Ishte viti 1946, viti i fundit qe e pash gjyshin tim mbas te cilit mbeti vetem nje kujtim qe cdo vit me vinte me emocione te veçanta e gjithmone e me te forta.
Ne shtepine tone te madhe , jo shume larg nga bregu i detit Adriatik, jetonte familja e gjyshit “gruaja e tij , pra ime gjyshe qe rriti kater djemte dhe nje vajze qe vdiq heret nga malarja, nje semundje qe sot kurohet lehtesisht dhe qe gjurma gati i eshte zhdukur, pervec kontinentit Afrikan ku pasojat vdekje prurese ndihen akoma sot . Megjithe sukseset qe ka arritur mjekesia e sotme ,ajo akoma eshte ne bisht te shkencave dhe perparon me hapin e kermillit .Nejse s’po merrem me mjekesine qe e kam shume per zemer ,por qe deshira per tu njohur me te eshte nje dasshuri qe nuk me ndahet kurre .Nevoja te ben te mesosh e te shtosh njohuri ne mjekesi sidomos kur semundjet depertojne brenda familjes .Djali I tyre I madh ,im at ,u martua me nje vajze nga Janina familja e se c iles ,kishte mardhenie te mira me gjyshin tim duke marr prej tyre lekure te perpunuar dhe qe gjyshi I Vlores e kishte si lende te pare per zanatin e tij te kepucarit profesionist .Keshtu qe per kete martese ,u be gjyshi shkak ,gje qe I shpetoi jeten sime eme sepse Greqia u pushtua nga gjermanet ,I fshiu gjithe jehudite nga Greqia perfshi dhe komplet familjen e sime eme -dy prinderit ,dy motrat te martuara me dy femije sejcila ,nje vella 24 vjec ,beqar ,pjesemarres ne luften italo –greke ,plus pastaj familja e xhaxhait te sime eme ,komplet .I vetmi kujtim prej njerezve te Greqise ishte nje album qe mamaja e solli qe andej .Te gjithe u cfarosen ne kampin famekeq te Buhenvald –Birkenhaut .Keto histori deportimesh massive e cfarosese ,jane te njohura edhe per ju te dashur lexues ,prandaj nuk po futem me thelle ne histori te tilla ,te rrahura ne shume filma e romane .Jo ,nuk eshte ky qellimi I tregimit tim –kam dicka tjeter ,po aq tmerruese,nje holokaus t i vogel alla shqiptar .Natyrisht nuk u ngjan atyre te shtjelluara edhe ne muzeun e Jad Va shemit ne Jerusalem ,ku perfshihen edhe historite e 1.5 milion femijeve te cfarrosur ne kampe ,ne kujtim te te cileve ne kete muze ka nje sector te vecante ku degjo hen pa nderprerje emrat e femijeve te egzekutuar –nje prej tyre quhet URIEL ku ka edhe fytyren e tij ne hyrje ,ndertuar prej pjestareve te familjes hebrej amerikane .Ky sector permban nje ngarkese te larte emocionale ,ndonjehere me pasoja per njerez qe vuajne he nga zemra ,si une me problem kardiake ,prandaj nuk ua keshilloje kesaj kategorie ta vizitojne ate seksion .Kerkoje ndjese per kete nderhyrje ,duke ditur qe nje pjese e familjeve shqiptare e kane vizituar ate muze .Jane pikerisht ata njerez fisnike qe akoma pa e ditur marveshjen e qeverise kuislinge te asaj kohe me gjermanet per te mos I prekur jehudite ne Shqiperi ,ben aktin sublime duke strehuar ne 65 familje te tyre shume familje hebrejsh .Ne kete grup nuk futet as gjyshi im I Vlores ,qe nuk e deportoi bisha naziste ,per humanizmin e atyre familjeve qe u shperblyen nga qeveria e Israelit edhe pse ata nuk kerkuan asnje lloje shperblimi per kohen e strehimit te shume njerezve per disa muaj rrjesht .E kam permendur kete fakt edhe shume vite perpara ,kur u bera pjese e nje delegacioni prej mbi 40 personash ne nje vizite ne SHBA ne vitet 91-92 ,jo vetem duke falenderuar bamiresit tane ,por edhe duke denuar cfaqje te antisemitizmit ne gjithe Europen dyfytyreshe .Me vjen keq qe per shume vite tranzicioni ne Shqiperi ka akoma cfaqje te dytyresise ndaj shtetit tone israelit .Te dyja partite PSe PD marrin pjese ne konferenca islamike ,ne mardhenie interesash me vende arabe qe nuk na kane me sy te mire .Keto mardhenie me armiqte tane ,nuk cojne uje ne mullirin e miqesise me Israelin ,por ne ate te armikut dhe dihet se miku I armikut tim ,eshte ne te njejten kohe dhe armiku im .Boll me politika te tilla –te ham nga te gjithe –Mik I te gjitheve ,eshte mik I askujt .Keto cfaqje te qeveritareve shqiptare ,nuk e nderojne atevend me pretendime per te qene pjese europiane .Ka shume cfaqje te asaj qe qeni leh atje ku ha dhe kjo eshte me e theksuar ne qeveritare me paraardhes komunist edhe pse deklarohen jot e tille —-O zot na ruaj nga miqte sepse nga armiqte dijme te ruhemi vet .Miqte fallco jane me te rrezikeshmit se armiku I deklaruar .Dihet gjithashtu se po hyri paraja ne mes me ato lidhje te padukeshme ,te quajtura interes ,ato mardhenie nuk para behen te qendrueshme ,por ato lekunden ne traun e ekuilibrit ku ky I fundit prishet qofte me ca berxolla dashi te pjekura mire .Ky eshte ekuilibri I shtirur .Them pa drojtje se kjo nderhyrje ,ishte me se e nevojeshme per te korrigjuar situata e per ta mbajtur ate te shkrete ekuiliber sa me gjate .Le te kthehemi serish tek delet tona qe na presin ne stan .Behet fjale per vitin 1946 ,dy vjet kur Shqiperia ra ne nje pushtim te ri te farre s se mallkuar komuniste qe e filloi jeten me shpronesime e denime te paprecedenta ,ndonjehere me gjyqe te stisura ,internime gjenetike –ne fshat apo qytet .Ky ishte holokausti I popullit te shume vuajtur shqiptare qe akoma po e vuan eksodin si asnje popull ne bote .Me mire jasht atij vendi se Brenda kafazit ikomunist .Oh ! cfARE THASH, do ishte mire te ishin komuniste te vertete ata derra ,por u ben me keq se fashistet ,duke vrare e vjedhur pa llogari –e kush pa ?Ata qe erdhen ne pusht-shtet me nje pale breke te grisura e qe I vishnin pantallonat mbi mish ,me cizmet qe ja u hiqnin te vrareve gjermane e me corape t e tyre leshi.Ti shihje pastaj ,pas disa vitesh me lloje lloje kostumesh e me faqet qe u pellcisnin nga dhjami -Nuk ishte per tu besuar nje ndryshim I tille me katapulte .Ne ato situate I erdhi rradha edhe gjyshit tim vlonjat edhe pse I lindur ne Janine .Policia hyri ne dyqanin e tij te manifaktures ,duke ja bastisur ate tej e fund dhe duke e share se kishte vjedhur popullin kur ati etaloni ndershmerise kishte cmimet me te ulta ne treg .E lane te shtrire ne mes dyqanit ,pa ndjenja prej tronditjes ..dhe u zhduken .Fat I keq apo I mire qe im at nuk u ndodh ne ate kohe ne dyqan sepse si gjaknxehte qe ish ,nuk do ta kishte duruar ate situate dhe do te ish hedhur mbi policet e pafytyre .Natyrisht do ta kish paguar rende ate sjellje ,prandaj them se ishte fat I mire .ne njeren ane .sidoqofte kur hyri ne dyqan u trondit pa mase per ate qe pa dhe me nje makine te rastit ,por gjendja ishte gati e pashprese ,prandaj mjeket e keshilluan babane ta conte te jatin diku jasht shtetit per ta kuruar .Mezi u gjenden mundesite ta conin pas ditesh ne Ish Jugosllavine ,me te cilen akoma kishim miqesi –Ne rruget ishin te shkruara parrullaa se –Pa jugosllavine federative ,nuk do te kishte Shqiperi socialiste –Dengla per kalamaje te vegjel –ai shtet si tani ,kishte dale nga shinat me hyrjen e e te kuqeve ne vend .Akome mustaqet e Stalinit nuk kishin ende hamulitur per tju kundervene Titos qe sic dihet ndodhi ne 1948 ,kur Shqiperia u shndrua ne nje koloni ruse ,kur gjithe urdherat qofte ato me te thjeshtat vinin nga moskovi .Si I mora vesh gjithe keto ,kur une ne ate periudhe nuk isha vec tre vjec ? une jo vetem qe isha idhulli I tij sa vendosi rregulla te tilla ne shtepi e jasht saje ,qe askush nuk kish te drejte te me ndeshkonte pa lejen e tij .Shkurt gjyshi ish engjelli im mbrojtes –kush e prek ate –thoshte -pastaj do te kete te bej me mua .Me dha emrin e tij sipas nje rregulli te fese hebraike qe nipi I pare merr emrin e gjyshit edhe kur ai eshte gjalle .Gjyshi ish njeri I ndershem dheme kete cilesi mbante lidhjet me te tjeret .i urrente hileqaret dhe ata qe silleshin me dy fytyra .Kishte shume miq ne fshatra per shkak te clienteles se tij dhe I ndihmonte ata ,kur kishin nevoja financiare dhe mbante cmimet me te ulta ne qytet per mendafshet ,metrazhet e jashmaket dhe kjo ish aresyeja qe e donin dhe respektonin te gjithe .Kepucarine tonen e kishte hobin e tij dhe per cdo pashke tonen u bente te gjithe familjareve –burrave kepuce te reja dhe grave sandale .
Babai eri si beri dhe e coi te jatin ne ish Jugosllavine spital ku se qendroi vetem nje jave se aq leje kishte .Komuniteti hebraik I Beogradit u interesua per cdo gje deri ne diten e fundit te jetes gjyshit ,madje paguan edhe shpenzimet e varrimit duke na njoftuar me telegram dhe derguan nje foto te varrit te tij .Varrezat e sefaradijeve (te debuarit nga Spanja ne 1492 ) jane vecmas nga ato te ashkenazijeve (jehudije nga Europa perendimore )Nje gje e tille ,nuk egziston ne Israel –varret jane te perbashket per ted y komunitetet ,por kjo gje na ndihmoi tsa gjenim shpejt varrin .Si e qysh ?po ja u tregoje tani . N ga femijte e gjyshit asnje nuk mori iniciativen ta vizitonte babane te vetmuar ne Beogradin jo shume larg .Ai gjysh me kish falur aq dashuri sa kurre nuk ekisha harruar,as ne Shqiperi nga udhetimi ishte I pamundur dhe as ne Israel . vetem nuk mund te ndermerrja nje udhetim te tille sepse dikush duhej te filmonte kete ngjarje .A do te kishin djemte e mije mundesine te vinin me mua te me shoqeronin ?Akoma nuk I kisha pyetur .Nje miku im sahatci shprehu deshiren te vinte me mua pasi e kishim rrahur problemin e ta mbyllte dyqanin per nje jave .Se fundi njeri prej femijeve ,u tregua I gateshem te vinte me mua .Ky udhetim qe dukej sin je film per tu realizuar ,u be realitet nga Israeli nga mund te udhetohet lir eshem kudo ,pervec disa vendeve arabe me te cilat kemi ferkime .Fotot ,ne dhomen e gjumit ne Shqiperi qe te shohin ne sy ne cdo pozicion qe ndodhesh ,dukej sikur akoma me therrisnin nga larg –Ku je ,kur do te vijsh te me takosh ,me ke harruar ?Mos harro se te kam dhene edhe emrin tim –Jo gjysh -I pergjigjesha ,kurren e kurres nukte kam haruar Do te vij patjeter –me prit !Keshtu pra pa nje pa dy morem bilietat dhe u nisem ne shtator te vitit 2018 ,akoma kohe e mire .Kishim edhe nje kamera me vehte qe na rregjistroi gjithcka bem e pam .Zbritem ne aerodromin qe mban emrin e Nikolla Tesles ,ndihmes I Edisonit ,shpiksit te llampes elektrike ku punuan se bashku ne laboratorin e Tomas Edisonit qe ndhet akoma ne New York ne Menlow Park .Edhe ky ishte kuriozitet qe duhej permendur . Erdhem me taksi deri ne hotelin e prenotuar .Fat ishte se taksisti dinte ca fjale shqip sepse kishte gruan shqiptare dhe erdhem pa problem .Dolem serish sepse duhej te hanim dicka ,kishim uri ,por paret tona nuk I pranonin ,duheshin vetem dinaret vendas .Ishte mesnate por rruget gumezhinin nga njerezit ,qe dukej sikur per diku nxitonin .Te veshur bukur te gjithe e ne grupe u drejtoheshin restoranteve e klubeve ne qytetin e vjeter te Beogradit ku te binte ne sy nje rregull I jashtzakoneshem dhe educate civile .Shkuam te shkembenim dollaret tane me d inaret vendas ne nje hotel qe mbante emrin e partnerit te tyre MOSKVA . Ishim te lodhur ,por edhe te emocionuar ,per Ate qe na priste te nesermen .Ne koke me buciste vetem nje pyetje –S do ta gjenim varrin e tij te lashte pas 72 vjetesh ? Kishim ne dore vetem nje kopje te fotos se varrit dhe dinim nje adrese varrezash .O gjysh ,me jep nje shenje se paku –Nuk duhet te jemi shume larg tani edhe pse ne nje qytet tre milionsh .Puna e pare ,te nesermen ishteme te merrnim nje makine me qera per ti lehtesuar punet .Ai qytet nuk mund te bridhej me kembe .Kudo flisnin anglisht dhe te gjithe ishin te gateshem te te ndihmonin me informacion .Bisedoja me djalin per te krahasuar korrektesen e atjeshme me ate te nepunesve shqiptare te korruptuar si I gjithe shteti qe kerkojne shperblim edhe per gjera qe jane te detyrueshme per nje s htet te civilizuar .S’kane faj thash me vehte ,ashtu I kane mesuar ashtu rriten .Ej Shqiperi –sa posht ke rene p er tridhjet vjet .tranzicion .Mu kujtua nje thenie e mencur e n je avokati neTirane se ne Shqiperi ka vetem dy parti qe dr ejtojne -Parti e punes e ve riut dhe tjetra –PPSh e Jugut .Pikes I ke rene or avokat ,por gjej nje grua ma rtohu se burri jab en bamp edhe ne pleqeri.Nejse ! Te nesermen ,varrezat I gjetem pa veshtiresi me informacionet qe kishim marre ne Muzeun e Historise Hebraike .Nuk ishin larg qytetit dhe jo aq te medha sac e kisha menduar ,por te mirembajtura e te ndertuara mire .
Pasi u hodhem nje sy varrezave ne teresi ,per kuriozitet ,mendja na rrihte te gjenim varrin qe kerkonim .Sipas informacionit qe kishim marre me Muze ,aty duhej te ish dikush qe merrej me mirembajtjen e varrezave dhe dinte me saktesi vendndodhjen e sejcilit .Me keto mendime u nisa ta gjej personin ne fjale ,ne zyren e tij ,ku me thane se atij I kishte vdekur I jati nje dite me pare .Dreq –thesh me vehte –tani e gjeti ai kohen per te vdekur ?nuk mund ta bente pas nje jave kur ne te kishim ikur? Por ja qe nuk na doli dha aq keq .Ne fund te varrezave ,ku dikur ishte fillimi ,ishte ndertuar nje mur I larte tullash .Kur varrezat u shtuan ,hyrja u be ne anen e kundert dhe muri mbeti si fundi I varezave .Duke u nisur nga viti I vdekjes ,duhej qe varri nuk duhej te ish larg atij muri .Tamam ,gjykuan drejt ,kishin kaluar 72 vjet ,nje periudhe jo fort e vogel ,prandaj I thesh djalit se varrin duhej ta kerkonim jo shume larg atij muri .Pa bere Akoma njeqind metra ne drejtim te zyrave ,degjova djalin qe po me therriste –Babi ,hajde shpejt se e gjeta varrin .Ajo britme mwe shume me trembi se sa me zgjoi nga mendimet qe me zhurmonin ne koken e turbulluar .U ktheva pa fryme pa fryme vrepova ne drejtim te tij .Te dy se bashku ,shkuan ne drejtimin qe ai tashme e dinte ,ishte pikerisht ai varr foton e te cilit e kishim ne duar e te filmuar ne koke se bashku me shkrimin ne koken e varrit qe gati e dija permendesh .E lexova disa here ate shkrim per tu siguruar qe ishja tamam ne vendin e duhur .Lotet me rridhnin pa pushim mbi ate varr te plakur prej kohes se gjate ndertuar .ishte ne gjendje thua te mire duke marr parasysh moshen e varrit ,sa dekada mbante mbi shpine ai varr aq I kerkuar .Ne foton qe na kishin derguar kishte nje vrime eliptike ku dikur ishin mbjelle lulet –sot natyrisht nuk egzistonin me .Shkuam ted y jasht varrezave ku disa njerez shisnin cdo gje te duhur per kete qeellim .Morrem pra disa shishe me uje ,nje bukete te madhe lulesh dhe disa qirinje .u kthyem shpejt dhe pastruam barishtet qe kishin mbire dhe vyshkur shume here ,e lam varrin me kujdes dhe ndeza shume qirinje ,ndjese per gjithe vitet qe ikemi munguar gjyshit .Ne hyrje po vinte nje grup njerezish te organizuar qellimisht per kete vizite .prane tyre kuptova se ato fytyra I kisha pare diku –ishin pasagjere ne te njejtin avion ne te cilin ishim edhe ne .E kishin programuar te vizitonin varrezat e jehudive te Beogradit –Te gjithe israelit si ne ,kur me pan me lote ne sy ,me njojten ato fytyra me te cilat kish qene ne te njejtin udhetim per mbi tre ore .Ju tregova me pak fjale aresyen e atyre loteve ,me bombarduan me pyetje sa mu duk vehtja ne nje provim teper te veshtire .Edhe ata u preken nga ngjarja ime dhe nuk mu ndane edhe kur lexuam nje pershpirtje per gjyshin ku duheshin dhjete meshkuj .Ajo lutje qe lexohet ne raste te tilla ,quhet KADISH dhe ku here mbas here degjohen fjalet AMEN Foto e filmime pa fund ,po aq shume lote Me perqafonin njerez te panjohur qe e vleresuan pa mase viziten time pas 72 vjetsh .Isha si ne nje narkoze operacioni ,I perhumbur sa e tremba djalin tim ,qe mundohej te me qetesonte .Me ferkonte tek qafa e me puthte me frike se mos me ndodhte gje mua –Qetesohu babi –me thosh –mjaft qave ,ti e di qe je dhe vet i semure –nuk mu nda deri sa pas disa oresh dolem qe andej me emocione qe rralle I kam provuar .Edhe sot ,kur I shoh ne kompjuter filmimet qe kemi bere atje ,ndihem keq dhe lotet me mbysin serish si ai femija tre vjecar I dikureshem qe e kerkoi gjyshin per shume kohe dhe merrte spjegime jo fort te sakta .Nuk dinin sit e ma thoshnin ate ngjarje aq te papritur per gjithe familjen .Ishte nje traum e rende per mua qe ne ate moshe ,ne vitin 1946 ,te perrfytyroja ate gjeme ,prejse ciles edhe tani pas kaq vitesh me zor rigjenerohem .E dij edhe vet se jam njeri shume emocional ,qetronditem edhe per nje film me ngarkese emocionale .Ja qe keshtu jam gatuar une ,nuk mund te transformohem .Keshtu kaloi dita e dyte ne ate qytet qe gabimisht mendoja se me kishte grabitur gjyshin ,por jo ,nuk e kisha me ata ,por me ate rregjim fashist qe u shkaktoi njerezve aq shume dhimbje ,gjak e sakrifica e I coi ne vdekje pa ndonje aresye te qenesishme ,vetem per te mbajtur pusht-shtetin me kembe –Duheshin bere sa e sa kurbane ,te njerezve inteligjent ,patriot me shume se ajo qeveri e mallkuar ,qe u be armike me te gjithe ne bote dhe e mbylli shtetin ne nje burg me te cilin bota u cudit pas viteve 1990 kur lireshem mund ta vizitonin edhe ata qe shteti I quaji te padeshiruar ,armiqe te rregjimit .Ishin pikerisht mesimet qe diktatori shqiptar mori ne pese vizita ne Rusi nga Stalini -njerivrasesi ,katil qe as femijte e tij nuk I donte .U kthyem ne hotel te dermuar fizikisht e moralisht ,por gjumi nuk na zinte –ai gjum ishte terratisur per nje kohe te gjate .Sodpqofte ndjeja nje kenaqesi te patreguar se isha une qe kishs realizuar nje premtim te lashte ,vehtes ,se nuk do te vdisja pa e gjetur ate gjysh qe me fali aq dashuri sa edhe prinderit e mije ,ndofta edhe me shume .Kisha nje lidhje shpirterore me te ,pervec se ne dhome syte e tijme ndiqnin kudo qe shkoja dhe dukej sikur me therrisnin nga ajo largesi e pamateshme ku ai ishte strehuar .Une nuk jam person religjioz dhe nuk besoje ne egzistencen e shpirtit dhe jetes pas vdekjes ,por me gjyshin kisha dhe kan relata te tilla sa ai me ka transformuar ne brendesine time .Shpirti I tij me ka mbrojtur ne gjithe keto vite duke me dhene kurajon te perballoje shume veshtiresi qe kam kaluar .
Ditet e mbetura I kaluam me djalin duke vizituar qytetin ,rruget e bukura e te pastra te Beogradit me te cilin po miqesoheshim .Papritur u kujtuam se sa ore kishim pa ngrene ,prandaj I thash djalit te shkojme buze Danubit e te uleshim e te qetesohesim nga ai stress qe na kish kapur .S’po kuptoja ,vertete kishim uri apo kjo ndjenje na krijohej prej stresit dhe gjendja e rende psikologjike qe na dermonte trurin dhe nervat e muskujt .Ishin grumbulluar te gjitha se bashku ne aq shume vite dhe tani ishte rradha e tyre te hakmerreshin ndaj meje dhe nje djali qe edhe ai e ndjente lodhjen ne zemer e ne stomak .Ato na flisnin me nje gjuhe te kuptueshme qe ato momente vetem ne te d y e merrnim vesh se cdo te thoshnin ato heroglife qe si elektronet e gjalla na endeshin ne cdo pjese te trupit ,na sulmonin duke na pare ashtu te dobet e pa iniciative per veprim . Isha I preokupuar shume per djalin qe ne cdo veprim me ndihmonte psikologjikisht te dilja nga ajo vrime e zeze ku kisha rene .Por ai ishte me I ri se une dhe gjente forca per tu perballur me situaten .Per gjyshin vitet kishin ndalur se avancuari nga ai nentor I vitit 1946 .Sa gjera vertet te cuditeshme me vinin ndermend ne krevatin e atij hoteli komod jo larg nga qendra e qytetit te vjeter te Beogradit .Gjyshi nderroi jete ne moshen 63 vjec ne vitin e mbrapsht 1946 .une ate dite , nipi I tij me I madh isha ne moshe me te madhe se ai .Sa cudira ka kjo bote e vogel .Koincidenca tjeter ishte edhe me surprizuese ,me djalin tim .Sic e thash gjyshi kish lindur ne Janine ne vitin 1883 .Im bir dmth ,sternipi I gjyshit tim lindi ne 1983 ,pra 100 vjet pas gjyshit ,s’kish gje me te bukur .Kur ja thash djalit kete ,u habit e me tha : Ku nuk te shkon mendja ty babi -duket qe truri te punon akoma mire ,nuk ke pse ankohesh .Une –me tha –e gjeta varrin e stergjyshit tim ne nje kohe record ,apo jo .Po—pohova –dhe e perqafova me dashuri djalin qe I kisha shkaktuar edhe atij nje stress te fort .Ja ,jeta I beri dhe atij nje surprise ne ate udhetim qe nuk ishte aspak turistik ,por nje detyre e veshtire per te dy .Ai u be ne ato dite edhe kamermani im qe filmonte sa me kameren tone dhe me telefonin e tij .U futem serish ne makine per te pare bukurite e atij qyteti .Keshtu mbritem ne njerin breg te Danubit ,atij lumi madheshtor qe kompozitori I njohur boterisht Johan Shtraus I ka kushtuar atij nje kenge te bukur qe te gjithe e njohin .Qendruam para tij ne nje pyll te vogel,jo larg nga rruga automobilistike .Si nje det madheshtor shtrihej para syve tane ,Danubi madheshtor ku te binin ne sy menjehere nje numur I madh mjellmash te bardha qe notonin pa frike prane shume restoranteve lundruese lumore ne ted y brigjet ,ku ato gjenin ushqim me bollek prej hedhjeve te restoranteve apo klienteve te shumte ,ne shenje admirimi per ate krijese te bukur e fisnike .Me qe permenda restorantet ,duhet ta pranoje se edhe ato na surprizuan .Te gjitha qendronin mbi platforma metalike ,mbi te cilen pastaj ishte ngritur restoranti lundrues .Nje ure druri dhe metali se bashku I lidhte restorantet me token per te mos u lekundur apo ti merrnin dallget e dimrit .Te tilla kishte me dhjetra ,njeri me I bukur se tjetri qe thithnin kliente me bollek ne to ujra te qeta te asaj periudhe te ngrohte akoma ,kur dimri akoma nuk e kishte thene fjalen e tij .Vetem mengjezet ishin ca te fresket edhe pse ne drake temperaturat ngriheshin sa shkaktonin vape,por jo si kjo e jona qe nuk mund ta quash vape ,por plasje .Tani kjo temperature ne Israel shkon ne 40-50 grade qe I detyron njerezit te vishen teper lehte .Jemi ne Lindjen e Mesme e jo ne Europe ketu ,por u mesuam dhe vapa na pelqen me shume se dimri ,dimer I thencin ,pervec atyre qe kane ardhur nga vende teper te ftohta si veriu I ish BRSS ku ne minus 40 grade njerezit dilnin dhe punonin .Kur ju them se tek ne ,ne minus 5 grade Celsius ,shkollat mbylleshin ,ata shkrihen se qeshuri .Hanim perdite ne ristorante te ndryshem dhe gatimi ishte I persosur ,por edhe sherbimi nuk binte me posht .Po e shikoja me kenaqesi se edhe djalit po I pelqente shume ambienti dhe natyra e atjeshme ,dhe pak nga pak krijuam lidhje shpirterore me ate qytet .Rruges shikonim shume library .Kudo pasterti shembullore dhe njerez te gateshem te ndihmonin te tjeret .Njerezit te veshur bukur ,shume me costume e kravata .Asnje cfaqje rrugacerie ku njerezit shihnin punen e tyre Europa plake e kishte shpalosur aty kulturen dhe miresjelljen ,pompozitetin –nuk pam asnje aksident automobilistik asnje borie te nervozuar makine s I ketu tek ne .Shume dyqane me vepra arti qe krijonin hapsira te kendeshme kudo qe kaloje ,para shatevaneve apo cdo lloje rruge . Edhe pse ishim te veshur sic duhej ,na dukej se ishim te veshur me keq se te tjeret ,Ishim njerez te ardhur nga nje continent tjeter e me klime qe nuk ngjante aspak me te ketushmen .Shkurt vizita po na pelqente shume ,pervec mirenjohjes qe ky qytet na fali ,duke na dhuruar serish gjyshin e humbur ne mjegullen e kohes .I shkreti gjysh as qe I kish shkuar ndermend se do te mbetej I varrosur ne nje vend tjeter ,jo larg Shqiperise .Detyra pra ishte realizuar me se miri ne nje kohe relativisht te shkurter ,duke na dhene mundesine te shijonim edhe bukurine e atij qyteti teper European .Ditet na kalonin me shpejtesi deri erdhi ajo e kthimit ne Israel ,ne vapen tone te dashur ,me pak apo aspak shira ,e me probleme me fqinjet tane qe here pas here ,na krijojne situate jo te kendeshme .Megjithate u pershtatem me fqinjet e keqinje duke mesuar tu japim atyre dhe ndonje leksion se edhe nuk ne ,nuk e ham thate buken .Te faleminderit Beograde qe nab ere te mundur takimin me gjyshin -Me fal per vonesen or gjysh por sic thuhet ne popuj te ndryshem –me mire vone se kurre .
FUND Israel qershor 2019
Jakov Solomoni