VARRET E TË PARËVE
Duhet t’i ruajmë të vdekurit tanë me çdo kusht, nga frika
se një ditë prej ditësh
do t’i çvarrosin të huajt dhe do të na i marrin. Atëhere
pa mbrojtjen e tyre
rreziku do të ishte i dyfishtë. Si mund të rrojmë
pa shtëpitë, mobiljet, pronat dhe mbi të gjitha
pa varret e gjyshërve luftëtarë e të mënçur? Le të kujtojmë
se si spartanët grabitën fshehurazi nga Tegjeu eshtrat e
Orestit. Do të duhej
që armiqtë të mos e dinin ku i kemi varrosur. Po si mund
ta dimë se cilët janë armiqtë tanë,
kur dhe nga do të shfaqen?
Jo, nuk duhen varre madhështore, zbukurime që bien në sy –
gjëra që
tërheqin vëmendjen dhe cmirën e të tjerëve. Të vdekurve
këto as që u hyjnë në punë – radhë radhë, të urtësuar e të
heshtur, tashmë nuk duan kujdesë,
as pijen e preferuar të mjaltit, blatimet e lavdet e kota.
Shumë më mirë do të qe një gur i xhveshur, një vazo lulesh,
një shenjë e fshehtë ose asgjë.
Ndoshta është më e sigurt t’i mbajmë brënda vetes, po të qe
e mundur
dhe shumë më mirë akoma as vet të mos e dinim ku pushojnë.
Kush mund ta dijë si do të rrokullisen punën në ditët tona?
mundet që vet ne t’i çvarrosim, t’i flakim tutje, në një ditë
të bukur.
20.03.1968
PAS DISFATËS
Pas thyerjes në Egospotami, dhe më vonë,
më vonë akoma, pas disfatës përfundimtare – lamtumirë
biseda të lira, lamtumirë udhëtime të ndritura
dhe lulëzim i artit, palestra dhe simpoziume të bukura
filozofësh. Tani,
vetëm heshtja e rëndë dhe poshtërimi zotëron në Agorà.
Gjithshka u bë në mungesë. Dhe asnjë
mundësi s’na u dha për t’u mbrojtur, për të bërë
apologjinë,
dhe asnjë protestë, qoftë edhe formale. Në zjarr u flakën
letrat dhe librat tanë,
kurse nderi i atdheut në plehra. Dhe po të guxonim
të kërkonim si dëshmitar
ndonjë mik të vjetër, ai nuk do të pranonte nga frika
se mos vuante
të njëjtin fat si tonin – e me të drejtë, fatziu.
Kurse ne,
këtu ku na degdisën, do ta shihnim nga kënd i ri natyrën,
duke kërkuar pas telave me gjëmba pak det, një shkëmb,
pak gjelbërim,
një re në perëndim, të kuqërremtë, emocionuese.
Dhe ndoshta një ditë do të vijë një Kimon që,
i udhëhequr fshehurazi nga shqiponja, duke gërmuar,
ka për të gjetur majën e hekurtë të shigjetës sonë,
të ndryshkur, të braktisur dhe ka për ta çuar solemnisht
në një kortezh zije dhe lavdije, me kurora e muzikë
në Athinë.
21.03.1968
ZHGËNJIMI I PENELOPËS
Nuk besoj që s’e njohu atje pranë dritës së oxhakut, as që
e penguan
zhelet e lypësit, veshja e tij për t’u maskuar … – shenjat
i pa qartë:
nishanin mbi gju, hijeshinë e trupit, dinakërinë e syve.
E tronditur.
me shpinën nga muri, u tërhoq për të fituar pak kohë,
për të mos u përgjegjur, për të mos e tradhëtuar veten.
Vallë, për të i kishte shpenzuar kot të njëzet vjetët,
pritja dhe ëndërrat e njëzet vjetëve për këtë fatzi
të përlyer me gjak e mjekërthinjur? U shëmb mbi një
karrike,
rrotulloi sytë ngadalë mbi pretendentët e saj të vrarë e të
shtrirë mbi dysheme,
sikur të shihte dëshirat e saj të vdekura. “Mirësevjen”, tha,
duke dëgjuar zërin e vet
të largët e të huaj. Nga një qoshe, avëlmendi i saj
lëshonte në tavan një rrjetë hijesh. Dhe gjithë zogjtë që
pati endur tashmë
me fije të kuqe, të ndezuar mes gjethnajës së gjelbër,
brënda pak çastesh në këtë natë të kthimit, u bënë të hirtë,
u nxinë
duke fluturuar ulët në qiellin e rrafshët të durimit të saj
të stërmadh.
21.09.1968
FESTË E SHENJTË
Vendosëm: Të mos çohemi këtë vit. Boll më. Kotësi idiote.
Përse ta prishësh rehatin? Në fund të fundit, përse të bredhësh
natën, me pishtarë, duke u përplasur nëpër gurë,
pa mundur të marrësh vesh
kuptimin e këtyre simboleve boshe – ngritjen e kasolles së
drunjtë
proçesionin mistik me një fëmijë, shigjetën që vërshëllen
dhe ngulet në portë,
pastaj djegjen e kasolles dhe vrapin e çmëndur të njerëzve
drejt tempullit,
pa mundur dot të kthesh as kokën. Dhe më pas bërjen e flive,
kthimi mbrapa të ngarkuar me dafina. E njëjta gjë
çdo nëntë vjet,
e njëjta gjë ( ndoshta për të harruar një çast hallet – dhe i
harron vërtet) Eh, jo,
këtë radhë nuk do të lëvizim asnjë hap – ja, kështu
vendosëm.
Mirëpo, si ndjemë së largu
daullet e natës, dhe sjellësit e pishtarëve kaluan pa zhurmë
poshtë shtëpive tona, nuk e frenuam dot ngasjen, u lëshuam
tatëpjetë rrugës, duke u ngjeshur mes turmës,
morëm pjesë në zjarr, në ikje, në fli e u kthyem nëpër rrugën
Pitike të Delfit, aq sa nuk ngeli kush pa u kurorëzuar
me to –
dhe ishte një trishtim dhe krenari së bashku, që askush s’e
dinte pse, dhe të gjithë
ishin të pushtuar nga këto ndjenja – Ende tymonte kasollja
në agim. Duke u kthyer
ne shikonim qiellin, të qartë, ngjyrë qumështi, të kaltër, të
kuq; shikonim në shesh
flamurkat e shkelura prej letre, një sandale fëmijësh, një
shamizë me spermë,
shikonim të qetë, të shtangur, pa shprehur kënaqësi apo
velje,
me një lumturi të lodhur, të hutuar nga pagjumësia,
si aktorët që kanë hequr makiazhin dhe ikin rrugës pas një
shfaqjeje të bukur,
duke ndjerë si në përgjumje poteren e kotë të
duartrokitjeve,
dhe një bezdi, në se u ka ngelur në fytyrë pak ngjitës nga
mjekra
e Edipit apo Prometeut, ashtu madhështorë, të lumtur sërish
këtë natë.
23.10.1968
*Keto poezi janw shkruar nga Janis Ricos ndwrkohw qw ai kishte kohë që e braktisur poezinë e angazhuar të revolucionit dhe u ishte kthyer qëndrimeve filozofike të vitetve 1930