Shkundte lodhjen nga trupi ashtu si shkund pluhurin nga rrobat sa herë ulej në karrigen e butë të kinemasë. Kur fikeshin dritat, atëherë shkrihej më botën magjike. Në ekran parakalonin pamjet e qytetit të shkatërruar nga bombardimet, grupi i gazetarëve ndërkombëtar raportonin nga një kabinë e ngushtë telefonike e hotelit për të zgjuar ndërgjegjen e fjetur të botës. Atmosferë e luftës në sfondin e qytetit bask të viteve të tridhjetë.
…. Në filmin “Rrëfim dashurie”(Love story) ishte për herë të parë me te. Qetësia e sallës e magjepste, përderisa errësira fshihte emocionet e shikuesve, fshihte edhe emocionet e tyre. Ajo shikonte nga ekrani, ai shihte profilin e saj. Një fytyrë e bukur më tipare të buta. Duart i shtrëngonin një herë qetësisht pastaj në ethe. Në mesin e sallës përhapej një dënesë, dikush hiqte hundët. Të tjerët kishin humbur në atmosferën e dramës e të rrëfimit. Ajo iu mbështet në supe, ai ia shtrëngoi dorën edhe më si në ethe, sikur donte t’i thoshte se nuk do të ikte. Në një qastë i pëshpëriti: -Do të jemi bashkë deri në fund të jetës. – Ajo puliti sytë. Fati i tyre duhej të ishte i ndryshëm nga fati i heronjve fatkeq të filmit. Të dytë e besonin këtë gjë, u dhimbseshin heronjtë e filmit. Ali Mek Grou përpëlitej për jetë a vdekje, Rajan O’Nil vuante në heshtje. Sa do të donin t’u ndihmonin, t’u gjendeshin pranë…
Në një të kthyer të kokës, kur ekrani ndriçoi sallën e errësuar, ai pa lotët që vezullonin në sytë e saj. E shtrëngoi i emocionuar, e afroi kokën dhe e puthi në buzë për herë të parë. Puthja ishte e gjatë, e ngrohte, emocionuese. Ajo dridhej. Dikur u shqiten, por trupin nuk e larguan nga njëri-tjetri.
Dolën nga filmi më dhimbjen për fatin e personazheve, të emocionuar për dashurinë e tyre që po lindte, pas tendosjes e pasigurisë së takimeve të fillimit, kur acaroheshin. Filmi i afroi. U bënë model i qiftit të dashuruar në qytet. Thua ua kishin lakmi? Nuk e dinin, as që e lodhnin kokën për këtë.
… -Më premtove se kurrë nuk do të ndahemi, – i pëshpëriste në errësirë.
– Nuk do të ndahemi, por me duhet të iki. S’kam ç’ bëjë në këtë qytet, ma zë frymën. Një ditë do të kthehem.
-Nuk dua të pres, as të vuaj, – i pëshpëriste ajo e emocionuar.
-Do të kthehem, të premtoj, – përpiqej ta ngushëllonte ai. Dhe u ndanë të tromaksur.
Muajt kalonin më vështirësi. Ai mërzitej në vendin e huaj, dita i shkonte zvarrë, malli e gërryente, vetmia ia hante shpirtin. Bisedat e zjarrta në telefon, dalëngadalë nisën të rralloheshin. Dikur u këputën. U njoh më një vajzë vendëse, nisën të dalin, fytyra e të dashurës në vendlindje i zvetënohej, ia zinte pamjen, e eklipsonte e dashura e re. Në të rrallë i cingëronte zilja e alarmit që ia kujtonte premtimin.
Vetminë e dëboi më vajzën e brishtë si sorkadhe.
Dashuria e parë e kinemasë së vjetër, ku lindnin shumica e dashurive të qytetit të tij, nisi t’i largohej nga parafytyrimi, derisa i bëhej pikë e vogël e errët në horizont. Vetëm kur e dëgjonte në radio muzikën e filmit “Love story” një gulçim i ngjitej në kraharor e grykë, lotët ia mjegullonin sytë. Pastaj shiriti i filmi i shkëputej dhimbshëm…
… Shikonte filmin në sallën e errët të kinemasë. Më sorkadhen e qytetit të huaj shkonin çdo javë në kinema, sa herë vinte filmi i ri. Rrinin të përqafuar me njëri – tjetrin. Kësaj here ajo dëneste. Ai përpiqej të përqendrohej në ekran. Disa vjet i kaluan së bashku, por këtu ishte fundi. Ai do të kthehej, ajo nuk do t’i shkonte prapa. U rrëqeth kur e kujtoi fundin: ajo nuk e pranonte ndarjen, u përpoq t’i jepte fund jetës. Një kohë të gjatë nuk e mori vetën, e kujtonte shpesh e me dhimbje. Nuk e takoi kurrë më.
… Në kinema vazhdonte filmi, ai e ndiqte dramën, por i ndiqte edhe imazhet e jetës së vet, pa u shkëputur për asnjë qastë nga rrëfimi bask. Pamjet e drama e mbërtheu, nuk ia shqiste sytë ekranit, sikur donte ta përpinte çdo dialog e çdo kuadër. Imazhet paralele po ashtu i parakalonin me shpejtësi filmi. Jeta iu bë e rrëmujshme, u shkëputë nga orbita mu si barka që shkëputët nga limani, kur e rrëmben stuhia. Lëkundej frikshëm në detin e paanë, duke u përplasur sa në njërin breg shkëmbor në tjetrin, gjithnjë duke u lënduar më shumë në shpirt se sa në shtat. Nuk e dinte ku e kishte kokën as ku këmbët. Një jetë e emocioneve kaotike, pa u ankoruar në asnjë lima, pa arritur të hidhte spirancën asgjëkund. Jetonte për sot nesër. U bë konfuz, emocionalisht i paqëndrueshëm, i palumtur, më i vetmuar se sa Robinson Kruso në ishullin e paqësorit. Nuk e dinte çka kërkonte nga jeta, as nuk e mori vesh si e shpërdoroi rininë.
… Shpërthimi i fuqishëm në ekran e shkëputi nga e kaluara. Po zhdukej një qytet i tërë. Guernika e Pikasos digjej nga bombat. Baskët e provonin mizorinë e armës së re gjermane. Pamjet të linin pa frymë. Ai shihte i emocionuar. Gazetari amerikan dhe përkthyesja baske vraponin në mes të shpërthimeve të bombave.
…Imazhet e të kaluarës i përftonin paralelisht më bombat e aeroplanëve gjerman. Befas ajo i doli para: e bukur, e këndshme, e njëjtë si në ditën kur e shikonin “Rrëfimin e dashurisë”. Megjithatë ishte ndryshe, jeta sikur ia kishte kurdisur rrengun: gjurmë të dhimbshme më rrudhat e holla rreth cepit të syve, lëkura po e humbiste shkëlqimin lëbyrës të dikurshëm. Sytë shkëlqimtar ishin shndërruar në sy pikëllimtar. U tronditë. Tronditja ishte e dyanshme. Kalimtarët ecnin skaj tyre më shpërfillje. Si t’ua kishin betonuar këmbët, ai dhe ajo nuk lëviznin. Panë njëri-tjetrin gjatë e të befasuar. Nga buzët nuk u dilte asnjë fjalë, nuk arritën as ta përshëndesin njëri-tjetrin. Shihnin dhe nuk besonin.
Sa shumë kishte për t’i thënë. Sa mall pati. Deshi t’i shprehte gëzimin e takimit , por nuk arriti. Ajo u çmagjeps, pas hutimit të parë nga shtangie e dhimbshme. Eci tutje më një shfryrje emocionale plot mllef e zemërim. Turfullonte. Iu duk sikur edhe trupi i dridhej nga zemërimi. Ajo nuk ia kishte harruar shkujdesjen e pafalshme. Ai mbeti në rrugë duke e ndjekur më shikim kohë të gjatë. Ujët e lumit, në brigjet e të cilit kaluan qaste të këndshme, rrodhi njëzet vjet pa u ndalur. Aq kohë nuk e panë njëri-tjetrin. E dëshpëroi edhe pamja e saj ndryshe në fytyrë e në shtatë. Ai nuk e shihte vetën. Më thinjat e flokëve nisi të mësohej, shtati i mbushur iu bë pjesë e përditshmërisë. Kur e kujtoi edhe një herë fytyrën rrëzellitese të së dashurës nga takimi i parë në filmin “Rrëfimi i dashurisë” , një komb ia shtrëngoi fytin, diçka ia ngushtonte frymëmarrjen. Sikur të mos qe në rrugë do t’ia plaste vajit. Mbase më mirë të mos e kishte takuar kurrë. Do t’i mbetej në kujtesë fytyra engjëllore. Por, prapë i thoshte vetës që nuk do ta zhbënte këtë takim për asnjë çmim në botë…
… Në kinema shkonte vetëm , druante që fundin e një dashurie të re nuk do ta përballonte. Nga çdo ndarje vuante, ndërsa nuk e gjente forcën t’i thoshte ndal kësaj jete të ujkut vetmitar. Nga errësira e kinemasë asnjëherë nuk çmagjepsej, errësira më dritën farfuritëse të kino projektorit e qetësonte, e bënte të përhumbet dy orë, duke mos e marr vesh as kush ishte, as ku ishte. Fundi i filmit gjithnjë e trondiste, e shkëpuste nga ëndërrimet. Mezi ngrihej nga karrigia. Dëshpërohej që duhej t’i kthehej jetës reale. Me dëshirë do të vazhdonte filmin e dytë, të tretë. Dikur në qytete të mëdha ku kalonte një pjesë të jetës profesionale shihte deri në katër filma në ditë, sa shkëputej nga magjia e rrëfimit të parë, niste magjia e rrëfimit të dytë, të tretë. Dita i kalonte nga një seancë filmi në tjetrën. Donte të mos shkëputej kurrë nga kjo botë e fotografive lëvizëse, ashtu si alkoolisti që nuk dëshiron të shkëputët nga gota e rakisë.
….Personazhet e ekranit përpëliteshin në mes të ëndrrave, gjakimeve e jetës reale më pengesat e pakapërcyeshme. Gazetarit të dashuruar baskja e bukur i përfundoi ndër duar, pasi u qëllua nga aeroplani armik. Ai barte trupin e saj të pajetë, duke mos e pranuar fundin e dhimbshëm, kërkoi ndihmën e një infermiereje. Për një qastë sikur ndërruan rolin me gazetarin amerikan. Ai po e mbante ndër duar shtatin që përpëlitej për jetë a vdekje të vajzës së rinisë së tij.
– Kush e plagosi?, – pyeste i habitur, pa marr përgjigje nga askush, ndërsa vraponte rrugicave të qytetit të tij. Herë-herë kthehej nga të tjerët që ta kërkonte ndihmën e tyre, por askush nuk iu gjend pranë, njerëzit kalonin shpërfillës. Bjondja e bukur e rrëzëllitëse, bëhej më e zbehtë, buzët iu bënë të bardha si muri. Ajo nuk ia kërkonte ndihmën, ndërsa e ndjente që kishte dhimbje, vuante. Pastaj bjondja i shndërrohej në zeshkanen e syve të mëdhenj. “Po kjo ç’pati?” Pyeste, por askush nuk i kthente përgjigje.
Dikur hija e tij iu hakërrua: “I plagose! Vuajtje e dhimbje le prapa, asnjë kujtim të mirë”. Deshi të arsyetohej, por hija u shkri, u zhduk.
I përhumbur me shtatin e vajzës ndër duar doli nga qyteti, iu qep një rrugice të rrëpinjët pa e marr vesh kur iu shndërruar zeshkania në flokëkuqe më shikim të perënduar që po jepte shpirt. Për një qastë iu errësua çdo gjë, dikur iu zbardhë pamja. “Edhe këtë e plagosa unë”, nisi të pyeste vetën, sepse askush nuk ishte pranë tij. “Sa shumë dashuri të plagosura, mbase i vrava”.
… Shikonte në ekran i përqendruar, ndërsa në vend të epilogut të filmit i doli epilogu i jetës së tij më shkronjat e shpejtësisë telegrafike: një jetë e çuar dëm, inventar i pijetoreve, vetmitar i rrugëve të braktisura, i mëshiruar rrugicave të braktisura nga plakat.
I kapsalliti sytë, nuk besonte: filmi po e jepte epilogun për te e jo për pasojat e luftës e për zhdukjen e qytetit martirë të Guernikës. U ndezën dritat. Ai rrinte i kruspullosur. Mbylli sytë, fytyrat e këndshme e mbërthyen trurin e tij, i bëhej që ishte në kinema duke shikuar “Love story”. Shtrëngonte të dashurën, i pëshpëriste në vesh, ndërsa ajo i buzëqeshte. Lotët margaritarë i shkëlqenin në sy. Ai shkrihej nga lumturie…
… Dikush e thërriste, e shkundte, i thoshte të zgjohej, jehona i vinte nga larg, e bezdiste, donte t’i thoshte “mu hiç” qafe, e sheh se jam i zënë, por nuk ia thoshte dot. Shikuesit e kishin boshatisur sallën e kinemasë. Vetëm ai, i kruspullosur në karrige. Dy vajzat e reja, kujdestare të kinemasë e shkundnin, ai nuk lëvizte.
“Pse e pengoni”, u thoshte hija e tij që e vejëronte nga tavani trupin e mekur. “Ai këtë fund donte”. Vajzat u alarmuan, thirrën ndihmën e shpejt. Hija si më përtesë u largua nga trupi, doli nga dera gjysmë e hapur. Trupi i kruspullosur me një buzëqeshje të harruar në cepat e buzëve e shquante në mesin e sallës së kinemasë.
Gani MEHMETAJ: Buzëqeshja e harruar, tregim
