Ku gjendet e fshehta ime, gratë e bukura
më pyesin shpesh.
S’jam tërheqëse, s’kam linja që si modele
trupin ta vesh
Por kur unë filloj atyre t’ua tregoj
Mendojnë se unë gënjej e kot ia vesh.
Unë u them,
Është tek shtrirja e krahëve të mi
Lugu mes këllqeve të mia
Çapi i madh i hapit tim,
Harkimi i buzëve tek nyja.
Unë jam një grua.
Jashtëzakonisht..
Të jashtëzakonshmen grua
E gjen tek mua.
Eci në një dhomë brenda
Aq e qetë sa ta ka ënda
Dhe një burri
Të tjerëve si ai që s‘luten
Apo më bien në gjunjë tek këmba
Dhe gëlojnë rreth meje
Si koshere me bletë brenda
Unë u them,
Është tek zjarri në sytë e mi
Vetëtitja që kam tek dhëmbët
Tundja ritmike e belit tim
Hareja që kam tek këmbët
Unë jam një grua
Jashtëzakonisht.
Të jashtëzakonshmen grua
E gjen tek mua.
Burrat vetë, të gjejnë janë përpjekur
Çfarë shohin tek unë të lezetshme
Ata provojnë dhe janë rrekur
Por kurrë dot nuk kanë prekur
Të fshehtën time të brendshme
Kur unë ua tregoj, ja, është aty
Ata më thonë s’e panë përsëri.
Unë u them,
Është tek kthesa e shpinës sime
Dielli im i buzëqeshjes
Hovi i gjokseve që ngrihen
Nuri, hijeshia e veshjes.
Unë jam një grua
Jashtëzakonisht.
Të jashtëzakonshmen grua
E gjen tek mua.
Tani ju e kuptoni vetë
Koka ime përse nuk ulet,
Unë nuk bërtas, s’hidhem përpjetë
Nuk flas me zë që çjerr dhe muret.
Duke kaluar më keni parë
U bëj të ndiheni krenarë.
Unë u them,
Është si kërcasin takat e larta,
Se si më binden flokët e gjata
Është tek prekja e dorës sime
Nevoja e kujdesit në mundime.
Sepse unë jam një grua
Jashtëzakonisht.
Të jashtëzakonshmen grua
E gjen tek mua.
Vetëm
E shtrirë në shtrat, po mendoja,
mbrëmjen e djeshme,
si ta gjejë shpirti im një strehëz të qetë,
ku uji të mos jetë etje
dhe copa e bukës gur të mos jetë.
Dhe një gjë mendova përfundimisht,
nuk besoj se gabim e kam.
Se askush.
Pra askush,
Nuk ia del dot i vetëm mbanë.
Vetëm, i vetëm krejtësisht,
Askush, pra askush,
Nuk ia del dot mbanë i vetëm, natyrisht.
Ndodhen diku disa milionerë,
Sa s’dinë ç’të bëjnë me gjithë apo parà,
Gratë e tyre vijnë rrotull si balonat në erë,
Fëmijët e tyre këndojnë bluz për hata,
Ata kanë pajtuar doktorë të shtrenjtë,
Të shërojnë zemrat prej guri të sertë.
Askush, pra askush,
Nuk ia del dot mbanë, i vetëm po të jetë.
Nëse afroheni e më mbani vesh,
Unë do t’ua them atë që di,
Se po grumbullohen stuhi resh
Dhe era do gulçojë me furi,
Se raca jote po vuan o njeri,
Unë po ia dëgjoj ofshamën tërësisht,
Sepse askush,
Pra askush,
Nuk ia del dot mbanë i vetëm, natyrisht.
Vetëm, i vetëm krejtësisht,
Askush, pra askush,
Nuk ia del dot mbanë i vetëm, natyrisht.
Unë e di pse këndon zogu në kafaz
Zogu i lirë kërcen
mbi shpinën e erës
dhe rri pezull në kahun që fryn
derisa shtjella të ketë mbarim
dhe i ngjyen krahët e tij
me rrezet e diellit portokalli
dhe guxon të mëtojë se qielli është i tij.
Por një zog i mbërthyer keq
poshtë kafazit të tij të ngushtë,
rrallëherë mund të shohë, si për dreq,
midis hekurave të inatit që e mbush.
Krahët e tij ia kanë prerë,
këmbët e tij ia kanë lidhur si për vrer,
ndaj, ai hap grykën të këndojë menjëherë.
Zogu i mbyllur në kafaz këndon, ai,
me një zë të trembure të dridhur,
për të gjitha gjërat që nuk di,
por që dëshirojnë shumë qetësi
dhe që melodia e tij të ndihet patjetër
në një kodër larg, diku tjetër,
nga një zog tjetër i dënuar,
që për lirinë është duke kënduar.
Zogu i lirë mendon për një tjetër fllad, puhinë,
për erërat që këmbehen butë në pemët që fëshfërijnë,
për krimbat e majmë mbi lëndinat ku agimi vezullon,
dhe ku qiellin si pronë të tij, ai e emërton.
Por zogu në kafaz mbi varr ëndrrash qëndron,
mbi klithmat e një ankthi hija e tij kumbon,
këmbët ia kanë lidhur, krahët ia kanë prerë,
ndaj ai hap grykën të këndojë gjithë vrer.
Zogu i mbyllur në kafaz këndon, ai,
me një zë të trembur e të dridhur,
për të gjitha gjërat që nuk di,
por që dëshirojnë shumë qetësi
dhe që melodia e tij të ndihet patjetër
në një kodër larg, diku tjetër,
nga një zog tjetër i dënuar,
që për lirinë është duke kënduar.
Përtëritje
Një dashuri e fundit,
pikërisht në përfundim
ndodh që të pret krahët
ndalon më tej fluturimin ngritës.
Por unë tashmë,
nën shtresa akulli nga ky hutim,
u ngrita lart,
me nxitim drejt dritës.
Unë ngrihem lart
Ti mund të shkruash për mua, të bësh histori,
me rrenat e tua të hidhura e plot dredhi,
të më shkelësh duke më zhytur në ndyrësi,
por unë, ashtu si pluhuri, do ngrihem përsëri.
Mos vallë, guximi im i tepërt të trishton?
Përse je mbështjellë me gjithë atë mërzi?
Se shkoj si të kem një pus nafte që buron,
e thithet nga pompat në dhomën që unë rri?
Ashtu si rrezet e hënës dhe të diellit,
që në valët e tyre kanë përpikëri,
si shpresat që çelin e lartohen drejt qiellit
edhe unë do të ngrihem përsëri.
Do të më shohësh me gisht në gojë?
Me kokën ulur dhe sytë e zgurdulluar?
Me shpatullat e rëna si pika lotësh,
nga qarjet e shpirtit tim, të dobësuar.
Kryelartësia ime të fyen ty?
Pse e ke të vështirë për ta pranuar,
se unë qesh sikur kam miniera ari,
që nxirret në kopshtin tim duke gërmuar.
Dhe me fjalë mund të më godasësh,
mund të më therësh edhe me sy,
me urrejtje mund të më vrasësh,
por prapë, si ajri do ngrihem, përsëri.
Nga epsh-ndjellja ime të vjen inat?
Pse kjo të vjen si vetë befasia,
se unë vallëzoj sikur kam diamant,
atje ku më puthiten shalët e mia.
Unë dal nga kolibet që janë vulë turpi në histori,
Unë, ngrihem lart,
Sipër, nga një e shkuar e rrënjosur në dhimbje,
Unë, ngrihem lart,
Jam një oqean i zi, i gjerë, që rritet në thellësi,
ndërsa gulçon e enjtet mes dallgësh, ia dal për bukuri
dhe netët plot terror e frikë i lë pas vetes sime,
duke u futur në një agim të kthjellët, gjithë rrëzëllime.
Duke sjellë ato që më dhanë të parët e mi si dhuratë,
unë jam ëndrra dhe shpresa e skllavit të ngratë.
Unë, ngrihem lart,
Unë, ngrihem lart,
Unë, ngrihem lart.
Shqipëroi nga origjinali në anglisht
Laureta PETOSHATI.
Sqarim : MAYA ANGELOU është poete e famshme, bashkëkohore amerikane (me ngjyrë) lindur më 1928, jeton, është aktiviste e çështjeve dhe të drejtave njerëzore, bashkudhëtare e Martin Luter King, është një nga autoret e librave me poezi më të shitur në SH.B.A.
