ZOGJ SHTEGTARË. TREGIM NGA QAZIM D. SHEHU

Kisha vite që nuk kisha shkuar në fshat. Më kishte marrë malli.Atje nuk banonte më asnjë nga njerëzit e mi.Të gjithë kishin ikur, ndonëse ca kushërinj ende rrinin sa në fshat aq edhe nëpër qytete.Ishin mëdyshës. Iu ngjita një rrëpire veshur me shkozë dhe qëndrova në një breg aty ku fillonte një shesh prej nga rruga ndahej djathtas në drejtim të fshatit dhe majtas në një lagje të tij ,e cila gjithnjë nuk kishte qenë e fshatit po gjithnjë i thërrisnin me emrin e tij.Ajo ishte larg fshatit nga aty. Më duhej të merrja djathtas, kur sytë më vajtën tek ajo lagje e heshtur me shtëpi që mbilleshin çrregullsisht sipas arave të shpërndara.Arat shkonin deri buzë një lumi pas të cilit vinte një mal jo shumë i lartë, veshur i gjithi me pyll pishe natyrale.Po vështroja e po vështroja dhe s`më ngopej syri duke vëzhguar me kujdes atë pamje të heshtur.Sa e sa kujtime vinin prej andej, sa e sa netë, mëngjese e agime,sa e sa njerëz dukej sikur dilnin nëpër rrugë dhe ecnin nëpër mjegullat e kujtesës sime duke u pikëzuar në stolisjen e një rrobeje imagjinate të trishtë. Si vjen koha dhe e bën një vend të jetojë vetëm me vetveten, po një vend pa njerëz se si duket.A thua do vijnë njerëzit sërish këtej ta popullojnë këtë vend si dikur, të punojnë këto ara që dremisin në diell të etura për çarjen e plugut dhe kallirin e drithit?Vështirë…
Ndërsa po mendoja kështu ,papritur në rrugë po ecte një grua.Ajo ecte me ngadalë dhe kokën nuk e kthente pas.Ishte krejt e qetë në punë të saj.M`u duk si Bukja.Të ishte ajo?Me siguri ajo duhej të ishte.Trupi i saj i ngjante krejtësisht, e ecura, nxitimi dhe herë ndalesa; duhej të qe krejt ajo.Po pse më erdh ndërmend Bukja.Me të dikur kisha pasë një histori të zjarrtë dashurie. Ne ishim fshehur nëpër ferra, shkoza, nëpër gëmusha gjineshtrash e ku s`kishim shkuar. Ne ishim përbetuar se nuk do ndaheshim kurrë, po një ditë çuditërisht Bukja mori një tjetër.Më erdhi shumë keq atëhere dhe qëlloi që unë ika nga fshati ushtar , pastaj gjeta punë po në ushtri si kapter dhe u sistemova në qytet. Në fshat shkoja shpesh po për aq kohë sa rrija ,Buken nuk e shihja, as kisha mundësi ta shihja.Një herë e pashë në një dasmë në fshat, ajo më buzëqeshi me trishtim dhe sikur ta kishin pikasur këtë ,njerëzit e saj e morën dhe u larguan.Bukja qe shumë e bukur.
Dhe ja ku ishte tani, krejt e vetme ,që ecte drejt shtëpisë së saj. Mendova ta ndjek, por nuk duhej që të kuptohesha si një ndjekës,sikur të kishte ndonjë njeri rreth e rrotull nuk ishte mirë për mua ,kjo do të kuptohej dhe fjalët do dilnin.Fshati jonë gjithnjë gëlonte nga fjalët që thuheshin nën zë.Si ta kuptonte që unë po e ndiqja dhe kjo s`kish sesi të ndodhte, Bukja ngadalësoi hapin e u ndal para një xhumbe me manaferra.Ishte fund korriku.Unë qëndrova dhe ndeza një cigare.Pasi i mbodhi manaferrat ajo ktheu kokën pas, po, siç dukej, nuk më vuri re, se nuk e ktheu më.Dielli ishte i fortë dhe, mbase, tek rrija në këmbë i qeshë dukur si dru i gjelbër i përpirë nga vapa kur humb kuptim.Vazhdova të ecja me një hap të llogaritur duke përcaktuar rrugën ku duhej t`i thirrja dhe ta takoja. Vinte një kthesë, pastaj një përrua dhe, në ndarjen e përroit ,një e përpjetë e cila kur mbaronte vazhdonte për në rrugën kryesore,e aty një rrugë tjetër bënte një ndarje prej nga niste një tëposhtje drejt shtëpisë së Bukes. Nuk kishte kohë,as rrugë shumë ,me siguri ajo do merrte teposhten drejt shtëpisë së vet.Dhe unë nëse nuk e kapja në përrua ose duke u ngjitur në të përpjetën me siguri nuk do arrija t`i flisja, as ta ndaloja. Mundesha po nuk duhej. Kisha një mall të zjarrtë , një dashuri të beftë e rizgjuar çuditërisht krej papritur pas kaq e kaq vitesh.Dhe duhej ta takoja patjetër , sepse njeriu nganjëherë ka nevojë të rikthehet në të kaluarën. I vështroja ata drurë që ishin si atëhere, madje më dukej se qenë shtuar drurë të rinj.Natyra qe dendësuar, bari ishte rritur ,ndërsa unë mundohesha të sillja në kujtesë vendet ku isha fshehur me Buken.Asnjë vend nuk e shihja të sigurtë për ta përcaktuar se ku mund të ishim strehuar së bashku në vlugun e një dashurie përbetuese.Veç një lis e mbaja mend mirë.Qëndronte zhveshur, tharë.Duhej të qe shumë i vjetër ,sepse më dukej se degët ose ia kishin prerë ose kishin rënë vetvetiu.Atë lis e mbaja mend mirë.Ngrihej mbi një xhumbë ferrash dhe shkoze,dikur rreth vetes mbante një pjergull rrushi dhe shtrinte krahët e gjatë.Sa herë isha kacavjerë në të duke kapur me zor bistakët e rrushit më të pjekur për t`ia dhënë asaj.Një herë shkava, dega u shkoq,unë rashë dhe më ndihmoi instikti i vetëmbrojtjes duke u kapur shpejt e shpejt në një degë tjetër.Vura re poshtë Buken që kishte ngritur fustanin sikur unë të isha rrushi që ia hidhja asaj nga lart. Më erdhi të qesh me marrëzinë e saj.E mbaja në kujtesë atë peizazh në shi e borë, mbrëmje e mëngjese, deri ku edhe hëna e plotë dendësonte hijet e kapërthyera si krahët tanë.Sa herë rrinin ne duke parë hënën dhe nuk e vinim re ose kur e shikonim na dukej sikur ajo ndriste më tepër për ne…Tani ai peizazh tkurrej nën vapën mugulluese dhe gjelbërimi i harlisur sikur ndjente peshën e vapës dhe kujtimeve .
Copëza mendimesh më vinin me furi dhe përplaseshin në një breg pamundësie, pastaj riktheheshin sërish duke shkërmoqur vetveten… Ajo ,…gruaja, duhej të qe patjetër Bukja,u fut në përrua.Unë isha tek bregu.E pashë si zbriti rrëpirën me hap të ngadaltë, pastaj qëndroi tek burimi duke freskuar fytyrën.E hoqi shaminë dhe lagu me ujë flokët e saj të dendur.Flokët e saj ishin të zinj.M`u dukën kështu apo dielli i nxinte.Bukja kishte pasë flokë biondë.Ishte në qetësinë e vet dhe e pashë sesi u ul pranë burimit dhe aty po rrinte kot, fare kot,ndoshta shihte burimin që rridhte dhe nuk dihej se çfarë mendonte.Dhe unë nuk isha veçse një njeri që pa pikë turp e ndiqja.Po ta dinte këtë, me siguri do merrte disa gurë dhe do më gjuante, po ajo nuk dinte asgjë. Unë nuk isha veçse një hajn që vidhja imazhe të dikurshme.Dhe pse?Për një dashuri të dikurshme, për një fekseje të çastit.Qëndroi gjatë aty, nxori pasyrën, u pa sikur të shkonte në një takim , ndërsa unë rrija dhe vështroja i fshehur.Për kë zbukurohet vallë kjo grua?Mos vallë ajo nuk duronte atë vapë të madhe përpirëse përzier me një vetmi të thellë?Dhe kjo grua duhej të ishte Bukja e cila kurrë nuk e kishte pasë dëshirë zbukurimin, pasi ishte vetë e bukur.Pastaj u ngrit dhe bëri para.Zbriti në përrua dhe u ngjit rrëpirës.Ecte me hap të ngadalshëm sikur ta dinte që e ndiqja unë, sikur më priste.
Të ishte e vërtetë që më kish pikasur, apo vërtet jo? Ishte Bukja që më kish parë dhe qëllimisht ngadalësonte hapin ashtu siç bënte dikur ,kur më priste në takim.I shihja ato vende mirë.Ja përroi ku ne u futëm grykës së tij në një mot të kthjellët, po papritur dolën re dhe përroi erdhi me ujë shumë.Diku binin shira të verës dhe mbushnin përroin.Nga rridhte përroi?Asnjëherë nuk na pat shkuar ndërmend, veçse sa herë që shihnim ujin e tij të fryhej ne mendonim për atë shi të largët që frynte diku guvat e shpellat e që zbrazeshin tek ai përrua i etur.
Gruaja –s`ka dyshim që kjo ishte Bukja,- u ngjit të tatëpjetës-dhe unë zbrita rrëpirës për të kapur rrugën ku ajo duhej të shmangej nga rruga kryesore.Ajo sërish nuk e kthente kokën pas, po edhe në se e kthente ,unë sërish do merja pamjen e një udhëtari që rastësisht u gjend në atë rrugë. Një moment e ktheu kokën pjerrtas, dhe unë e vura re këtë.Ajo s`më kish parë kurrë.Kur arriti tek rruga ku mendoja se duhej të kthehej për t`u shmangur nga rruga kryesore, ajo nuk e bëri këtë veprim, eci drejt.Isha shumë afër saj, po nuk duhej të lëshoja asnjë zë.Unë duhej të kollitesha ,të lëshoja një zë, që të tërhiqja vëmendjen e saj ,gjithçka duhej të vinte nartyrshëm ,pa bujë, ashtu thjesht. E bëra këtë .Gruaja ktheu kokën…
Por sa çudi, ajo nuk ishte Bukja, ishte një grua e panjohur, një grua më një fytyrë vrarërlinje ku shquanin ca preka si të shpuara nga shtizat e diellit, një grua me një fytyrë të shënuar që rrinte nën rizen e bardhë e dënuar për të mos iu shfaqur diellit, me një trup që nga prapa i ngjante ,çuditërisht, Bukes.Qëndroi në vend dhe më pa drejt në sy.Në atë rrugë kishte vite që qarkullonin udhëtarë të paktë dhe mbase asaj u duk çudi kjo gjë, mbase iu fanepsa sikur kisha mbirë nga dheu.Nuk besoj që kuptoja se ajo e nuhaste sikur po ndiqja atë.Do më vinte vërtet zor po të mendonte ashtu.Aty për aty më erdh ndërmend një gënjeshtër:
-Më falni, zonjë,- thashë,unë vërtet jam nga ky fshat, -po kam kohë që s`kam ardhur këtej.Dua të shkoj tek kushëriri im ,Zeneli.
Ajo më pa me kujdes.Nuk e kisha ndjerë ndonjëherë veten në një vëzhgim të tillë,ku dy sy hetues dukej sikur kërkonin tek unë njeriun më dyshues.Gruaja nëneshi dhe në atë çast në faqe iu mblodhën dy gropëza të vogla që iu zhdukën sakaq.Unë po mendoja se me fjalët që thashë e dekonspirova veten ,aq më tepër që pesha e atyre përjetimeve kishte shkrehur tek unë gjithë ekuilibrat e arsyetimeve që bindnin natyrshëm fjalët që duhet të shpreheshin për t`u besuar po aq.
Ajo më vërejti me një këshëri të verdhë, me diçka që u duk e se nuk shprehte asgjë.Ajo nuk foli.Vështrova fytyrën e saj ,flokët e saj që dilnin prej shamisë me disa fije të thinjuara.Po kaq sa ajo duhej të qe plakur edhe Bukja,po kaq duhej të isha plakur edhe unë, ndërsa ato çaste i kisha harruar të gjithë.Ajo nuk shfaqi asnjë kuriozitet për të më pyetur, ndonëse duhej të ndodhte e kundërta.Jetesa në atë vetmi pa njerëz duhej t`ia ndizte pak dellin e këshërisë.Më erdhi inat nga kjo,por ajo duhej të qe e zgjuar. Mbase e kishte kuptuar gënjeshtrën time dhe për këtë më shpërfillte dhe nuk ia vlente të merrej me mua,veçse halli i rrugës dhe një ndjenjë çudie përzier me respekt të kotë e bënte të rrinte ashtu në këmbë.Ajo ishte një grua e fshatit tim dhe unë duhej ta njihja, po në ato çaste i tronditur nga ai befasim zhgënjyes nuk po e thirrja kujtesës ose ajo qe tronditur së tepërmi dhe nuk po mblidhej në qartësinë e nevojshme për të më dhënë forcën e formulimit, qoftë të një emri të përafërt.Edhe pse po mendoja kështu dukej se ajo s`di pse po donte të rrinte në këmbë për tu kënaqur me faktn sa guak isha unë nga që nuk merrja një mundim për të folur diçka që do quhej e përshtatshme.Këtë heshtje të sajuar prej panatyrshmërisë së çastit e prishi një goditje çekani.Goditjet herë vinin të forta e herë më të dobta.Pastaj pushonin dhe rifillonin sërish.
-Ç`janë këto goditje-pyeta.
-Është kthyer Brahimi nga kurbeti-foli ajo-dhe po rregullon shtëpinë e re..
Brahimi?Sa kujtime më ndezi ky njeri.Ishte martuar me vonesë dhe nuk dija se kishte fëmijë.Sa mirë do qe të shkoja tek shtëpia për ta takuar.Ishte i vetmi njeri që dikur ia kisha hapur zemrën.Goditjet ngulmonin sikur Brahimi më priste.I urova gruas gjithë të mirat dhe u nisa andej.Goditjet binin mbi dërrasa duke lëshuar një ritëm mikpritës…