QUMËSHT ROZAFE
Të gjitha janë nuse. Të gjitha për herë të parë nëna.
Zbresin me foshnjat në djepa te themelet e saponisura të qytetit.
Më thellë se shtrati i Drinit, më thellë se shtrati i Bunës, më thellë se shtrati i liqenit.
Disi më cekët vetëm se pasqyra e detit.
Përkundjet e djepave japin dridhje të ujta në qiellin matanë rruzullit,
Prependikular me themelet e qytetit të qyteteve.
Aty ankorohen ajri dhe uji, dita dhe nata, drita dhe terri,
Nuk i lënë gurët të bëhen mure.
Dhe veriu, Borë i Bardhi plak: “Puna e mbarë, o vëllezër murëtarë!
Puna e mbarë, o vëllezër epëranë!”
Ia kthejnë të gjitha përshëndetjet me pyetje urtanit plak Borë i Bardhë epëranët ilirë,
Gjigantët e maleve, etër për herë të parë, qytetebërës të mëdhenj.
Çfarë bënte dita, nuk e donte nata,
Çfarë bënte nata, e zemëronte ditën.
E ç’lëndë mund t’i pajtonte ditën me natën, ajrin me ujin, dritën me terrin, tokën me qiellin…
Vetëm gurët me qumështin e nuseve të reja, nëna për herë të parë,
Me mjegulla triditëshe e trinetëshe vjetëruar mbi Bunë
Dhe dritë pa verbime drite dhe terr pa verbime drite
Mund të bëhen mure në themelet e qytetit të qyteteve.
Nuset ilire me një gji mendin foshnjat, ato rriten,
Mendin me tjetrin gji muret, ato rriten.
Nga matanë rruzullit kthehen këndej jehona zërash të ujtë ninullash nusërisht të ninullta.
Fryn veriu, Borë i Bardhi plak vetmitar dhe lahutës së detit i bie.
Vetëtimat shpërndajnë bjeshkëve legjendën e qytetit.
Qielli nga zbresin nuset për ta flijuar breza pas brezash qumështin e tyre të Rozafës është sy dreri.
Syri i drerit të dashuruar, thotë legjenda, është më i kthjellët, shikon më lart edhe se të gjithë zogjtë më sogjetarë.
Pa qumësht Rozafe gurët nuk zënë vend në themele,
Pa gurë ngjizur me qumësht Rozafe nuk mund të ketë mure themelesh,
Pa mure themelesh prej gurësh të ngjizur me qumësht të flijuar Rozafe, nuk mund të ketë qytet, e qyteti pa to nuk mund të jetë Shkodër.
Nga breguji më i ngatë deri në bregajërin më të largët, nga bregajri më i largët deri në bregujin më të ngatë kudo është Shkodër, krejt prej arome të bardhë e të ëmbël qumështi Rozafe.
Qyteti sipër vetes do të jetë i panotueshëm resh, i pabanueshëm mjegullash, i papërshkrueshëm reshjesh,
I pavetëtueshëm, i pamurmurueshëm,
Qytet kasnec lutjesh dhe kushtrimesh,
Qytet dritaresh me vështrim nga rruga, qytet rrugësh me vështrim nga dritaret,
Qytet panciri dhe filigranesh,
Qytet notar qiellor, tokësor sa kozmosian, kozmosian sa tokësor,
Mendim i madhnueshëm, buzët me qumësht Rozafe.
AJËR I NJELMUR
Ajër akrobatik
I kalërueshëm
Si këmbë të gjata
Vajze.
Ajër i grisur
Në bërryla, në gjunj, në supe,
Në sqetulla, në gilza,
Kostum gjarpëri
Në çdo gardërobë mondanësh,
Qiell që merr oqeanin lart për t’i dhënë gji,
Oqean që e zbret qiellin poshtë për t’i dhënë gji.
SHPIRTI DHE TRUPI
Shpirti graviton në Qiell.
Trupi graviton në Tokë.
Kjo është kontradiktë e përgjithmonshme
Midis materies që rend drejt qenies
Dhe qenies që rend drejt materies.
PYETJA VDES
Pyetja lind:
A është më e pamundur
Të dalësh nga hija në dritë
Apo të hysh
Nga drita në hije.
Me një fjalë
Më e pamundur të dalësh nga angrrat e njërës
Dhe të hysh në frymën e ndenjur të tjetrës
Dhe ansjelltas?
Pyetja vdes:
A nuk është më e pamundur
Të dalësh nga hija e vetvetes
Dhe të hysh në hijen e vetvetes?
Vetë Dielli
Çka nuk bën
Për të dalë nga drita e vet
Që të hyjë në hijen e vet
Për të dalë nga dita e vet
Që të hyjë në natën e vet.
Një fantazi e sëmurë e tij!
Dihet se në Diell
Është gjithmonë ditë.
Në Diell
Nuk bëhet kurrë natë.
NJË ÇFARËDO MUZG
Një çfarëdo muzg
I një çfarëdo nate
Peshk që nuk shikon pa ujë në sy,
Zog që nuk shikon me ujë në sy
Të ngjitet në trup e shpirt
Dhe nuk ta shqit dot
Drita e asnjë dite
E asnjë nate
Nëpër shekuj e shekuj.
MRIZI I UJQVE
Herëparët deri te herëfundët
Sekush vjen nga rruga e vet.
Krye kreshtash.
Ulen mbi bishtat e gjatë
Siç ulen pishat
Mbi rrënjët e tyre gëzofi të gjelbër.
Ngrenë lart kokat me turi të holla
Siç i ngrenë pishat
Majat e thikëpërpjeta.
Shihen sy më sy të gjithë pajada.
Përveç heshtjeve
Askush nuk shkëmben me të tjerët
As hungërimën më të vogël,
As dihatjen më të lehtë,
As persiatjen më çfarëdo,
Sepse bishtëgjatët mendjegjatë, ndonëse nga rrugë të ndara,
Në lirishten e rrethuar me pisha
Vijnë me një mendim të përbashkët në kokë.
Edhe tingulli më i papëtirë,
Edhe rrokja më e pashqiptuar,
Edhe fjala më e pathënë,
Edhe meditimi më i pashprehur
I peshon rëndë planetit.
Turinjtë e gjatë të ujqve
Presin hënën e re si çdo herë.
Nëse është kllapë e hapur
I pret një periudhë hënore urie.
Kllapa e mbyllur është ngopje,
Kllapa në shpinë është prehje,
Kllapa përmbys është rrëzim fatal.
Sytë e ujqve shikojnë hënën e re
Edhe përtej mjegullave më të dendura,
Edhe përtej mjegullave më të trasha.
Po t’i bashkojnë sytë,
Ashtu si bashkojnë mendjet,
E nxjerrin hënën e re
Jo vetëm nga përtej malit,
Po edhe nga përtej planetit.
Siç u ngjall lehje lektisëse qenve,
Hëna gjithmonë, edhe nga lëvozhgat më të padepërtueshme të kozmosit,
U ngjall mendime të bujshme ujqve.
Herëparët deri te herëfundët
Sekush ik nga rruga e vet.
Largimi i tyre është i prajtë
Si një hurbje e ngeshme
Tambli të sapomjelë drenushash.
KOHËS MOS I BËJ BISHT
Kohës mos i bëj bisht
Ajo rrjedh rrëmisht
Dhe ty të rrënqeth misht.
Jemi të gjithë prej kohe
Prej një copë cohe
Me johe e pohe.
Kohës mos i bëj bisht
Je veç një karrabisht
Koha ty të vë bisht.
Koha është dyll
Të mbyll si yll
Thellë në pyll.
Koha është trung
Ty të bën cung
Qarr se ishe a bung.
Koha është nyje
Po ta mbajti ndryje
Këtu e deri në yje.
Koha është shtjellë
Ajo nuk është pjellë
Ajo nuk duhet ndjellë.
Koha është ç’është.
Koha ç’nuk është, nuk është.
BIE KOSA E PARË
Bari është në të pjekur, klorofili gjithnjë e më pak energjinë e dritës e shndërron në energji kimike. Dhe, kur është në të pjekur bari, bie kosa në livadh. Zënë radhë kosëtarët. Pasi të ketë bërë i pari hapa mjaft së kosituri, vjen i dyti, i treti, deri te i panumërueshmi. Këndvështrimeve alternative pingul a gati pingul nga degët e pemëve a të reve, domethënë shpezëve apo engjejve, iu duket se vërejnë që andej vetëm gjerësi gjatësore valvitëse që ndjekin njëra-tjetrën gjatësisë së gjerë të livadhit. Plisat në kokat e kostarëve iu duken si pulëbardha mbi pëlhurën e valvitur të barit. Këndvështrimeve të kundërta alternative të cinxërave dhe xixëllonjave, gjysmëfjetur, bletëve dhe anzave, kandrave të tjera, gjysmëzgjuar, që me natë nën kërcënimin e kosave, livadhi iu duket plojë shpatarësh dhe kosëtarët iu duken çetebashë. Këndvështrimit tërthor alternativ të gjelit në gardhin e shtëpisë më të afërt nuk i shpëtojnë zigzaget e harmonishme të kosëtarëve me hapje harmonike të krahëve dhe ndërrim të përpikët të hapave. Dhe këngën e radhës e ndan në shumë episode. Livadhi poshtë dhe hapësira përmbi, nga çdo këndvështrim alternativ, janë dy faqe të të njëjtit libër që shohin njëra-tjetrën, – shohin, kanë parë dhe do të shohin gjithmonë njëra-tjetrën, vetëm njëra-tjetrën. Livadhi poshtë dhe hapësira përmbi- faqe të një libri të njëjtë që, edhe symbyllur ta shfletosh, gjithnjë ai libër, me fletë më të panumërta se fijet e barit në livadh, do të hapet në ato dhe vetëm në ato faqe. Kosat ngrenë lart nga njëri cep te tjetri mbulesën e blertë dhe livadhi del lakuriq i qethur zero, me barkun lart, i dehur me eliksir të vjetëruar në kantinat e moçme të fushës. Kosëtarët hanë sillën e bollshme nën lis. Livadhi poshtë dhe hapësira përmbi bëjnë dashuri në sy të shpezëve, engjejve, cinxërave, xixëllonjave, bletëve, anzave, kandrave tjera, gjelit në gardh, në sy të vetë Zotit. Era fryn gjelbër dhe dridhet andej-këndej hapësirës si epshet në të shfryrë.
GJUMI I BLETËVE
Gjumi soprano i bletëve më engjëllor se gjumi i foshnjave, më foshnjor se gjumi i engjejve si vijon ai, sa pandalshëm ai meridian pas meridiani, perëndim pas perëndimi.
Gjumi koncertor i bletëve, gjumë solo, i njëzëshëm shumëzanor dhe shumëzanor i njëzëshëm, si vijon ai pa bari, pa dirigjent nga kullotat e hapura deri te kosheret e mbyllura, nga kosheret e mbyllura deri te kullotat e hapura.
Gjumë pune i bletëve, arkitekturë vëllimore gjashtëkëndëshe, nëpër faqe dhe brinjë prizmash, trupvogla botëmëdha dhe botëmëdha trupvogla truthella si truvetme, sythella si syvetme si vijon ai mes ngjyrash, aromash, shijesh teke dhe çifte.
Gjumë kontrapunktesh i bletëve, me ngjyrime që fshehin hapur tingujt hermetikë të simfonive të nënzëshme, ashtu si hapin fshehtas në vijime të të nesërmesh ngjyrat e shumta të luleve, ashtu si ngrenë pavënëreshëm siparin, perden e ngjyrave të cilat fshehin lulet, ngjyrësinë e nektarit, të aromave.
Gjumë i displinuar i bletëve me sistem konvikti, kuvendesh të oshënarëve, strehësh të asketëve i shterpave punëtore që iu kushtohen mbretëreshës së vet, i meshkujve, dikush prej të cilëve do të ketë fatin të lërë shtatzënë mbretëreshën, të vetmen pjellore të secilës koshere, ndërsa të tjerët do të kenë fatkeqësinë të dalin të tepërtit e koshereve.
Gjumë mëkatues i bletëve, i bukurisë më të bukur vëngëroshe, i vijuar nga zgjimet me tre sy që shohin botën, me dy sy që shohin veten, tek rendin lule më lule, nga trandofilja te luleferra, nga më e bukura e dheut te më shëmtuara e tokës, zili e playboyve të industrive të seksit, të paimitueshme nga anzat e grerat, epigonet e përjetshme dhe të pandreqshme të bletëve, shembulli më eklatant i dëmit të epigonizmit.
LIRIA E FLUTURIMIT TË ZOGJVE
Zogjtë fluturojnë në drejtim të kundërt të mendimeve të mia
Apo mendimet e mia fluturojnë në drejtim të kundërt të zogjve.
A është kjo liria e futurimit të mendimit të mia
Apo liria e fluturimit të zogjve?