| 26 GUSHTI ËSHTË DITA E LINDJES TIME
Gjëjaqëkamvlerësuarmëshumënëjetë kaqenëdheështë: MIRËNJOHJA. Pikërishtnëshenjë MIRËNJOHJE sivjetarritëmtëorganizonimpunënpërvendosjen e bustittëamerikanit Charles Telford Erickson përparashkollësProfesionaleqëmbanemrin e tij, në Golem tëKavajës.
E gëzofshinbrezat!
|
NË GOLEM TË KAVAJËS
NJËBUSTDINJITOZPËRCHARLESTELFORDERICKSON–NIN:
AMERIKANINQËIKUSHTOIJETËNSHQIPËRISË
Si u njoha me Charles Telford Erickson?
Nëvitin1999,nëpërvjetorine90-të,tëdaljesnëdritëtëgazetësDIELLI,patanderintëmbajanjëkumtesëpërparaanëtarëvetëFederatës Pan-ShqiptaretëAmerikës VATRA, nëNewYork.Temaishteelidhurmekontributinedisaamerikanëveshumëtëshquarndajçështjesshqiptare.NdërataemrakishaveçuaredheatëtëDr.CharlesTelfordErickson.Vepraetijishteaqemadhe,aqelarmishmedheaqedobishmesamërrëmbeupasvetesnënjëpunëkërkimoredhestudimoreshumëvjeçare.Kyemërimadh,iharruarqëllimshëmngadiktaturakomunistederinëatëkohë,ishtezhdukurpalënëasnjëgjurmë.Vepraetijamerikane,mëedukshmjaqëjetontembitokënshqiptare,ishteShkollaBujqësorenëGolemtëKavajës,tëcilënaiengritimeshumëmundimedheeinaguroimëdatën20Shtatortëvitit1925.
Nërrjedhëtëviteve,asajiishtendërruaremri,iishtezhdukurhistoriadheishtelënënënjëharresëvrastarepërmësepesëdekada.
Itërhequrmepasionrrethjetëssëkëtijnjeriu,iuvuranjëpunëtëpalodhurecilaupërmbyllmebotiminelibritnëtrevolume:CharlesTelfordErickson–PërShqipërinëdhenëShqipëri
Libriupëruruamedatën5Nëntor2012,nënderimtë100-vjetorittëShpalljessëPavarësisësëShqipërisë.NëinagurimmoripjesëAmbasadoriAmerikanAlexanderArvizudhetëgjithaautoritetetshqiptaretëkohës.
Përtabërësamëtënjohurveprënekëtijnjeriuuangazhovanënjëseripromovimeshmeaudiencangamëtëndryshmet,përgjithësishtheterogjenedhenësallashumëprestigjioze,brendadhejashtë(vendit)–Shqipërisë,sinëLondër,Gjenevë,Vjenë,NewYork,Prishtinë…
DegradimidheshkatërrimiiobjekteveshkolloretëndërtuarangaamerikanëtnëGolem.
Nëverënevitit2020,edhepsenëkushtepandemievendosatavizitojapërtëdisatënherëshkollënqëmbanemrinetijnëGolem.Atypashëseishtengriturnjëshkollëeremoderne,mefinancatprogramitevropiantëintegrimit IPA.PashëgjithashtuqëkonviktiiErickson-itporrënohejebashkëmetëtrashëgimiaamerikane. Përmendimintimkjo po ndodhtekrejtpaarsye.
Thjeshtishtegjeturnjësebep:Tërmeti.
Ndërtesësikishinshemburçatinë.Muretishinaqsolidesanukkishtetërmetqëmundt’irrënonteporndërtuesit“doninpunë”…!
Engritazërinsamunda,nëgazeta,nëtelevizion,poraskushngaataqëimarrinatovendime,nukmëdëgjoi.VizitovaedheKinemanëeShkollës,ecilaishtelënënëdegradimtëqëllimishëmpërtëgjeturmëvonënjëshkakpërtarrënuaredheatëdhepërt’ibërëdikujtfavorineradhëspërndërtimendonjëhoteli…!
Kështupra,pozhdukejdhepozhduketipariobjekthistorikipranisëamerikanenëtruallinshqiptar.
Pasvizitësnëshkollë,bëranjëdonacionmenjënumërtëkonsiderueshëmlibrashqëkishintëbëninmebiografinëeshkollësdhetëthemeluesit.
Dukeparëprirjenqëekzistonpërfshirjenngafaqjaedheutetëtëraobjektevehistorikenëvendintonë,vendosatëbëjagjithçkaqëtëmundjapërtapërjetësuarveprëneatijamerikani:
Përjetësimi iveprëssë Charles Telford Erickson – itnënjëbustprejbronxi.
Ebisedovakëtëçështjeme autoritetetlokaletëKavajëstëcilëtshfaqëngatishmërinëpërngritjenebustittëthemeluesittëasajshkolle.
Pasiusigurova,etakovamikuntim,skulptorinenjohur,KreshnikXhiku,metëcilinkishimngrituredhebusteteSkënderbeutnëLondërdhenëMunxhufuni,Itali.Dukeshfrytëzuargalerinëaqtëpasurtëfotografiveqëdisponoja,skulptoriarrititëmodelontenëallçinjëbusttëErickson-iticilikishtetëtëratiparetetij,tëtheksuaranënjëportretintelektuali,diplomati,dijetari,njeriutëurtëemisionarimezemërtëbutëevepratëmëdha.Kreshnikuepunojatëvepërmeshumëdashuri,bazuarnëtëdhënatbiografikeqëelidhninatëmeShqipërinë,meshkollëndhemejetënshqiptare.
NëjakënemajtëtëxhaketësaiskalitimedalioninebukurqëEricksonekishtemarrëngambretiZog,si“KalorësiUrdhërittëSkënderbeut”dheqë e mbajtime vetederisavdiq.AjomedaljesotgjëndetnëmurineKishësShqiptaretëShënGjergjit,nëBoston.
Paskësajnaduhejqëbustitëderdhejnëbronx.Kështundodhi.Ugjetedhefonderia.Menjëveprimshumëbujarnandihmoinipiivetëheroittëbustit,babaiitëcilitkishtejetuarkatërvjetnëTiranëdheElbasan (1908-1912), PaulEricksonJr.,ngashtetiOregon,nëSHBAkuaijeton.Aiekishtevizituarshkollënnëvitin2012,kurajomoriemrinegjyshittëtij.Bashkëmetëishteedhemotra,MaryMorrisdhedjaliitezez,Donald,ibiriiGraceJohnson–Erickson,ecilakishtejetuarnëElbasanfoshnjërinëesaj.
Paul Erickson Jr., nipi u Ch.T. Erickson icilindihmoifinanciarishtpërngritjen e bustit. Foto: Studio Calgano Media, Oregon
Fondiisiguruarprejtyredhetëafërmvetëtyre,bëriqëbustitërealizohejsinjëvepëredenjëartistike,eskaliturbukurememjeshtri,ederdhurnënjëmasësolidemetalidheivendosurnëpiedestalinprejmermeritëzgjedhureshumëcilësor.
BustiiCharlesTelfordErickson–itsotqëndronkrenarpërparaasajshkolle.Nxënësitesotëmdheshumëbrezatëmëparshëm,ngaataqëjetojnë,osefëmijëtetyretanimë,kanënjëvendkutëshfaqinnderiminetyrepërthemeluesineshkollës,tëvendosinnjëtufëmeluledhetëndjehenkrenarëpëratëshkollë.AtajanëkrenarëpasijanëedukuaroseedukohennëtëparënshkollëamerikanenëShqipëridhetëvetmenecilanukekandërprerëveprimtarinëesajqëprej96vjetësh,pavarësishtrrebeshevetëhistorisë,pavarësishtndërrimittërregjimevedhepushtetevedheemravetëvetëshkollës.
NgritjaebustittëCharlesTelfordErickson-t,ështënjëvepërqënderonjovetëmthemeluesineasajshkolleporedhetërëataamerikanëqëdhanëmësimaty, tërëatamësuesdhenxënësqëdhanëmësimdhemorënmësimaty. Po ashtunderonataqëkontribuanpërndërtimineasajshkolle midis tëcilëvegjëndenemranjerëzishngamëtëthjeshtëtderiteknjëemërimadhiHistorisësëAmerikës:HerbertHoover, Presidentii31–tëiShBA-së.Aidhuroinëfondinfillestartëshkollës10.000dollarëngallogariaevetpersonale,nëkushteanonimiteti.
UrojqëkjoshkollëtëketëjetëgjatësinëemetalitnëtëcilinështëderdhurbustisidhetëketëedhevëmendjeneAmbasadëssësotmeAmerikanesiç e patikur ajo u themeluanëvitet ’20–’30 tëshekullittëkaluar.
KjogjënukdotëbëhejdotpamjeshtrinëeskulptoritKreshnikXhikudhekontributinenipërvedhembesavetëvetëErickson–it,emrat e tëcilëvejanëtëskaliturnëfaqenanësoretëpiedestalit.
Jamshumëilumtur,qëne tëgjithësëbashkuiaarritëmqëatëbusttaketënëoborrShkollaProfesionale“CharlesTelfordErickson”nëGolemtëKavajës.
MalBerisha
Me skulptorinKreshnikXhiku ne studio tekbusti I realizuar ne allci.
Lista e kontributorëvenërealizmin e bustittëCh.T. Erickson
v
