PAS
Ne jete takohemi me aq shume ngjarje ,saqe habitemi me surpizat e saje qe ajo na paraqit ,ne moment te caktuara .Kjo qe do tu tregoje me posht ,Nuk perben ndonje perjashtim te rralle .Njerezit me pakujdesin e tyre shembullore I anashkalojne disa ngjarje edhe pse I kane para syve ,flejne para eventimenteve me neglizhencen e tyre .Ngjarjet kalojne si para nje ekrani ,duam pastaj te perseriten duke kerkuar edhe falje per mosvemendjen ,por sa para ben ,ajo qe iku .iku –tani duhet te presesh rradhen e te vihesh ne korrent te ngjarjeve ,me mire .Si dikush qe prêt nje autobus urban ne stacion e meqe ka kohe plot ,zhytet ne enderrime , ne ngjarje te kaluara e fantazon kushedi ,duke kombinuar realen me irrealen …..kur befas autobuzi I rradhes mbriti –pasagjere hipin e te tjere zbresin ,por miku yn kushedi se ku fluturon ,s’di se ku e ka mendjen e nuk e di se ku ndodhet per momentin –lahet ne Detin e Kripur apo ngjitet ne ndonje mal me debore .Zhurma e motorrit e tremb dhe e sjell ate ne boten reale duke e nxjerre ate nga ato labirinthe ku ishte futur –autobuzi largohet –duhet pritur tjetri qe do te vije pas disa minutash .Nje pasagjer I vemendeshem ,nuk le t’I ikin ashtu autobuzat –sa hapet dera ,ai futet I pari .Atje Brenda shkeputet nga endrrat ,prêt vetem stacionin e tij ku do te zbresi dhe te hyje ne apartament .Puna e pare qe beri pasi hyri Brenda ,ishte venia ne pune e kompjutetit dhe pastaj u mor me sistemimin e sendeve ushqimore qe solli ne shtepi .Duart ju liruan nga pesha dhe kete ngarkese ja dorezoi frigoriferit Brenda disa munutash .Ate dite im kishte thyer disa rregulla te steriotipit te tij dinamike -ai ditene tij te punes e fillonte me higjene tij te perditeshme dhe ngrenien e mengjezit .Pas kesaj hapte kompjuterin duke pare mesazhet e ardhura ne adresen e tij ,ju pergjigjej atyre me te rendesishmeve ,pas se cilave kalonte direct ne faqe tjeter per tu hedhur nje sy lajmeve ,gazetave qe ai preferonte me shume si “Dielli “apo artikujve te Zerit te Amerikes qe kish kohe qe I lexonte dhe shpesh, dergonte edhe komente per temat qe e ngacmonin me shume –artikuj per Israelin ,per Shqiperine e pastaj edhe ato nderkombetare si ngjarjet ne Siri ,armiqte tane tradicional ,por se fundi me shume probleme .Shpesh merrte E-mail prej adresave te panjohura ,te cilat joi vetem qe nuk I lexonte ,por edhe I pastronte menjehere sepse nuk kishte interest e merrej me to .Sot ne ato mesazhe kishte gjithashtu nje emer te panjohur ,qe per cudi kerkonte te me njihte .Kishte vetem nje emer qe dukej me prejardhje nga mitologjia greke e asgje me shume .—-c’te kane shkruar ?i tha gruaja qe po e shihte te menduar –Ja shikije edhe ti se mos eshte ndonje prej kusherirave te tua qe deri tani nuk e kam njohur –se paku kete emer nuk e kam degjuar asnjehere pervec se nga historia e luftes se Trojes .Gruaja iu afrua kompjuterit dhe pasi lexoi mesazhin ,shtoi .Nuk kemi ne fis ne emra te tille –do te jete me siguri ndonje e njohur prej kohesh qe ja ke harruar fytyren .- s’ke faj ti moj grua –e kam vet fajin qe te pyes ty e te kerkoje mendim per gjera qe nuk te interesojne fare . Le te jete kush te doje ,te behet e gjalle e te me thote se kush eshte ,pastaj shohim e bejme .Nuk e fshiu mesazhin –fiku aparatin me nervozizem dhe u ul para Tv per te ndjekur lajmet .Ajo mbasdite kaloi me rutinen e perditeshme ,por mendja po I punonte akoma tek ai mesazh ,pa asgje konkrete e te percaktuar .Cdo gje dukej se pluskonte ne nje ajer jo te tejpashem .Te nesermen akoma edhe nje mesazh ,po ai emer ,kete here me I gjate dhe me insistimin qe donte te me njihte sepse ishte me rendesi .Dreq thash me vehte ,c’eshte ky insistim pa spjegime –se paku te me thoshte se kush ishte ,cfare qellimi kish mesazhi , ku e kish gjetur adresen time .e plot pyetje te tjera per te cilat me duheshin pergjigje te percaktuara mire .KJo po e nervozonte ,nderkohe u ul te jepte nje pergjigje ,por pa nerva si me pare .Duhet te sillem mire e kulture ,ndofta ajo e ka nje hall qe insiston kaq shume te me njohi .U futa ne nje dileme te gjate duke krijuar ne mendje lloje lloje opcionesh ,gati ne nje trileme ku fundi I tunelit nuk dukej fare .Sa I gjete paska qene dreqi !Nisa te shkruaj duke nenvizuar pyetjet qe po me ngacmonin .Se fundi mesazhin e mbylla me –Ne se enuk I pergjigjeni pyetjeve te mija ,do ta quaj te mbyllur biseden dhe …kaq .Stop !Pastaj po qe se vertete ka dicka per te cilat ajo ishte e interesuar ,duhet te me shkruante qarte dhe me korrektese .Perndryshe do ta quante thjesht nje provokim apo nje coroditje e momentit nga ana e saje .Dita e neserme tregoi se nuk ishte as njera e as tjetra .Ajo ishte nje vajze per se mbari qe me insistimin e saja po plotesonte nje kerkese te hereshme te te jatit qe kisha kohe qe nuke kisha pare e takuar ,por qe e njohja mire .Mesazhi I saje kete here thoshte se ajo ishte vajza e nje profesorit tim te letersise ne vitin e fundit te shkolles se mesme dhe qe po me kerkonte prej kohesh ,por nuk po me gjente .Vajza me shkruajti kete here edhe emrin dhe punonte ne New-York ne misonin e Shqiperise ne O.K.B. qysh prej disa muajsh .Ajo kishte takuar rastesisht atje nje kusheriren time se ciles I kishte kerkuar ti jepte adresen time elektronike .Keshtu u be lidhja e gjate dhe e lodheshme fillimisht ,por qe kishte pas qene aq e lehte sa qe njeriu cuditet me thjeshtesine e gjerave aq te koklavitura ne pamje te pare .Ja qe autobuzi qe ajo priste me aq insistim ,se fundi kish gjatur pasagjerin e shume pritur .Hip pra dhe mos u vono .Pas atij moment gjerat erdhen e bene krejt te deshifrueshme e te kuptueshme per te dy palet .Ajo ra dakord qe lidhjet ti benim ne SKYPE ,kur te kishte kohe te lire .Qe te mos zgjatem ne hollesira te panevojeshme ,folem shume here ne kompjuter ,me korrektesen me te madhe dhe sime shoqe qe foli edhe ajo ,I iken ato miza qe kish ne koke .Ishte nje emocion e I jashtzakoneshem dhe me dukej se nuk flisja me te ,por me mesuesin tim qe kish 54 vjet pa e pare ,nga viti 1962 ,viti I fundit te shkolles se mesme .Me tha gjera qe I kishte biseduar paraprakisht me te jatin dhe mua mu riperterine kujtimet .Ishte shume I ri etehere profesori qe pervec letersise na jepte edhe psikologjine .Kisha nje avantazh te madhe ne kete bisede –une e kisha njohtur te jatin para se ajo ta njihte .Mesuesi ne fjale e bente mesimin teper interesant dhe gjente vazhdimisht forma origjinale per te paraqitur tematiken ,e sidomos kur behej fjale ne fillimin e jeteshkrimit ten je shkrimtari .Na linte gojehapur me origjinalitetin e tij ,aq I sjellshem dhe dashamires me te gjithe ,qe me kujton nje personazh teper te dashur ne librin e Edmond De Amicis –Zemra –me mesues Perbonin .Sot qe e zoteroje mire italishten dhe librin e ka lexuar e rilexuar ne origjinalin e tij ,duke bashkangjitur dhe me filmin me te njejtin titull –roli I atij mesuesi me duket aq I afert me mesuesin tim te shkolles se mesme sa qe them es simbioze me te bukur nuk ka edhe pse Mesues Perboni ka nje diference te madhe ne moshe me mesuesin tim .Nuk harroje te them se ate rol e ka bere ne menyre te madherishme nje kengetor Italian me emrin Xhoni Dorellii cili ka studjuar edhe aktrimin dhe rolin e konferencierit ne “High School of Music “ne New –York ku ka studjuar edhe nje tjeter figure e shquar e skenes italiane –Rafaela Carra . De Amicis e ka quajtur ashtu mesuesin e librit te tij Perboni nje person qe rrezaton miresi te shpirtit dhe nje dashuri te pakufijshme per nxenesit e tij .Une do tua rekomandoja te gjithe atyre qe nuke kane lexuar kete liber ,ta lexojne sepse ai eshte nje manual per jeten e nje adoleshenti ,ndofta per te gjitha moshat ,ca me teper sot me shume se kurre shoqeria shqiptare ka aq shume nevoje per kete miresi perboniane dhe dashuri per njeriun E po te doni shembull shqiptar ,shkoni ne Durres dhe takoni mesuesin tim DH.N.Do te mesoni shume prej tij –sidomos ua keshilloja qeveritareve shqiptare te pas 1990 Nuk mund te them se ishte I vetmi mesues I mire ,per klasen tone .kishte dhe te tjere qe spjegonin me passion dhe kishin kulture te admirueshme ,por ky mesues per te cilin po flas dhe ja dedikoje kete shkrim ,nuk e dij ,mi ngacmonte me shume telat se te tjeret .Ai me mxiti me tej pasionin per tu marr seriozisht me letrat e te dashurohem akoma edhe me teper me librat e letersise se perboteshme . Vitet ’60 deri ne ’70 ishin vite te lulezimit ne fushene perkthimeve nga letersia boterore ,edhe pse kalonin ne nje censure gati fashiste ,ato u bene pjese e jona .Nje kritik I degjuar I asaj kohe me nje emer deti ,me duket ,I quante pas vitesh ato libra ,letersi e shpetuar nga duart e censures (duket se ishin bere tmeresisht pishman per ato perkthime ),por qe per fatin e keq te tyre dhe fatmiresine tone ,ato sot ndodheshin ne duart e lexuesve te etur dhe ne bibliotekat e tyre . Po flas per ato vite kur botoheshin –Tre shoket , Manastiri I Parmes ,e Kuqja dhe e zeza ,Nje tragjedi amerikane apo Novelat e fameshme te Cvajgut e plot te tjera per te cilat do te me duheshin faqe te tera. Dua te permend ketu nje ngjarje me librin Margaritari I cili pati nje nentitull ne faqen e brendeshme –Nga shkrimtare te vendeve Kapitaliste –.Ne bashkpunim me shitset e librave “ata “gjeten pjesen me te madhe te bleresve dhe pas dy ditesh I grumbulluan serish ato libra –te nemur –duke na ardhur neper shtepi .Na thane se do te na e kthenin serish librin ,por qe donin te shihnin “dicka “Aty ishte klecka ,tek dickaja qe u zbulua shpejt .Librat ja u kthyen bleresve pas pak ditesh ,vertete ,por ato e kishin tashme te mbuluar me nje cope kartoni shenimin nga shkrimtaret capitalist ,te cilet na hapnin aq shume probleme (jo neve ,por atij shteti qe shihte djallin tek fjala –kapitalist )E ckishte per tu trembur tek ai liber aq I adhurueshem qe niste me tregimin e titullit te librit ,prej Xhon Stejnbek dhe vazhdonte me nje tregim tjeter po aq te adhurueshem te Heminguejt –Plaku dhe Deti .Se paku ,na I kthyen librin sepse mund ta kishin sekuestruar fare sic ben edhe me pasurite e njerezve pas “pushtimit “te Vendit nga te kuqte , qe trembeshin nga ajo fjale si shejtani nga temjani ,por qe sot puthen me ta e jane gati te flejne ne te njejtin shtrat me ta per ca miljona “dhurate “Me falni se dola ca nga tema qe fillova ,por them se ka plot si une qe I urrejne ato plehra ,mbeturina te te kuqeve qe sot mbajne kuroren e uzurpatorit dhe hajdutit te pasurive te njerezve te thjeshte qe nuk I kane mundesite te mbrohen prej mashtruesve profesionist te perhapur si narkotiket ane e mbane Shqiperise .Si vazhdoi me tej bashkbisedimi yne ?Kete do ta mesoni shume shpejt –prisni pak fare .Folem shume here ne skype me vajzen e profesorit ,duke zbuluar here pas here gjera eruan ne Durre qe akoma nuk I dija per te ,per familjen e tij ,femijet ,punet qe benin etj .Dila vetem se pasi perfundova shkollen e mesme ,profesorin e transferuan ne Durres qe u be vend banimi I tij edhe pasi krijoi atje familjen .Asgje tjeter nuk dija .Kishte nje djale me te madh ,mjek onkollog qe punonte e banonte ne Tirane ,por mjaft I zene me punen qe e conte shpesh jasht vendit per specializime e takime shkencore .Kur folem per here te pare ne skype –I thash sime shoqe –E shikon moj grua qe keta djete shqiptare ,nuk I paskan syte ne balle e te shohin kete goxha vajze tu shkoje ne Amerike !Ajo me tej me tha se babai I saje akoma ruan fletoren time te referateve te cilat I pelqente jash mase .Nuk dua te xhvesh shpaten e modesties ,per te mos folur per to , sepse do ta quaja me shume budallallek sesa mendjemadhesi ,por kam vene re se njerezit kane nje lloje pasigurie apo trembje te deklarojne gjera per te cilat kane njohuri .perkundrazi nuk duhet te druhen te deklarojne njohurite e fituara gjate kohes –ato jane puna dhe djersa e tyre dhe ska njeri qe tua mohoje –turp duhet te kene ata qe thone genjeshtra apo I atribojne vehtes gjera qe nuk I kane bere . Eh ,kjo bote ka lloje lloje njerezish dhe asgje nuk mund te jete surprise ,sepse edhe surprizat jane njerezore .Profesori im kishte pikasur me sa duket nje fare prirje per letersine tek une .Nje here aty nga mesi I vitit organizoi me iniciativen e tij nje takin letrar duke ftuar atje gjithe stafin pedagogjik dhe shume nxenes edhe nga klasat e tjera qofte dhe nga vitet e para .Jo vetem kaq ,por ftoi dy shkrimtare shqiptar –Z.Petro Marko dhe z.Shevqet Musaraj te cilet do te asistonin ne degjimin e disa referuesve per dy libra njeri prej te cileve ishte “Foma Gordejev “I Gorkit .Personazhin kryesor ma kishte caktuar mua per analize ., s’kish ndodhur here tjeter as ne shkollat e tjera te qytetit ,prandaj beri shume pershtypje dhe tek keshilli pedagogjik I drejtori I shkolles ,nje fytyre e neveritur donkishotjane qe nxenesit ne pergjithesi e urrenin dhe ja kishin friken jo sepse jepte lende te veshtire –matematiken ,por se ai e kish shndruar ate ne nje lloje gogoli qe e perdori ate ne menyren me arrogante e midiokre ,duke neperkembur keshtu personalitetin e nxenesve te cilet thoshninse edhe po qe se ai do te jepte fiskulture ne shkolle ,nxenesit nga frika do te binin nga veglat e palestres e do mbeteshin sakate per gjithe jeten .Ky drejtor ,qe nxenesit ,pot u vinte rasti do ta hanin te gjalle si kanibalet ,qendronte ne antiteze te thelle me te adhuruarin tone te letersise .Ai spjegonte bukur sidomos jeten e shkrimtareve dhe bente hyrje mbreselenese akoma pa u future mire ne klase ,recitonte bukur pjese poetike ,shkak ky qe nxenesit I kishin vene nofken dashamirese -Zgalemi –E quanin me simpati ashtu madje ja humben edhe emrin e vertete duke thene –kemi mesim me zgalemin tani ,apo po vjen zgalemi .Ne oren e tij nuk pipetinte asgje ,jo prej frikes sepse kjo nuk njihej nga ai ,port e gjithe degjonin me kate vesh e sy cdo fjale te tij qe ishte nje art I vertete ,aq shume e donin nxenesit dhe e respektonin .Ai na jepte edhe psikollogjine dhe kur I kerkuam ten a cilesonte sejcilin se ne cilin grup karakteri futej sejcili ,ai e beri me qejf te madh dhe me shume humor duke na kenaqur .I apasjonuar pas letersise nuk linte rast ti kalonte koha pa referate librash per te na nxitur te lexonim sa me shume .Mire pra ,ku e lam ngjarjen tone –Erdhi ajo dite kur te gjithe te ftuarit u mblodhen ne palestren e shkolles ,ku te gjithe zune vendet , filimisht dy shkrimtaret e pastaj gjithe keshilli pedagogjik me fytyren e vrerosur ne krye .E mbaj mend si tani fytyren prej babaxhani te Z.Petro me ato floket kacurela e te shpupurisura sikur krehri te mos kish kaluar kurre mbi to ,me ate shikim depertues ,ku refelektonte shpirti I tij plot humanizem .Ishte I vetmi ne ate salle qe kish marr pjese ne nje lufte jasht vendit ,si ajo e Spanjes ne vitin 1936 ku ai si shume te tjere ,kish shkuar vullnetar ,duke rrezikuar jeten .Te gjithe ate ndodhi e pasqyroi pastaj ne nje liber te bukur ,te titulluar “Hasta la vista “liber te cilin e kisha me nje dedikim te tijin ne vitin 1958 kur ai kish ardhur me pushime ne Vlore .Profesori yne prezantoi te ftuarit e nderuar dhe I dha pastaj fjalen referuesit te pare .Pas tij edhe nje tjeter qe u degjua me vemendje gjithashtu .I treti qe do te referonte per personazhin kryesor te librit ‘Foma Gordejev “ te Maksim Gorkit ,isha une .U cova plot emocion dhe fillova te lexoja duke mu marr ndonjehere goja ,sepse ishte hera e pare qe me degjonin kaq shume njerez .Shikoja vetem fletoren dhe ndjeja qe germat me kercenin dhe nuk mbanin vendin e tyre .Kisha rreth njezet minuta qe lexoja ,kur befas ,per cudine time ,degjova te qeshura te permbajtura ne salle ,por une vazhdova te lexoja .Mendova fillimisht se ishte thjesht efekt I emocionit tim ,por pas pak ndjeva edhe hapa te lehta pas shpines .E nderpreva instiktivisht leximin dhe ktheva koken shume I hutuar sepse pas meje qendronte Z.Petro duke buzeqeshur .Nuk me la ne ate hutim ,por mu drejtua me dashamiresi –Po , me thuaj ,sa faqe ke shkruar ti per Fomen ?—Dyzete faqe iu pergjigja ,I bere prush ne fytyre .—Por as Maksim Gorkij nuk ka shkruar 40 faqe per Fomen –mire ,mire –tha duke e bere auditorin te qeshte –vazhdo leximin –dhe u kthye ne vend .E kuptova se ishin me teper levdata per punen e bere se a vrejtje .Takimi perfundoi dhe mua as qe me kish shkuar nder mend ,se do te perfundonte qe mire .Kete ngjarje jo vetem vajza e dinte prej te jatit qe e kish treguar para familjes se tij me kenaqesi .I kerkova se bijes te me lidhte me te jatin po qe se do te ish e mundur .Kisha aq shume deshire te takohesha me Mesuesin tim pas kaq shume vitesh dhe fillova te perfytyroje se c’mund te kishin bere vitet me te ? Ajo e coi problemin ne zgjidhje sic e kisha menduar dhe nje nate ,u be lidhja .Doja te dilja nga ekrani e te shkoja t’I puthja duart atij njeriu qe e kish ruajtur me kujdes ate fletore dhe kujtimin e asaj ngjarje qe sic mora vesh me vone ,edhe shokeve te tij ja kish treguar ne ato mengjeze kur takohej me ta dhe pinin kafene se bashku .Ne skype ishte po ajo fytyre ,po ai ze I ngrohte dhe plot jete e dashamiresi .Fliste ngadale ,ne prani te se shoqes nga 2500 km larg ,por ai per mua ishte fare prane si 54 vjet me pare .Natyrisht vitet ashtu si dhe mua na kishin lene gjurmet e moshes ,por shpirtin nuk mund ta preknin ,sepse ai nuk lidhet me moshen ,mbasi nuk eshte organ I trupit ,por I mendjes , I zemres .Ja ku rrinte para meje ajo figure shembullore mesuesi te apasjonuar pas profesionit te tij ,njeriu qe as nxenesin e tij nuk e kish harruar per asnje moment ,megjithe problemet e tij shendetesore .Me thosh se shkonte shpesh ne Greqi per ato problem ,rrinte ca atje ne nje apartament ne Athine dhe s e fundi kthehej ne folene e tij ne Durres ,per ta vazhduar jeten ,prane detit ,I cili e kish shoqeruar gjithe jeten –ne Dhermi ,ne Vlore , ne Durres e ne Greqi .Se paku e kish nje mik qe nuk te tradheton kurre .Une perkundrazi ,pas 47 viteve I dashuruar me Adriatikun ne Vlore ,dhe qe nuk ju ndava per asnje moment ,ne Israel kam nje det tjeter Mesdheun rreth 50 km larg . Tani flasim shpesh ,kur I behet mbare atij, sepse edhe kompjuterin nuke ka cilesor –internet ka vetem ne nje telefon qe shpesh ka problem te linjes .Une jam I gateshem te flas me ta ne cdo moment .Kur kthehet nga Greqia ,te nesermen me therret ne skyp ,ndonjehere nuk jam ne shtepi sepse leviz me bicikleten tim qe e kam mik po aq te lashte ,qysh kur kam qene femije .Eshte plakur edhe ajo si une ,por I rrije ne koke dhe pasi e riparoj , dal perdite me te sepse me ka mbetur shok I femijerise sime . E bija me dergon madje edhe foto nga mbledhjet e sallen kryesore te O.K.B.se dhe nuk harron te me uroje ne cdo feste fetare ose jo .I kisha premtuar se bijes se do te gjeja rastin te vija ne Shqiperi dhe do ta takoja patjeter profesorin tim –Dhe rasti erdhi .Ishte hera e peste qe vizitoja Shqiperine ne keto 25 vjete .Nuk lija rast pa pare edhe Vloren ,qytetin tim te lindjes ku kalova femijerine ,adoleshencen time dhe burrenimin e plote .Pra ishte qershori I vitit 2016 ,kur kisha planifikuar shume me teper se heret e tjera .Kete here jo vetem se do te coja per botim librin tim te trete ,me 150 poezi ,por do te takoja edhe mesuesin tim ne Durres ,edhe sikur gure te binin nga qielli Parashikoja nje gezim te patreguar por edhe emocion ne nje takim qe me mbeti ne mendje gjithe vitin . .I kisha konsumuar te gjitha bisedat emtojme ate me botuesin dhe prisja diten qe do te udhetoja e te permbushja premtimet ndaj vehtes dhe te tjereve .KIsha kontaktuar edhe me shoket e shkolles per tu takuar nje dite ne Tirane ,por pa caktuar diten dhe oren .Sidoqofte do ti njoftoja kur te vija ne Shqiperi .Disa prej tyre kisha nje kohe te gjate pa I takuar dhe kjo perbente emocion gjithashtu .E shkreta zemer sec heq duke e ngarkuar aq shume ne jete pa kuptuar se sa e demtojme ate .Une ,ne menyre te vecante jam njeri qe prekem nga emocionet dhe shpesh edhe loteve nuk u bej ball .C’te bej ashtu jam gatuar dhe nuk mund te transformohem .Por edhe ashtu si nje dru I thate ,qe nuk preket per asgje ,nuk do te doja kurresesi te isha . Them se do te jete nje vdekje e bukur ,te vdesesh nga nje emocion I forte .Qe ti bie shkurt ,kur mbrita ne Shqiperi ,gjeta kohen se bashku me baxhanakun tim besnik e qe nuk ma prish kurre ,takuam shoket e mije ne nje lokal te Tiranes ,ku u kenaqa pa mase .Te gjitheve ,perfshi mua ,bora na kish rene mbi koke prej kohesh ,por kjo nuk perbente problem ,pasi kjo eshte nje semundje e pergjitheshme .Koha me kalonte per bukuri me njerezit e sime shoqe ne Elbasan ,qe eshte bere per mua I dashur si stacioni I dyte pas aerodromit te vogel jo larg Kryeqytetit .Takoja shok e miq pafund te kuneterve te mije ,duke e rritur cdo vit rrethin e te njohurve ,shumica te kendeshem ne biseda .Po shihja se po realizoja perdite nga pak ato vizita e takime qe duhej te beja ,perfshi qytetin tim te lindjes qe eshte rritur goxha ,por c’e do sepse tani njoh me pak njerez se me pare –jane larguar ne te kater pikat e globit ,per nje jete me te mire ,qe vendi I tyre nuk mund tua realizoje akoma .Ne Shqiperi gjerat kane ndryshuar totalisht ,duke filluar nga mentaliteti ,por problem akute ka sa nje mal ,si gjithe bota ,ku terrorizmi ka krijuar gjera te veshtira per njerez qe s’kane lidhje fare me politiken dhe shtetin .Nga nje pike dominante ,ne Vlore ,shikoja gjithe bregun e bukur ku dallohen menjehere ato qe natyra I ka dhuruar atij qyteti –Hunden e Zeze –Karaborunin dhe ishullin me nje emer peshku te vogel pllake –Sazanin ,toponime keto si mijra te tjera te mbetura e te pandryshuara ,qysh nga koha e pushtimit turk .Eh , sa here e kam bere ate rruge detare ,cdo vit kur shkonim me anije te vjetra peshkimi ,shume prej tyre ,prej druri ,per te kryer zborin ushtarak e per ten a nxjerre shpirtin me ato varka te plakura qe deti I shkundete si levozhga arre ne to 18 km ,qe beheshin te pasosura ndonjehere kur deti behej I eger .E perse ?Sepse ashtu u thosh koka e ndryshkur e qeveritareve sidomos e Lugatit te madh se ne duhej te ishim gati gjithmone kur “armiku “qe ish vetem ne koken e tij ,te na sulmonte .Ne do te mbroheshim neper bunkerat qe ishin perhapur ne te gjithe Shqiperine .U shplanin trurin n jerezve perdite sikur ky rrezik te ish real kur askujt nuk I ka shkuar mendja te sulmonte Shqiperine .MIjra bunkere ne pikat me te larta ,neper fusha te mbjella me grure ,miljona leke te harxhuara sa mund te ndertoje mijra apartamente e te strehoje njerezit qe u hiqnin buken e gojes me ato shpenzime anormale qe sot jane problem per ti eliminuar sepse jane bere me kohe nevojtore natyrale ,ku armiku nuk do te mundete as ti shkelte dot sepse ishin “te minuara “perbrenda .Ato kane mbetur ne pejzazhin shqiptar edhe sot per te konfirmuar para botes se sa idiote ishin ata qe urdheronin ndertime te tilla ,pa asnje pike vlere .—Felliqini ju ato bunkere se neser ,ne kohe lufte me gjuhe di ti lepini per te future kokat Brenda –vrim ‘e miut 500 grosh –do te shkoje .Dua ,apo nuk dua une ,ato jane akoma aty ,duke pritur “armikun e tyre te dashur “imperialist ,qe sot jane dashuruar perjetesisht me ta sa te flejne se bashku ne te njejtin shtrate ,ne dhjetra organizata legale dhe ilegale .Sot shtrengojne duart me ta dhe I quajne miq edhe ata qe I pushtuan dhe I lane ne erresire e ne bisht te Europes per 500 vjet rrjesht .POlitike e ndyre horash qe per interesa personale ,nxjerrin ne ankand edhe prinderit e tyre ,pale popullin ,qe u dhane rruget e nje kurbeti qe s’ka fund .Them me siguri sikur shteti atje ,te hap portat e kufijeve vetem per 24 ore ,ne Shqiperi do te mbeten vetem nje million pensionista qe s’levizin dot neper malet e gerxhet e vendit .Ma kundershtoni po mundet kete argument !Nejse ,po I harroj ato abstragime per nje moment sepse me nxorri nga ajo enderr e keqe ,baxhanaku im .me te cilin isha ulur ne nje local per te ngrene dreke –Do te hash ti ,apo jo ?–me shkundi –po te ftohet gjella –mu duke se po flije me duket –ma ktheu duke qeshur .Atehere u permenda dhe nisa te haja dicka ,por veshtrimi me mbeti larg ne ishullin ku kisha kaluar nje cope te majme te jetes sime –eh ,sa kujtime kam lene pas ,perreth atyre ujrave te kthjellta !Te nesermen erdhem serish nga Elbasani ne Tirane e qe aty do te shkonim ne Durres ,kun a priste surpriza e rradhes .E mendoja emocionin qe do te kaloja atje –I thash vehtes te permbahesha nga ato emocione aq me teper duhet ta beja kete per mesuesin tim ,qe e dija qe ish I semure dhe domosdo ,me I moshuar nga une .Nuk e prisja qe edhe ai ishte I pergatitur per ato emocione .Gjate gjithe kohes e mbajti vehten si nje djalosh ,megjith vitet bqe mbante mbi shpine .E ndalem makinen atje kun a njoftuan vendesit dhe ne nje trotuar duke u pare nga larg ,iu hodhem ne krahe te njeri tjetrit ,pas nje mungese aq te madhe e te paparashikuar .Po ja qe jeta ,ka dhe te tilla plot .Pati dhe ca lote qe ishin ,prelude I atij takimi .Pas disa minutash ,kur e kishim marr ca vehten ,u futen ne makinen tone edhe profesori me te shoqen .—Tani—tha ,programin e kemi ne vendesit –na drejtoi neper rruge mes shume makinash e njerezish bashk e mezi dolem diku me me pak zhurme .Qysh nga larg ,pash detin –profesori na that a ndalnim makinen dhe propozoi te uleshim ne nje lokal ,ku kamerieri ,nje djal I ri dhe energjik na mori porosine .Nderkohe folem per jeten qe na kish mbetur e varur diku ,si ne nje shtylle elektriku dhe kujtimet pastaj erdhen njeri pas tjetrit .Ai I kujtonte nxenesit e asaj klase ku beja pjese edhe une ,I permendte me emra dhe nuk harronte asgje .Kish nje kujtese per ta pasur zili –kujtimet perziheshin ,te vjetrat me te rejat deri ne ditet e sotme .E cfare nuk them ne ato dy ore qe kaluan si pese minuta .Ishte po ajo fytyre qe mbaja mend ,ai ze I ngrohte prej babaxhani I future ne kapelen e tij te modes ,por me floke te rena .Nga koka ngjasonim sepse edhe une kisha humbur shume floke qe dikur I kisha patur problem per berberet qe me thoshnin me shaka –Ne koken tend ,duhet te hyjsh me traktor e jo me makine te zakoneshme ,por koha I kishte perpire e pameshireshme dhe me kokat e njerezve .E shoqja e profesorit ,nje grua simpatike dhe shume e afrueshme ,I linte me shume vend te shoqit ,rreth te cilit rrotullohej gjithe ai takim .Une ja kujtova edhe nje here se merite e madhe I takonte se bijes ,qe me kembengulje e realizoi deshiren shumvjecare te te jatit ,qe nga New –Yorku I larget .Qe aty shkuam ne apartamentin e tyre e ku e shoqja nuk mungoi te na gostiste me ngrohtesi .Ju solla librat e mija te botuara deri atehere dhe ai me premtoi se do tua jap edhe shokeve te shumte te tij .Se bashku me libret I solla disa dhurata simbolike qe I pelqyen shume .Me thane se donin ti benin se shpejti nje vizite vajzes se tyre sepse I kish marr malli pas disa muajve qe nuke kishin pare dhe takuar –edhe pse program I skyp-it ploteson ato mungesa qe krijon koha ,por jo te gjithe natyrisht sepse prinderit duan ti perqafojne femijte vazhdimisht pas punes se tyre .Ju thash se flisja une me te –ajo me deron edhe foto nga mbledhjet ne sallat e O.K.B.-se.Me thoshte shpesh ajo se ndonjehere zevendeson edhe ambasadorin kur ai shkon me leje ose takime te tjera ne sherbim te shtetit –atij I shkelqenin syte kur flisja per te bijen qe mbulonte ate sector me mjafte pergjegjesi .Baxhanaku im tha se nek do te rrinim edhe shume sepse kish akoma rruge per te bere deri ne shtepi .E ftova profesorin me te shoqen te vinin ndonje dite ne Elbasan ,qe te takoheshim serish .Nuk isha I sigurte ne se do te mund te takoheshim serish ,distancat nga nje shtet ne tjetrin ishin pengese ne kete drejtim .Une I lija me shume mundesi sime shoqe te vinte cdo vit ne Shqiperi ku ajo kishte gjithe familjaret e saje –keshtu qe per udhetimet isha une ai qe duhej ti hapja me shume rruge dhe mundesi asaj.Fundi I atij takimi na rezervoi akoma emocione kur profesori me solli fletoren time te referateve te rruajtur me aq kujdes per 54 vjet me rradhe ,qysh nga viti 1962 .Ne fillim e refuzova duke I thene se kjo fletore ka qendruar per shume vite ne shtepine tuaj dhe nuk eshte mire tani te nderroje vendbanim .—Jo ,insistoi ai –kjo eshte puna tende e dikurshme .Si mund ta falenderoja per ate humanizem ,ate shpirt aq te gjere te atij njeriu ,qe me dukej se dorezonte nje pjese te jetes se tij te dikureshme Ne se kisha shkruar dick ate mire ,ishte edhe merita e tij si mesues shembullor dhe te perkushtuar qe na futi ne gjak dashurine per librat letrar .Edhe pse nuk kishin ashensor ,te dy te moshuarit ,zbriten e na percollen deri tek makina .U perqafuam serish shume ngrohtesisht –kisha deshire ta shihja perseri ate njeri –e them me sinqeritetin me te madh .Makina u nis dhe mua me mbeti koka mbrapa .Nuk e ulen doren duke pershendetur perderisa ,pas nje kthese nuk u pam me .Flasim ndonjehere me ta ne skyp nga Israeli –me pyet per gjithcka me po ate ze te ngrohte qe duket se del nga thellesia e kujtimeve qe na emetojne edhe lote .Se paku ,e shoh dhe me sheh dhe une falenderoje ate mrekulli te shkences qe I ben te mundura ato takime ,duke thyer distancat dhe detet midis nesh sado larg qe jemi .Mireupafshim mesuesi im I dashur qe nuk te kam harruar kurre .Ti bere per mua ate qe dhjetra te tjere nuk do te mund ta benin .As ne boten tjeter ,po qe se ajo egziston ,nuk do te lahem dot me ty . Faleminderit I dashur mik .
Israel 2017
