“Nëntë ditë në Tiranë”
Ve rripin e sigurimit e rehatohem në ndenjëse. E sheh Nënokja Shqipëri, mbërrita! them gjithë gëzim.
– None, po deshe hiqe maskën, s’ ka problem, thotë taksisti.
“None” ? U më marsh pleshtat “xhaje”- qesh nën zë. Vitet janë thjesht numra, i shes mend vetes.
Taksisti, ndez makinën.
-Do i bie nga Bërxulli, ja bëri, kështu i shmangem trafikut. Këtë ide e kishin pasur edhe shoferë të tjerë para tij, ndaj, lamë trafikun e autostradës për të gjetur në Bërxullë të njëjtin trafik, në mos më keq.Taksisti zu të turfullojë parreshur.
Nuk ka turfullim apo trafik që të ma prishë humorin.U bënë dy vjet pa vënë këmbë në atdhe.
Kisha kaluar një periudhë të vështirë kovidiane. Qyteti ku banoj u shpall zonë e kuqe, por unë punoj në një qendër dialize, që do të thotë se vazhdova punën pa ndërprerje; rutinën me pacientët që i shpëtuan kovidit o e kaluan lehtë dhe më intensivisht me të tjerët që patën probleme.
Isha e lodhur, e stresuar. Nuk kisha marrë asnjë ditë pushim gjatë dy viteve kovid.
-Ik o mam ca ditë në Shqipëri të marrësh veten, më tha im bir kur dolëm nga karantina.
Pastaj më bëri të qesh me gjithë zemër : Do ndjehesh si gocë e re, fringo.
Shpesh më çudit me kujtesën e tij për ca fjalë jo shumë të përdorura të shqipes.
Ishte njëmbëdhjetë vjeç kur erdhi në Itali tridhjetë vjet më parë.
Dhe ja, taksia po më çon drejt qendrës. Kam mall sa deti valë, thotë kënga arbëreshe.
Do qëndroj një javë në Tiranë e vetja më duket që tani e pushuar, e relaksuar, plot energji; dihet, kur kthehesh në vende ku ke kaluar rininë të duket sikur koha kthehet pas.
Shoferi ka qëlluar i heshtur.
Nga radio përhapen tinguj këngësh të cilave nuk arrij t’u kuptoj tekstin, megjithëse këngëtarët këndojnë shqip…
Ndoshta kjo është ajo muzika e ashtuquajtura tallava, term që e përdorin në facebook ata që nuk e pëlqejnë. Paskan të drejtë ! Kjo nuk është muzikë, është kakofoni!
Pas një-ec e ndalo-prej gati dyzet minutash dolëm te Zogu i zi. Aty taksia mori djathtas e qëndroi para një pallati.
– Nuk është këtu hoteli, them.
-Dy minuta, sa të takoj njërin.
Taksisti ul xhamin, seç flet më një tip që pi cigare mbështetur te një shtyllë. Tipi nxjerr nga xhepi një zarf, ia jep taksistit, përshëndet, “haj shnet” e mbështetet përsëri te shtylla.
-U bë vonë, them.
Shoferi i jep gaz taksisë. Papritur nga i heshtur, bëhet elokuent.
-Sa kohë ke që nuk ke ardhur në Shqipëri?
-Dy vjet. Që para Kovidit.
-Euuu sa ka ndryshuar Tirana në këto dy vjet! Do ta shohësh me sytë e tu. Edi ka bërë shtet, jo llafe. Bravo i qoftë!
-Kjo është sikur të të them ty, bravo të qoftë që ngave taksinë e me çove aty ku desha!
Nuk e kapi metaforën, ndaj vazhdoi:
-Një organizatë amerikane i ka dhënë Shqipërisë vendin e parë në botë për sigurinë e turistave. E kam dëgjuar me k’ta veshë.
Në radio, pikërisht atë çast, japin lajmin se te Komuna Parisit kishin qëlluar me armë zjarri një shqiptar.
-Oh! të paktën turistët janë të sigurt!
-Mos kujto se në Itali janë më mirë, ma preu taksisti i acaruar, edhe aty vrasin për ditë.
-Nga e di ti?
-Shof lajmet unë, ç’kujton ti’?! Le që aty kam gruan dhe gocat.
Pse ky tipi le në Itali familjen dhe nuk e sjell te” shteti jo llafe” i Edit?
“Shif o gru punën tate” ja mbyll gojën vetes.
(Të nesërmen mora vesh se kishin vrarë katër turistë rusë. Ishallah nuk e merr vesh ajo organizata që na kish dhënë vendin e parë në mikpritje!)
Kalojmë një rrethrrotullim.
Mundohem të kuptoj se ku jemi. Zero absolute…
Ku jemi këtu? pyes shoferin. Ai më thotë ca emra që nuk i kisha dëgjuar kurrë e nuk më ndihmuan të orientohesha.
-E shef, ja bën me mburrje taksisti, nuk njihet Tirana, le po të dalësh në qendër, do çuditesh fare: me kulla si njujorkun e ka bërë Lali.
Megjithëse mendimi im për këtë Lalin dhe kullat e tij është ndryshe, nuk fola.
Gjithkush ka kandarin e vet.
***
Më ze syri një pikë Vodafon dy hapa larg hotelit.
-Ndalu këtu të lutem, i them taksistit.
Telefoni im me skedë italiane nuk punon në Shqipëri.
Hyj te vodafoni pa e ditur se dita ime, deri atë moment drejtvizore, do ndërlikohej.
Punonjësja, një vajzë e re, zësherbetosur, me një sy në komputer, e tjetrin nuk e di se ku, pa mendje, më drejton pyetjen shabllon, të cilën do kisha rast ta dëgjoja gjithandej në ditët në vijim.
-Përshëndetje, me se mund t’iu ndihmoj?.
I kërkova paketë për Italinë dhe Shqipërinë. Më duhet edhe një telefon.
-Nuk kemi telefona.
-Ku mund ta gjej?
-Te rruga Muhamet Gjollesha.
-Fiuuuu! është larg!
-Nuk ka problem none (ja dhe kjo, “none”, u më març të keqen!) Dil te sheshi Uilson e merr taksi.
-Te sheshi më duket se ka një pikë Vodafoni apo jo?
-Ah! po, edhe aty ka.
Dal me nxitim, po me aq nxitim le valixhen te hoteli e nisem për ke sheshi. Rrugës, as pesëdhjetë metra më tej se pika ku shërben zësherbetosura, është një dyqan që shet telefona.
Ble të parin që më ze syri e kthehem te Vodafoni. Ia përsëris se më duhet paketë për Shqipërinë dhe Italinë.
Shkova në dhomë e i telefonova sime bije d.m.th. nuk i telefonova dot.
Kthehem për herë të tretë te Vodafoni.
-Pse nuk telefonoj dot me Italinë?
-Duhet paketë, thotë pa e bërë qejfin qeder vodafonistja sheqerpare.
Ç’ti thoja?
Ime bije, ndërkaq, kishte telefonuar në hotel e merakosur që akoma nuk ishim dëgjuar. Po shkonte ora nëntë e darkës. Nuk i telefonova që të mos zgjoja nipat (e mori vesh nga punonjësja e hotelit që kam mbërritur e jam mirë)
Të nesërmen, prapëseprapë, nuk folëm dot. Pres sa hapet Vodafoni. Një tjetër punonjëse zësherbetosur,
përshëndetje, me se mund t’iu ndihmoj?-më sqaroi, fillimisht ëmbëlsisht, pastaj gjithnjë e më e nxehur, meqë unë nuk e kuptova me herë të parë, as me të dytë, e në doni ta dini, as me të tretën herë, se oferta ishte 4G, ndërsa telefoni im 3G, ndaj nuk i përballonte dot telefonatat.
Nuk ka problem none (nona e sat’ ëme!) bli një paketë të re.
As tani që po shkruaj nuk e kuptoj se ç’do me thënë ajo 3G e përse mbrëmë më bënë ofertë 4G. Me sa duket ato gocat gojësherbet kishin ndonjë pikë G tepër.
***
Pas kafes me krushkën te lokali afër librarisë Art’s, marr një taksi për t’u kthyer në hotel. Sa kaluam semaforin e parë, taksisti më pyet në mënyrë urdhërore: none, nuk e ke problem të zbresësh këtu, se shof që u bë trafik i madh aty te ministritë. (Meqë jam none, duhet ta kam problem apo jo?)
Nejse, kush ri e bën sherr me taksistin…
-Më zbrit te reklamat e kinemasë -i them. Më kap e qeshura: hajde kujtesë hajde! Ka gati gjysëm shekulli që këtu nuk ka reklama kinemaje. Në vend të tyre ngritën një bust. As ai nuk është më.Vendin e tij e ka zënë një rodhan fëmijësh.
Veshi më ze një melodi të njohur. Kthej kokën andej nga vinin tingujt. Një violinist po luante Oçi çiornie.
Violinisti ka afërsisht moshën time, mund të interpretonte Pink Floyd, Zeppelin, Queen, o Battisti, Dalla, De Gregori, De Andre, Gaber, Lennon, Hendrix, Boëie, Elton Jones…
Jo, Oçi çiornie, stepë.
Ndoshta shpirti i tij i ngjan stepës dhe ai e derdh në tinguj.
Largohem duke kënduar nën zë:
Oči čёrnye, oči strastnye,
oči žgučie i prekrasnye,
kak ljublju ja vas, kak bojus’ ja vas,
znat’ uvidel vas ja v nedobryj čas.
Sy të zinj, sy pasionantë,
sy të ndritshëm dhe të bukur,
sa shumë të dua, sa shumë të dua,
e di që të pashë në kohën e gabuar.
Oh, shumë gjëra nuk i pamë në kohën e duhur.Tepër pamë në kohën e gabuar.
Një manifest, diku te Shallvaret, lajmëronte se në orën tetëmbëdhjetë, te konservatori, hapej një ekspozitë fotografike me veshje popullore. Vendosa të shkoj. Kohën e kisha me tepricë e zor se gjeja ndonjë shfaqje teatrale në një kryeqytet pa theatër! Me Merin, shoqën e gjithhershme kisha lënë takim për të nesërmen.
Holli i konservatorit plot. Vetëm unë me maskë; m’u duk vetja si dhia ndër dhen.
Hiqe, thotë njëri te hyrja, nuk ka problem.
I ktheva krahët me shpejtësi që të mos dëgjoja atë “none” me të cilën nuk po mësohesha dot sa herë nuk kishte ndonjë problem.
Pritej të vinte dikush nga qeveria. Ndonjë ministër, o Velija dora vetë.
Një grup muzikantësh, një këngëtare, fotografitë e kameramanët po prisnin sa të vinte “ai dikushi”
Ndërkaq organizatorët na ofruan shampanjë.
Unë jam astemia, nuk mund të përfitoj nga shampanja qyl, e shyqyr, përndryshe në kthim do ndjehesha në siklet prej lypsit te libri universitar, të cilit i dhashë një monedhë sa vlera e një gjysëm goteje me shampanjë.
Pasi i rashë ekspozitës kryq e tërthor (bukur fotografitë!) shkova drejt daljes. U bë vonë për të pritur kushdo qoftë “ ai dikushi”.
-Po ikim edhe ne, dëgjova që një çift po i thoshte një grupi prej katër-pesë personash grumbulluar te dera gati për të ikur.
-Nuk ka lezet, po ikin të gjithë, u ankua organizatori i ekspozitës, kështu nuk bëjmë numër për kronikën.
Kultura e shëndetshme televisive
Me t’u kthyer në hotel ndeza Tv. Kronikën e ekspozitës live nuk e hasa gjëkundi. Ndoshta ai i shumë prituri nuk kishte mbërritur akoma…
Më mbysin telenovelat indiane e turke. Meqë nuk kam parë seritë e mëparëshme, nuk i ndjek dot ngjarjet.
Gjej një kanal që jep filma shqiptarë të viteve ’70-80’ Oh, ka lezet, do çmallem, e u dystova mbi krevat.
Filmi i parë:
Një mami ( o zot, pse mamatë tona të ëmbla i paraqisnin më fytyra dramatike nëpër filma?), pra kjo kusur madhja ishte e dëshpëruar sepse e bija “ishte lidhur” me një djalë që asaj nuk para ia mbushte syrin. Por shefi i kuadrit, që i dinte punët më mirë, e bind se djali bënte që ç’ke me të për familjen e tyre.
Ka një xhaxha dëshmor, kupton ti? Kupton mami kupton…
Tjetër film.
Një mami e dëshpëruar nga sjellja e djalit çamarrok. Për ta sjellë vogëlushin në rrugë të drejtë i piskat nga dritarja fraza dashurie tip:Po nga bëhesh, që mos u bëfsh të bëhesh. Sille kokën, që mos e kthefsh, pa do të të bëj të vdekur…
Komshia, në të njëjtën mendim më mamin, i bën shënjë dajakun, si mjet edukues i dalë nga xheneti.
Kjo mami është pak si shumë e stresuar sepse i shoqi nuk mblidhet kurrë në shtëpi dhe edukimi i të birit bie mbi këtë mamin, pra asaj nuk i del koha të emancipohet sipas porosive të atij të madhit. Drejtori i burrit, ve paqen në shtëpi; ai i shpjegon gruas se i shoqi duhet të punojë ditë e natë për të realizuar planin pesëvjeçar. Dhe kështu gruaja heq dorë hë për hë nga emancipimi. Hë për hë ama!
Fillon një film tjetër.
Në ekran shfaqet një djalë i ri që shëtit mendueshëm para pallatit të kulturës. Duket që atje tej që është hero pozitiv: veshur me pulovër e favoritet e prera deri te kocka e partisë.
I afrohet një tip, që nuk le pikë dyshimi se është personazh negativ. Pi cigare, basetat i arrijnë te nofulla. Ka veshur një këmishë me lule të zbërthyer te dy kopsat e para: shfaqje e huaj tipike revizioniste.
Ja ku afrohet një gocë e re që i jep dorën heroit pozitiv, kurse atij negativit nuk i hedh as sytë.
Gocë përsëmbari: veshur me fund veref që i arrin një pëllëmbë poshtë gjurit. Fundin me kuadrate e ka kombinuar me një bluzë më vija.Verefin dhe bluzën goca nuk i ndërroi ndonjëherë gjatë filmit. Të varfër por të lumtur.
Dashuria e moralshme e dy heronjve pozitivë, në fillim të filmit ngatërrohet keqas nga ai personazhi negativ, ngelsi, i degjeneruari, që dëgjon muzikë të huaj e për më tepër ka edhe biografinë blozë.
Por syri vigjilent i partisë është kudo. Ja ku shfaqet sekretari i partisë, babaxhan, me xhaketë hedhur supeve. Ai i jep dum muhabetit dhe dashurisë së moralëshme të heronjve tanë.
Atë negativin e dërgojnë në minierë për riedukim. Dy të rinjtë pajtohen, kështu përralla në lesh, shëndeti prej nesh.Njeriu i ri socialist dhe dashuria parimore triumfojnë.
Gjithmonë triumfonin. Bëje ndryshe, të kam rixha, po ta mbajti!
Mbasi morali i shëndetshëm socialist i filmave me çmalli pak si tepër, hedh një sy të shpejtë nëpër stacione të tjera televizive. Në kuvend, kuvendohej. Ndoshta rastisa në momentin e gabuar sepse nuk dëgjoj ndonjë vendim vendimtar të vendosur.
Ndërroj kanal. Lajmet mbi kovidin janë kontradiktore. Ç’ thosh një kanal e kundërshtone tjetri. Statistikat e të vdekurve dhe tamponeve pozitive lëmsh. Më zu paniku. Shkofshi në djall!
Ndërroj kanalet me shpejtësi. Asnjë program relaksues, art, kulturë, shkencë. Jooo, larg qoftë! kemi akoma kovidin nëpër këmbë. Bota ka bërë stop kamera. Është ibernizuar, është në letargji.
Funksionojnë vetëm studiot televisive ku analistët, analizojnë të paanalizueshmen në mënyrë analitike.
Më tej, një opinionist i krekosur flet për kovidin sikur t’i “kish le në baçe” : ia njeh virusit dhëmbë e dhëmballë.
Ik o p.rdhu!
***
Fjeta keq. Pashë ëndër sikur virusi më mbështilltë me tentakulat e tij e nuk më linte të merrja frymë. U zgjova ujë në djersë. Kisha harruar të hiqja maskën.
Marr veten më të mirë, ha mëngjes e nisem për te qendra shëndetësore e Selitës.
-Po presim ministren! thotë hareshëm infermierja e qendrës, e as që e merr mundimin të dëgjojë përse kam shkuar aty. Vura re dy kameramanë e pesë pararoja të ministres.
-Prit në korridor se bën numër, më “urdhëron” një nga pararojat.
(Mos besoni po deshët, po kameramani që filmoi një vajzë me librezën e vaksinimit në dorë, i kërkoi asaj të buzëqeshte : ajo ishte me maskë vendosur në mënyrë korrekte, mbi gojë e hundë!)
Nuk ia vlente të prisnja sa për numër deri sa të vinte e të ikte ministrja.
Vajza mjeke e shoqes time, atë ditë do vinte me vonesë.
Pakon që ma kishin dhënë për të, ia lashë infermieres së hareshme.
U ktheva në hotel, aty diku te “Komuna e Parisit”.
Nuk rastisa të shoh në lajme vizitën e suksesshme të ministreshës.
Përçudnim europian
Shtëpia ime është pak më tej se hoteli, afër Qendrës Kristal. Duhet të paguaj dritat, ujin dhe t’a mobiloj.
Mbas bustit të Selam Musait rruga “Medar Shtylla”, ndahet më dysh e bëhet një kalimshe. Më bën përshtypje dyshja makinë-këmbësor. Makinat nxitojnë, nxitojnë gjithmonë për diku. Kalimtarët, të shumtë, ecin ngadalë, të ngeshëm, si për ditë feste e i kthejnë trotuaret më të trafikuar, më të çoroditur e me kaotikë se rruga.
Trotuari i djathtë te rruga Tish Daija (kalova menjëherë djathtas, sepse majtas, që nga larg, ndihej duhma e kazanëve të plehrave) pra trotuari i djathtë, fillimisht dy metra i gjerë, ngushtohet papritur në njëzet centimetra nga cepi skiç i një pallati, zgjerohet më tej një metër, por sidoqoftë, duhet të bësh dredha për të kaluar sepse mu në mes të tij ka një rresht me pemë rrethuar me korniza betoni sipas standartit europian: 60 cm x 60 cm.
Më quajnë none, por askush nuk hap rrugë. Ec çaluar, një këmbë në trotuar e një në rrugë.
Pak më sipër këmbeheshin me njëra-tjetrën një pemë, një shtyllë, një pemë, pastaj një shtyllë nga e cila varej e shtrihej deri përtokë një tel kaçurrel. Nuk duhej të ishte elektrik meqë kalimtarët para meje shkelnin pa teklif mbi të.
Lagjja qenka me standart jetese europiane, ja bëj me vete, duke parë sasinë e të pëgërave të qenve çdo dy -tre hapa. Dhe kazanet e plehrave dingas.
Llogaris përafërsisht se ç’duhej për t’a mobiluar sa më ekonomikisht shtëpinë e u nisa për te QTU-ja. Porosita frigoriferin, lavatriçen dhe furrën. Dollapin e guzhinës do ma bëjë djali i xhajës, nga java tjetër, sapo të kthehet nga Kroacia.
Elektroshtëpiaket do mbërrinin të martën. Përkryer!
Të martën, aty rreth orës shtatë të darkës, mbërriti lavatriçja dhe frigoriferi. Po furra?
I telefonoj QTUsë. Shitësja, gjithmonë me zë të sheqerosur, përshëndetje, me se mund t’iu ndihmoj ?-kishte harruar ta shkruante furrën në faturën e shpërndarjes. Nuk ka problem none (none je vetë!) e sjellim nesër.
-Nesër nisem.
-Lerja çelsin komshiut.
Cilit komshi? Ka akoma fqinj ku mund të shkosh pa ndrojë e të të japin një copë bukë me kripë e zemër?
Dyert janë me sy magjik e ashensorët me çip. Po nuk të njohën askush nuk ta hap derën.
Nuk ta hapin edhe po të të njohin.
Jemi bërë të gjithë nga pak mizantropë.Pakëz fare…
Më duhet të shtyj nisjen.
Ështe vonë për të anulluar biletën, të kushton dyfish, thotë djali i agjensisë. Bleva një të re për të premten. Dy ditë më shumë. Tamponi molekular i së martës, të premten nuk ka më vlerë. Do më duhej ta përsërisja të enjten.
Menaxherja e hotelit, që ca thinja aty këtu i nxirrnin kokën mbi të lymen bojë patëllxhani, më pyet
-None, (nones i vje’ rrotull ti, i ka flokët origjinal !) e ke problem të ndërrosh dhomë meqë do rrish dy ditë më shumë ? Dhomën tënde e kemi prenotuar për një person tjetër.
Pa shih ? Udhëtoka mileti edhe pse lajmet ta shpifin me përqindjen e lartë të vdekshmërisë kovidiane.
Ndoshta virusi nuk na e ka hequr tërësisht nuhatjen…
Ndejta që ndejta, vendos të rregulloj disi shtëpinë e prindërve.
Rrëmuja e vërtetë ishte pikërisht para sheshit te pallatet Agimi. Makinat e parkuara kryq e tërthor para hyrjes, prej nga duhej të merrja disa mobilje për t’i hedhur, na detyruan të parkonim furgonin rreth gjashtë-shtatë metra më tutje, te tuneli.
-Nuk ka problem none, ja bënë punëtorët e më kërkuan dyfishin e çmimit.
-Pak si tepër ju boftë nona!
Tepër në Tiranë është vetëm fasada.
Madhështia e shëmtisë arkitektonike
Pasi ikën punëtorët, ia mbatha për në qendër; dikur këtë rrugë e bëja çdo mbrëmje për të dalë në xhiron e madhe. Plepat e lartë, që i bënin të freskëta ditët e nxehta të korrikut buzë Lanës , i prenë andej nga mezi i viteve shtatëdhjetë. Flitej se pambuku i tyre i bënte alergji Nexhmies.
Në vend të tyre mbollën ca shkurre, gjysmë metri mbi tokë, që as hije nuk lëshonin. Edhe pas kaq vitesh, kanë mbetur njëlloj.
Sapo dola në bulevard m’u mblodh një kotkë në fyt: ku janë sampietrini? (Gurët në formë kubi, që dikur shtronin bulevardin e madh)
Janë zhdukur nën asfalt. Asfalt i cilësisë më të keqe që mund të jetë prodhuar ndonjëherë. Kapërceva urën e madhe të Lanës, u hodha nga ana e Hotel Dajtit (oh, si qënka katandisur Dajti! Një karrakatinë e vërtetë !)
Ku është ekspozita? Qenka fshehur pas një strukture të çakërdisur hekurash!
Sahati dhe minarja, mu dukën si punime në miniaturë. Më janë dukur mua të larta dikur, apo papritur janë tkurrur nga vitet?
Po mali i Dajtit ku është? Nuk duket më në horizont. Qenka tkurrur edhe Dajti.
Dimensionit të dikurshëm horizontal “Stacioni trenit-Universitet” kullat, të ngritura vertikalisht kot na si koti, i jepnin një pamje të zhubrosur.
Ndërtesat italiane, të hijshme, rinin squk para këtyre skërfyelleve që i sfidonin me garipllëk e paturpësi nga lartësi marramendëse.
U ndala në mes të sheshit: shesh i pakuptimtë, grotesk, pa sens, pa shije, pa harmoni; sikur një gruaje të veshur në mënyrë klasike, parukieria t’ia bëjë flokët punk se kështu i shkrepi truri.
Skeletet e hekurta, që një grup punëtorësh po i montonin për festën e zarzavateve, më pengonin të gjeja ndonjë stol. U plasa në shesh e lotët që më ishin mbledhur në fyt, rrodhën vetvetiu. M’u dhimbs Tirana e përçudnuar në mënyrën më kriminele, më mizore e më të pashpirt që një mendje djallëzore mund të pjellë; m’u dhimbsën njerëzit që ecnin ngadalë, të ngeshëm, të mefshtë, si të filmuar me xhirim të ngadalësuar.
Nuk shoh asnjë fytyrë të njohur! Më bëhet se i njoh.
Një kalimtari që i fola me emër, i kërkova falje e zhgënjyer.
-Më fal, të ngatërrova me një të afërmin tim.
-Nuk ka problem none, i ka mosha këto!
-Po, po, mosha bën të vetën!
Malli bën të vetën! Do me çdo kusht të gjesh dikë me të cilin të këmbesh dy fjalë, qoftë edhe koti!
Rrugës nuk takon më gjitonì, miq, kushërinj, farefisni. Janë në Angli, Amerikë, Kanada, Greqi, Itali. Dhe e themi pa mall, pa lëngim, sikur të jenë dy hapa larg, ja aty, në Vorë, Kavajë, Rrogozhinë.
Nuk më mbahen lotët për faktin se fisi i madh nga ana e babait, që dikur ngatërroheshim duke u numëruar, është katandisur kokoshi një thelë. Brezin e nipave e shoh duke u rritur në fotot e facbook-ut. Bëj like një zemër poshtë çdo fotoje. Maksimumi i shprehjes së dashurisë.
Tridhjetë vite më parë ikëm se nuk kishim shpresë, e pas tridhjet vitesh nuk duam të kthehemi për të njëjtën arsye.
Ika pa asnjë thinjë, “shoqe”, e tani me kokë të bardhë jam “none”, sepse askush nuk përdor fjalën “zonjë” si respekt i vërtetë ndaj një gruaje: kësaj fjale i dhamë kuptim të keq, fyes, qesharak, e kjo ka zënë rrënjë. Si kompensim, si e keqja më e vogël, është futur fjala “none”, e shyqyr, se mund të të quanin edhe-“o plakè”…
Nuk ka problem të keqen nona!
Ndoshta për faj të muzgut, veshjet kafe, bezhë, gri të kalimtarëve, bien ndesh me ngjyrat e ndezura të veshjeve nëpër dyqane.
Fytyrat e tyre verdhacuke, me zgavra të futura, supet e rëna e theksojnë akoma më shumë kontrastin me vitrinat llamburitëse.
Popull i zhgënjyer. Milet i zbardhëllyer. Turmë e çngjyrosur.
Brenda e jashtë lokave, të rinjtë rufisin kafenë intelektualisht trishtueshëm.
Trishtimi intelektual është trendy; para një filxhan kafeje, mbrapa xhamave ku shkruhet-ndalohet hyrja pa maskë – e vetmja revoltë personale për lirinë e munguar, është hyrja pa maskë e psherëtima- këtu nuk jetohet! Ik të ikim! Nga sytë këmbët!
Pa i shkuar deri në fund – Përse? e Sepse!- megjithëse shumica e fytyrave te vrerosura janë studentë.
Ftohtësia e sheshit më shtiu dridhmën.
Bëj të çohem, e nuk çohem dot: pllakat vendosur pjerrtas, te një shesh që duhej të ishte i sheshtë, m’a vështirësojnë të ngriturën.
I drejtohem një djali të ri, të lutem më ndihmon të ngrihem?
-Nuk ka problem none, e më zgjat dorën.
-Rrofsh o xhan!
Para një jave, mosha për mua ishte vetëm një numër. Një javë “none” e vitet po më rëndojnë.
Ulem te lokali i Pallatit të Kulturës për një kafe; trishtohem për kafen e pa pirë me një mik për shkak të tamponit pozitiv.
-Jo jo, asgjë me rëndësi, por nuk mund të dal.
-Nuk ka problem, shihemi herës tjetër.
Do kemi kohë për një herë tjetër?
***
E premte, ora tre e dhjetë e mëngjesit. Zbres shkallët e hotelit. Taksia mbërrin në orar.
-Njëzet Eur, thotë shoferi.
-Pagova pesëmbëdhjetë kur më solle.
-None, Rinas-Tiranë është pesëmbëdhjetë Eur.Tiranë-Rinas bën njëzet.
Rruga qënka llastik? Nuk kam nerva për debat në orën tre të mëngjesit. As kohë. Avioni niset pas dy orësh. Dakort, e paguaj.
Ora pesë e njëzet. Duhen edhe dhjetë minuta që të niset avioni.
-None, e ke problem të ndërrojmë vend të ri afër me këtë shokun?
-Nuk ka problem të keqen nona!
Ka filluar të më pëlqejë fjala “none” : e ëmbël, e butë, melodike.
“La nona” di Bethoven. Nuenter.
Si Si Do Re Re Do Si La Sol Sol La Si Si La La Si Si Do Re
Po, është e vërtetë, jam e gëzuar, mezi po pres të kthehem në shtëpi.
Është akoma errësirë kur avioni ngrihet; nga dritarja shoh dritat e Tiranës që më humb nga sytë me shpejtësi.
Tirana amorfe, si një amebë, përshtatet si mund; ditën duke u ndrydhyr, natën duke u shkrydhur, pa Përse e Sepse.
Pa dashur llogaris moshën mesatare të udhëtarëve: duhet të jetë aty te tridhjetëepesë-dyzet vjeç.
Ne, të moshuarit, nona e xhaja, jemi emigrantë të hershëm.
Të tjerët janë emigrantë të rinj. Dallohen: janë të emocionuar, nuk u zë vendi vend, nuk rehatohen dot në sedilet e avionit.
Vështrojnë përtej oblosë , sikur duan të ruajnë brenda syve pamjet e fundit nga atdheu.
Një atdhe që nuk i mban dot.
Po ikim, veç për pak kohë, ja, deri sa të sistemohen gjërat…
Kështu menduam edhe ne, të hershmit, tridhjetë e kusur vite më parë.
Do kthehemi sa të sistemohen gjërat.
O zot, sa shumë gjëra për t’u sistemuar!
Përpiqem të marr një sy gjumë. Maska më rrëshqet e zë vend pjerrtas mes gojës e veshit të djathtë.
E le ashtu. None hesapi. Dremis.
Nënokja Shqipëri nuk e ka problem.