhe të vdekurve në një histori që eksploron traumën, humbjen dhe kujtesën. Është një vepër që trajton me delikatesë dhimbjen kolektive dhe reflekton thellë mbi plagët e lëna nga historia, duke ndihmuar në nxjerrjen në pah të vlerës universale të shkrimit të Han Kang. Kjo aftësi për të shndërruar tragjedinë historike në një reflektim poetik dhe universal është i lidhur ngushtë me motivimet e Akademisë Suedeze, e cila njohu në veprën e saj forcën e “adresimit të traumave historike dhe zbulimit të brishtësisë së jetës njerëzore”.
Klasa greke (botuar në koreanisht në vitin 2011) është një vepër që fokusohet në intimitetin e kujtesës dhe humbjes, duke përdorur metaforën e gjuhës klasike për të eksploruar lidhjet familjare dhe boshllëqet e lënë nga ata që nuk janë më me ne. Reflektimi për gjuhën si mjet për të përballuar dhimbjen dhe të shkuarën ndërthuret me tema të dashura për autorin, si brishtësia e ekzistencës dhe aftësia për të gjetur të bukurën edhe në përjetimet më të dhimbshme.
Arsyet e fitores së Han Kang
Akademia Suedeze i ka dhënë çmimin Nobel për Letërsinë 2024 Han Kang
“Për prozën e saj poetike intensive që trajton traumat historike dhe zbulon brishtësinë e jetës njerëzore”.
Është një eulogji që përmbledh thelbin e shkrimit të autores koreano-jugore, e aftë për të eksploruar anët më të errëta të gjendjes njerëzore dhe për të hedhur dritë mbi çështje të vështira me një ndjeshmëri të rrallë. Ajo vetë tha:
“Ashtu si shumë shkrimtarë të brezit tim, ndjej se kam fituar lirinë për të hetuar aspektet më intime dhe më të fshehura të qenieve njerëzore pa fajin e atyre që mendojnë se duhet të bëjnë proklamata politike përmes letërsisë.”
Kështu, rrëfimi i tij shpesh zhvillohet në një mënyrë jolineare, si një rrjedhë e vetëdijes që gërmohet në kujtime dhe përvoja traumatike. Kjo mënyrë shprehëse është ajo që e shtyu Akademinë Suedeze të përcaktojë prozën e saj si “poetike”, të aftë për ta shndërruar vuajtjen në art.
Duke i dhënë shkrimtares Han Kang Çmimin Nobel për Letërsinë 2024, Akademia donte të njihte një shkrim që sfidon konvencionet dhe që gjen forcën e tij në eksplorimin e cenueshmërisë njerëzore. Vepra e saj nuk ofron përgjigje të thjeshta, por fton ata që e lexojnë të përballen me paqartësitë e jetës, dhunën e heshtur dhe sekretet që formojnë identitetin tonë.