Poezi të zgjedhura nga MAYA ANGELOU – Përktheu SKËNDER BUÇPAPAJ
JETA NUK MË TREMB ASPAK
Hijet në mur zhag
Zhurmat në korridor jasht
Jeta nuk më tremb aspak
Zagarët që lehin pa prâ
Në re fantazmat e mëdha
Jeta nuk më tremb aspak
Nënë Rosa shtrigë plakë
Luanët që bredhin pa cak
Jeta nuk më tremb aspak
Dragonët që vjellin flakë
Mbi kuvertën time në shtrat
Jeta nuk më tremb aspak
Ua bëj phu
Iu them mjer ju
Më gajasin
Tek i shoh si ngasin
S’më dridhet qerpiku
Ata i zë paniku
Unë buzëqesh
Ata çmenden krejt
Djemtë e prapë që rrihen paq
Gjithë natën e gjatë
Jeta nuk më tremb aspak
Panterat në park
çudanët e territ përqark
Jo ata nuk më trembin aspak
Ajo klasa e re e mëvonët
Ku djemtë m’i shkulin flokët
(çupëlina llastica
me flokët rrica)
Ata nuk më trembin aspak
Mos m’i trego gjarpërinjtë e zhabat
Duke pritur nga unë piskamat
Nëse unë ndjej ndjej ankth
Kjo më ndodh veç në makth
Këtu diku nën mëngë
E mbaj të fshehur magjinë
Unë mund të ec nëpër shtratin e detit
Dhe të mos marr kurrë frymë
Jeta nuk më tremb aspak
Aspak
Aspak
Jeta nuk më tremb aspak
NUK FSHIHET DOT NGA SYTË
Nuk fshihet dot nga sytë
e botës ai që e shpëton e nuk e di.
Është njëri nga ne, jo ndër më të mirët.
UNË E DI PSE KËNDON ZOGU I NGUJUAR NË KAFAZ
Një zog i lirë hidhet mbi shpinën
e erës dhe fluturon kundër rrymës
e ia del tejembanë, dhe e ngjyen një flatër
në portokallinë e rrezeve të diellit
dhe guxon t’ia mësyjë qiellit.
Por një zog që truset në kafazin e tij të ngushtë
mund të shohë veç tek-tuk përmes hekurave të zemërimit
flatrat e tij janë prerë dhe këmbët e tij janë lidhur
prandaj e hap gojën për të kënduar.
Zogu në kafaz këndon me një trill të frikshëm
për gjëra të panjohura, por ende të ëndërruara
dhe zëri i tij dëgjohet në kodrinat e largëta sepse
zogu në kafaz i këndon lirisë.
Zogu i lirë mendon për një tjetër puhizë
e për alizé delikate përmes
pëshpëritjeve të pemëve
dhe për krimba të majmë që e presin në një lëndinë
të ndritshme dhe ai qiellin e quan të tijin.
Por një zog në kafaz ngrihet mbi varrin e ëndrrave
hija e tij thërret mbi ulërimën e një makthi
flatrat e tij janë prerë dhe këmbët e tij janë lidhur
prandaj e hap gojën për të kënduar.
Zogu në kafaz këndon me një trill të frikshëm
për gjëra të panjohura, por ende të ëndërruara
dhe zëri i tij dëgjohet në kodrinat e largëta sepse
zogu në kafaz i këndon lirisë.
MËSIMI
Unë vazhdoj të vdes përsëri.
Damarët këputen, duke u hapur si
Grushte të vogla fëmijësh
Të fjetur.
Kujtimi i varreve të vjetra,
Mishi i kalbur dhe krimbat nuk më
Bindin mua kundër
Sfidës. Vitet
Dhe humbja e ftohtë jetojnë thellë në
Linjat përgjatë fytyrës.
Ato i verbojnë sytë e mi, por
Unë prapë vazhdoj të vdes,
Sepse unë dua të jetoj.
TË PREKUR NGA NJË ËNGJËLL
Ne, të pamësuar me kurajo
mërgimtarë nga gëzimi
jetojmë kruspull në guaskat e vetmisë
derisa dashuria e lë tempullin e saj të lartë të shenjtë
dhe vjen në sytë tanë
për të na çliruar ne në jetë.
Dashuria mbërrin
dhe në trenin e saj vijnë haretë,
kujtimet e vjetra e kënaqësitë
historitë e lashta të dhimbjes.
Megjithatë, nëse ne jemi të guximshëm,
dashuria hedh tej zinxhirët e frikës
nga shpirtrat tanë.
Ne jemi shkëputur nga ndruajtja jonë
Në ndjenjën e nxehtë të dritës së dashurisë
ne guxojnë të jemi të guximshëm
Dhe papritmas ne e shohim
se dashuria kushton gjithë sa jemi ne
dhe sa do të jemi ndonjëherë.
Megjithatë, kjo është vetëm dashuri
e cila na çliron.
GRUA E HATASHME
Gratë e bukura pyesin ku i kam unë sekretet
Nuk jam e hijshme as e prerë për modele
Por ende gojën pa e hapur t’iu tregoj
Ato mendojnë se po ia këpus ndonjë rrene
Unë iu them
E kam në masën e ijeve,
E kam në harqet e supeve,
E kam në hovin e hapave,
E kam në valëzën e buzëve.
Unë jam hatashëm
Një grua,
Gruaja e hatashme
Është në mua.Eci nëpër një dhomë
Kaq shkujdesur sa ju pëlqen juve,
Dhe një burri,
Ata mbeten në këmbë
Ose bien
Dhe përgjunjen.
Pastaj rrotull meje
Si bletët në hoje sulen.Unë them
E kam tek zjarri i syve,
E kam tek bardhësia e dhëmbëve,
E kam tek lojnia e belit,
E kam tek hareja e këmbëve.Unë jam hatashëm
Një grua,
Gruaja e hatashme
Është në mua.Vetë burrat vrasin mendjen
Çka shohin tek unë bre
Ata përpiqen fort
Po nuk e prekin dot
Misterin që brenda fsheh
Kur dua t’ua zbuloj
Thonë se nuk e shohin ende.Unë them,
E kam në lakoren e shpinës,
E kam në diellin e buzëqeshjes,
E kam në hepimet e gjinjve,
E kam në stilin magjepsës.Unë jam hatashëm
Një grua,
Gruaja e hatashme
Është në mua.Tashti kuptoje
Pse nuk ulet koka ime,
Pse nuk thërras pse nuk hidhem
A pse të ngre zërin nuk përpiqem.
Kur unë të kaloj pranë teje
Dua që për mua krenar të ndihesh.
Unë them
E kam në tiktakun e ecjeve,
E kam në përdredhjen e flokëve,
E kam në nevojën ndaj kujdesjeve,
E kam në pëllëmbën e dorës,
Sepse jam hatashëm
Një grua,
Gruaja e hatashme
Është në mua.
FILLIKAT
Shtrirë, duke menduar
Mbrëmë nëpër natë
Si t’ia gjej shpirtit tim një shtëpi
Ku uji etje nuk të jep
Dhe feta e bukës s’është gur i thatë
Unë dola me një përfundim
Dhe mendoj se nuk gaboj
Askush
Bre askush
Nuk mund t’ia dalë kurrë fillikat
Fillikat, krejt fillikat
Askush, bre askush
Nuk mund t’ia dalë kurrë fillikat.
Na janë do milionierë
Me para që nuk i përdorin dot kurrë
Gratë e tyre shtrigula vijnë vërdallë
Fëmijët e tyre këndojnë këngë bluz
Ata kanë marrë mjekë që kushtojnë
T’ua kurojnë zemrat gurë të thatë.
Por askush,
Bre askush
Nuk mund t’ia dalë kurrë fillikat.
Tash nëse më dëgjon mirë
Unë të tregoj çfarë vetë di
Retë e stuhisë po bëhen bashkë
Era tashi po fryn e fryn
Raca njerëzore po vuan pa masë
Dhe unë nuk po ndjej ankim,
Pse askush
Bre askush
Nuk mund t’ia dalë kurrë fillikat.
Fillikat, krejt fillikat
Askush, bre askush
Nuk mund t’ia dalë kurrë fillikat.
NE E KISHIM ATË
Kushtuar Michael Jacksonit
Të dashur njerëz, tashti ne e dimë që nuk dimë asgjë
Tashti që ylli ynë i ndritshëm dhe rrezatues mund të shkasë tutje nga maja e gishtave tanë si një hukamë e flladit të verës
Pa dhënë shenjë, dashuria jonë e shtrenjtë mund t’i shpëtojë përqafimit tonë të marrosur
Të këndojë këngë tona në mesin e yjeve dhe të kërcejë vallet tona në të gjithë sipërfaqen e hënës
Në çast ne mësojmë se Michael është zhdukur e nuk dimë asgjë
Nuk ka orë që mund të tregojë kohën tonë dhe nuk ka oqeane që mund të shtyjnë dallgët tona
Me mungesën e papritur të thesarit tonë
Edhe pse ne jemi shumë, secili prej nesh është tek në dhimbjen e tij
Ngjethshëm tek
Vetëm kur të rrëfejmë trullosjen tonë mund të kujtojmë se ai ishte një dhuratë për ne dhe ne e kishim atë
Ai na erdhi nga Krijuesi, duke bartur kreativitet me bollëk
Megjithë dhimbjen e madhe të jetës ai u mbështoll në dashurinë amtare dhe dashurinë familjare dhe mbijetoi dhe bëri më shumë se kaq
Ai lulëzoi me pasion dhe dhembshuri, humor dhe stil
Ne e kishim atë
E dinim ne që ai ishte apo nuk e dinim, prapë ai ishte i yni dhe ne ishim të tijët
Ne e kishim atë
I bukur, duke argëtuar sytë tanë
Ai uli kapelën mbi ballin e tij dhe mori një qëndrim në majë të gishtërinjve të këmbëve të tij për të gjithë ne dhe ne qeshëm dhe përplasëm këmbët tona për të
Ne ishim të magjepsur me pasionin e tij, sepse ai nuk na mori asgjë
Ai na dha gjithçka që kishte për të dhënë
Sot në Tokio, nën Kullën Eifel, në Sheshin Ylli i Zi të Ganës, në Johanesburg, në Pitsburg, në Birmingham, Alabama dhe Birmingham Angli, ne kemi mall për Michael Jacksonin
Por ne e dimë se e kishim atë
Dhe ne jemi bota.