Koha ndaloi dhe u nda. Një sekondë u bë e gjatë sa një minutë, një minutë sa një orë. Në fund të një minute të tillë të gjatë, Smolenski i ra ziles së derës. Nuk e kishte çelësin sepse e humbte vazhdimisht; sa herë që vinte te dera, betohej se do porosiste çelës për vete, do të shkonte në pazar dhe porosiste tre ose katër çelësa menjëherë.
Derën ia hapi e shoqja. E pa Smolenskin me vëmendje dhe, pa thënë asnjë fjalë, shkoi të flerë. Smolenski e kishte njohur bashkëshorten që në klasën e pestë. Madje atëherë, në të pestën B, ajo ishte vajza më e zgjuar dhe më e bukur e klasës. Pastaj shkuan së bashku në institutin mjekësor dhe përsëri ishte studentja më e zgjuar dhe më e bukur e kursit. Pastaj u martuan dhe u sqarua se ajo ishte gruaja më e zgjuar dhe më e bukur në botë. Edhe ajo e donte vetëm Smolenskin dhe asnjë tjetër. E dashuroi që fëmijë dhe as e imagjinonte se si ishte e mundur të donte dikë tjetër.
Gruaja shkoi të flerë, Smolenski hoqi këpucët dhe shkoi te dhoma e fëmijëve vetëm në çorape. I biri, një djalë katërvjeçar, flinte në një krevat të vogël druri. Ai ishte rritur në të dhe nuk i kishin blerë ende një krevat të ri. Krevati kishte një pamje të përkohshme, si stacion, dhe djali në të dukej që s’bënte rehat. Ai merrte frymë me zhurmë si pompë, sikur kishte bërë ndonjë punë të rëndë, kurse fytyra dukej e zhytur në gjumë.
Mbi krevat varej një pikturë: Dr. Ajboliti po dëgjonte një dhelpër në telefon; në radhë ishin një majmun, një lepur dhe një gjirafë. Smolenski e kishte blerë vetë këtë pikturë të verdhë të lustruar dhe e kishte mbërthyer me gozhdë në mur. Shtëpia ishte me panele dhe gozhda nuk hynte në mur. Iu desh të fuste më parë një tako druri pastaj e mbërtheu gozhdën në tako. Smilenski u përkul mbi krevat dhe gjithë të mirat dhe gjithçka e shenjtë që kishte, fluturoi drejt djalit që flinte dhe hapte krahët në gjumë.
Smolenski qëndroi në errësirë dhe vërtet nuk e kuptonte si mund ta tradhëtonte këtë shtëpi, qoftë edhe për pak orë, kur çdo gozhdë ishte mbërthyer nga dora e tij, prandaj ishte në një gjendje sikur kishte vjedhur një eksponat të panevojshëm nga muzeu, për shembull një mumje egjiptiane dhe tani duhej të shkonte në burg.
“Le të bëhet ç’të bëhet! – mendoi Smolenski. – Me zjarr! Nesër do të filloj një jetë të re!”
Me jetë të re ai kishte parasysh jetën e shkuar, të mëparshmen, kur ajo përbëhej nga dy etapa: puna dhe familja. Tani jeta e tij ishte ndarë në një farë mënyre në tri pjesë: puna, dashuria dhe familja. Gjithmonë e kishte imagjinuar që dashuria ishte lumturi dhe tani e kuptoi që dashuria është një sëmundje e ngjashme me apendicitin. E zakonshme dhe e padëmshme, por nëse nuk e operoje në kohë, do të vdisje nga peritoniti. Disa të njohurit e tij, nga shefat dhe nga vartësit, nuk kishin vdekur nga peritoniti, por e kishin pakësuar dashurinë, këtë apandecit të tyre, në një formë kronike: ai ekzistonte dhe nuk ndërhynte. Dashuria dhe familja bashkëjetonin përsosmërisht, pa u bashkuar, si uji dhe vaji në një gotë, secili lëng me peshën e vet specifike. Dashuria – dashuri dhe familja – familje. Mbi të gjitha, familja konsiderohej një vlerë e qëndrueshme dhe dashuria e ndryshueshme.
Smolenski nuk e dinte si t‘ia bënte. Në shtëpi mendonte për Nadjan, me Nadjan mendonin për shtëpinë, dhe ai e pa se nuk kishte dashuri, as familje, as regjim, por vetëm një vetëdijë të munduar. Hyri në dhomën e madhe, u zhvesh me kujdes dhe u shtri, i kënaqur që më në fund ishte në shtëpi, në shtratin e vet. E shoqja ishte zgjuar, por bënte sikur flinte. U shtrinë pranë e pranë dhe mes tyre ishin dyqind vite largësi. Jashtë dritares, agimi gri po zbardhej.
Smolenski shpesh shikonte të njëjtën ëndërr: sikur hynte në sallën e operacionit, bënte një prerje me bisturi dhe atë çast dikush e thërriste në telefon. Ai linte sallën e operacionit, fliste në telefon për një kohë të gjatë, pastaj ndërronte rrobat dhe shkonte diku dhe vetëm në fund të ditës, kur kthehej në shtëpi, kujtohej që e kishte lënë të sëmurin në tavolinë me stomakun të hapur. Çdo herë e kapnin djersë të ftohta dhe duke qenë tashmë zgjuar, e kuptonte se ishte një ëndërr, megjithatë mezi e mblidhte veten për një kohë të gjatë dhe kishte frikë të flinte sërish, kishte frikë të shihte këtë ëndërrr përsëri.
Sot po ashtu ai filloi të shohë në ëndërr sallën e operacionit, e ndjeu tashmë ajrin e vakët mbytës dhe e detyronte veten të zgjohej me një përpjekje të vullnetshme. Ai shikoi tavanin, shikoi me imagjinatë Nadjan, linjën e re dhe të butë të qafës dhe mjekrës së saj, u mërzit dhe bëri plane për një jetë të re si e vjetra.
“Ka dy rrugë, – mendoi ai. – Të shpjegohem dhe të mos shpjegohem. Ne nuk do të japim shpjegime.”
Jeta e re e vjetër filloi si zakonisht me një baipas. Në dhomën e reanimacionit Lena Jurina pesëvjeçare ishte shtrirë pranë dritares duke parë pikturat në një libër, duke shpresuar fshehtas që po të merrej me një punë, ndoshta ai nuk do të vinin tek ajo. Por Smolenski u afrua.
Ngjitur me dritaren rritej një plep i lartë. Poshtë tij gjyshja e Lenës ishte ulur në një stol. Ajo vinte çdo ditë sikur të ishte në punë dhe rrinte gjithë ditën nën dritare. “Edhe nëse largohen, ata nuk do të thonë faleminderit.” – mendoi Smolenski mekanikisht. Kur fëmijët pranoheshin në klinikë, gjithë jeta e tyre dhe e prindërve të tyre fokusohej rreth tij. Pastaj, kur dilnin prej këtu, ata përpiqeshin ta harronin këtë periudhë të jetës së tyre: sëmundjen, spitalin dhe në të njëjtën kohë Smolenskin, i cili ishte i pandashëm nga spitali dhe sëmundjet.
“Mos vallë të dhemb barku?” – e pyeti Smolenski duke parë pulsin.
“Nuk më dhemb,” – u përgjigj Lena menjëherë.
Po ta kishte pyetur thjesht “Të dhemb?”, ajo do të ishte përgjigjur “Po.”
Në këtë moshë fëmijët pohojnë menjëherë, jo nga bindja, po nga përvoja e pakët jetësore: sa më shpejt të pranosh, aq më shpejt do të të lënë rehat.
“Do dal shpejt?” – pyeti ajo.
“Së shpejti. Po më parë duhet të kurohesh. Tani le të shohim si punojnë tubat.”
Smolenski e pa që tubat ishin futur në shishe, por nuk ishin zhytur nën sipërfaqen e lëngut. Kjo tregonte se ishte prishur parimi i enëve komunikuese, që sasia ishte e pamjaftueshme, që rrjedhja nga fshikëza ishte e pakët. Prapa saj ishte infermierja-rojë Ljuda, fytyra e së cilës shkëlqente nga kremi. Ajo kujdesej për lëkurën e vet, nuk përdorte pudër dhe gjithë kohën mbante krem poshtë syve.
“Dëgjo, – foli Smolenski duke parë në dysheme se kish frikë mos rrëzohej. – Kështu duhet të rrijë shtrirë fëmija yt?”
“Më falni, nuk e vura re. Gjithçka ishte në rregull deri tani,” – tha Ljuda dhe Smolenski e kuptoi se po gënjente. Ljuda punonte në klinikë vetëm sepse kishte arsim të mesëm mjekësor, por ishte shumë përtace për t’u kujdesur për të tjerët, thjesht shihte rehatinë e vet. Smolenski rregulloi tubat, u ul ndanë krevatit të bisedonte me Lenën për diçka interesante për të dy, po atë çast e kërkuan në telefon. Kishte frikë dhe njëkohësisht shpresonte që po telefononte laborante Nadja, por nuk ishte Nadja, ishte babai i Dimës, Popandopullo. Smolenski e njohu menjëherë zërin e tij, nuk foli, vendosi tubin në gjunjë dhe priti. Dy ditë më parë kishte vdekur Dima, djali dhjetëvjeçar i Popandopullos. E sollën me vonesë, kur nuk mund të bëhej asgjë. Të gjithë e dinin që do të vdiste, por asnjëri nuk e besonte plotësisht. Edhe i ati e dinte, po nuk besonte po ashtu. Dhe tani, që Dima vdiq, babai i tij telefonoi dhe kërkoi të mos i bënin autopsi. Ai shpresonte se ende mund të kish ndonjë mundësi. Po ta hapnin, mbaronte gjithçka.
Smolenski u ul me tubin në gjunjë. I dhimbte zemra. U ul në divan duke dëgjuar dhimbjen e zemrës të shpërndahej në gjithë kraharorin drejt grykës dhe në shpatull.
“Do të ik që këtu, – tha ai. – Le të bëhet ç’të bëhet!”
Në qoshen e dhomës së stafit anestezisti Seriozhka Kondakov dhe radiologia Irina Antonovna ishin ulur te tavolina duke luajtur hokei fëmijësh. Dikush, duke kontrolluar, harroi lojën dhe mbeti në dhomën e stafit. Figura kallaji me një shkop goditën topin. Topi i nikeluar fluturoi nëpër fushë. Infermierja e operacioneve, Galja, vështroi në dhomën e stafit.
“Mund të shkosh të lahesh, – i tha Galja Smolenskit. – Pacienti po fle.”
Sa herë që Smolenski hynte në sallën e operacionit, menjëherë ndiente se do t’i dukej që ishte tamam koha të përshtatej: të nuhaste jodin, ftorotanin dhe antiseptikë të tjerë. Së bashku ata përgatisnin aromën e sallës. Sa herë që hyn në sallën e operacionit, Smolenski vjen te tavolina, vë maskën. Pecetën me jod. Alkoolin. Edhe ca alkool. Pudrën talk. Përparësen. Dorezat. Rroba është tepër e shkurtër përsëri, lidhëset të tendosura prapa. Kontrollon gjithçka të domosdoshme për operacionin: drita duhet ndërruar, presa elektrike nuk është lidhur. Më në fund mund të fillojë. Smolenski shikon anestezistin Serjozhka Kondakov. Mbi maskë janë sytë e tij: njëri blu, tjetri kafe. Seriozhka ka sy të ndryshëm dhe zakonisht ka diçka të padepërtueshme në fytyrën e tij. Por kur gjithë fytyra është e fshehur, vetëm sytë e tij janë të dukshëm, të shpërqëndruar. Smolenski disa herë kishte dashur të vinte një anestezist tjetër në vend të Serezhkinos, me sy të njëjtë, por ata me sy të njëjtë nuk janë të ndjeshëm. Ata janë mësuar të jenë indiferentë. Kurse Seriozhka është I ndjeshëm, dhe çdo herë, pas një operacioni të suksesshëm, sytë e tij digjen me një zjarr si dy fenerë të ndryshëm.
Smolenski merr një bisturi. Një prerje e vogël. Ndihmësit kapin lehtë anët e plagës me gishtat e tyre për të pakësuar rrjedhjen e gjakut. Smolenski koagulon enët e gjakut me një pincetë të hollë të mprehtë. Erë të djegur, plaga është hapur, rrethuar me garza të gjelbra.
“E menduar mirë – garza të gjelbra. Nuk të verbon,” – thotë me vete automatikisht ai.
Asistentët shtrijnë muskujt me grepa, brinjët shfaqen. Presa elektrike, bisturia. Kraharori hapet, ajër dhe qelb shpërthen përmes një vrime të vogël. Thithësi nuk ka kohë të largojë shkumën e verdhë. Fëmija duket që ka pneumoni, pastaj shfaqet një abses në zonën e infeksionit, i cili shpërthen në kavitetin e gjoksit. Trajtimi i prerjes nuk jep rezultat. Smolenski provon gjithçka që është e mundur: prerje, kullim dhe inflacioni i mushkërisë nën narkozë. Kishte mbetur vetëm një gjë: ta hapte kavitetin e kraharorit dhe të largonte mushkërinë e infektuar ose një pjesë të saj. Sa më i vogël fëmija, aq më shumë operacion kërkohej për të.
Dy dilatorë të fuqishëm plagësh. Smolenski ngadalë e përdredh dorezën, plaga bëhet pak më e gjerë. Ai fut dorën te e çara e vogël dhe me kujdes e largon mushkërinë nga muri i kraharorit. Përpiqet të punojë me saktësi në shtresë. Shumë ngadalë. Vështron. E ndjen pikën e dobët ku cipa e mushkërisë largohet më lehtë. E përdor edhe dorën tjetër. Gjithçka është me prekje, verbërisht. Më në fund një shesh i lirë. Prej këtu do të jetë më e lehtë të të mobilizojë të dyja pjesët, të sipërmen dhe të poshtmen. Befas dora bie në kavitet. Qelbi del me vrull. Një abses tjetër.
“Ndoshta është një abses nga ndarja ndërshtresore,” – thotë e pasigurt radiologia Irina Antonovna. Të gjithë shikojnë pas te radiografia e vendosur te dritarja.
“Tani do ta sjellim mushkërinë te prerja, do të bëhet më e qartë,” – thotë Smolenski. Ai flet dhe nuk e njeh zërin e vet. “Po vras mendjen sa kohë ka kaluar, – mendon ai. – Një orë? Pesë orë? Njëzet minuta?”
Por është e pamundur ta sjellë mushkërinë te prerja. Ndarja e shtresës së poshtme me diafragmën është e ngjeshur.
“Ma sillni dritën nga koka,” – kërkon Smolenski.
Merr gërshërët e gjata. Dilatorët e plagës hapen edhe pak. Kjo është e gjitha për tani. Ndarja e ngjeshur është e dukshme. E pret me kujdes. Fut gërshërët dhe i hap te indet. Është e mundur të shtresohen të gjitha ndarjet anësore. Edhe njëherë kalon me dorë rreth mushkërisë. Kjo është e gjitha për tani. Me thithëse dhe peceta të mëdha fashoje than kavitetin anësor. Fut një pecetë të madhe prapa saj. E çon mushkërinë te prerja. Pamja ishte ashtu siç e priste: shtresa e sipërme qe e gjitha e shkatërruar, një abses i madh në mes të shtresës. Ai e lokalizon afër rrënjës. Megjithëse pjesa periferike e shtresës së mesme është e ngritur, është e pamundur të ruhet. Shtresa e poshtme është e qelbëzuar, por e butë në prekje.
“Të lutem, fryje mushkërinë,” – i thotë Smolenski Seriozhka Kondakovit, duke kapur me gishtërinj shtresën e sipërme dhe të poshtme. E poshtmja drejtohet ngadalë. Është rozë dhe me push. Do të thotë që mund ta lësh kështu. Pastaj puna vazhdon pothuaj automatikisht. Smolenski sjell prerësen nën enë, e fashon dhe e kryqëzon. Fashon bronket. Ato janë aq të holla sa nuk është nevoja të kapen. E pret shtresën e mesme dhe të sipërme. Kontrollon edhe një herë shtrirjen e damarëve. Me një gjilpërë të hollë injekton alkool me novokainë në hapësirën midis brinjëve kështu që fëmija mund të marrë frymë më thellë pas operacionit.
Kraharori qepet. Qep muskujt. Indet e nënlëkurës. Lëkurën. Ka një qepje kozmetike në lëkurë që është e padukshme. Pastaj, pas njëzet vitesh, kur vajza të rritet, do ketë probleme. Fëmija është 22-ditëshe. Më përpara, pothuaj të gjithë vdisnin pa ndërhyrje kirurgjikale. Pas operacionit shkalla e vdekshmërisë është ende e lartë. Por Smolenski nga tetëmbëdhjetë pacientë ia ka dalë me pesëmbëdhjetë. Dhe kjo është gjëja kryesore. Gjithçka tjetër le të bëhet ç’të bëhet!
Ndihmëslaborantja Nadja jeton në fund të botës. Prapa shtëpisë së saj është një fushë, pas fushës është një pyll dhe prapa pyllit bota mbaron, prej atje ngrihet dielli dhe lëshohen raketat në hapësirë. Në njërën anë të pyllit është shtëpia e të moshuarve. Në anën tjetër është një konvikt universitar. Atje banojnë studentë afrikanë dhe Smolenski i takon ata nganjëherë në pyll.
Smolenski qëndroi pranë shtëpisë së të moshuarve dhe vështroi para tij. Nadja po vraponte përmes fushës në barin e gjatë. Ajo shkoi me vrap te Smolenski, ngriti kokën, ia nguli sytë.
“Përshëndetje,” – tha Nadja.
“Edhe dy kursantë takova sot,” – gënjeu Smolenski.
“Pa mendo, – tha Nadja pa mirësjellje. – E di kush më ndaloi? Princi i kurorës së Nigerisë. Nuk e beson?”
Smolenski ngriti supet. Ai e dinte që Nigeria ishte republikë dhe nuk kishte kurorë princi atje. Po s’prishte punë, ai e besoi menjëherë: në vend të gjithë mbretërve dhe princëve ai do të zgjidhte për të kërcyer kadrillën me Nadjan dhe asnjë tjetër.
“Shkova për banja të shtunën. U shtriva me një kostum banje, nga të vjetrit. Njëri me këmishë kafe erdhi dhe më tha: “Njatjeta!” Unë mendova: “Ç’të jetë ky, nuk gjeti ndonjë më të mirë?” Pastaj mendova se atij ndoshta i pëlqejnë femrat e shëndosha. Të sjellshme. I thashë: “Mos më bjerë pas.” Dhe ai tha: “Si të duash.” Nuk është si tanët.
Smolenski e ndoqi Nadjan duke parë duart e saj të zhveshura të plota dhe të buta dhe nuk e kuptonte pse po shkonte pas saj, pa gjumë dhe i uritur dhe kaq larg nga shtëpia.
“Pse e dëbove?” – e pyeti ai duke fshehur xhelozinë.
“Eja, – ia bëri Nadja me dorë. Ajo nxori një rrobë nga rrjeta dhe e tundi. Ishte një mantel. – Është manteli i Lenka Korjavinës,” – shpjegoi ajo.
Kush ishte kjo Lenka Korjavina, Smolenski nuk e dinte dhe mbetej e panjohur pse Nadja kishte mantelin e Lenkës. U ulën mbi mantel.
“Të kam sjellë diçka për të ngrënë,” – i tha Nadja. Ajo nxori nga rrjeta një kavanoz qelqi mbuluar me kapak plastik, një lugë të mbështjellë veças dhe një pecetë letre.
Smolenski e mori kavanozin dhe lugën e filloi të hajë. Ushqimi ishte i çuditshëm, i pangjashëm me ndonjë gjë tjetër dhe madje s’të kujtonte as ndonjë mbetje të diçkaje.
“Çfarë është kjo?” – pyeti Smolenski duke e larguar kavanozin.
“Peshk në djathë. Bëhet shumë kollaj: një shtresë me peshk, një shtresë me qepë, një shtresë me djathë, pastaj e pjekur në majonezë. Gjëja kryesore është djathi. Të pëlqen?”
Smolenski nuk mundi të thonte asgjë. Nuk gjente fjalët e përshtatshme për të shprehur gjendjen e tij. Tundi dorën në ajër. Nadja qeshi në heshtje, vuri kokën mbi gjunjët e ngritur dhe e vështronte nga anash se si hante. Ndiqte me sy çdo gjest të tij, duke marrë pjesë në gjendjen e tij dhe ishte e lumtur që ai po hante dhe tani do të ishte ngopur.
Edhe Smolenski e pa: kjo ishte mënyra se si nënat ushqejnë fëmijët e tyre të sëmurë dhe i shikojnë ata në të njëjtën mënyrë.
“Po Bahrakut i solle peshk?” – pyeti ai.
“Jo, si je ti… Ai është me dietë, ha vetëm në shtëpi. I dhashë një shall të ngrohtë.”
“Shiheni tani?”
“Jo. Jashtë institutit nuk e shoh.”
“Pse?”
“Nuk e di… Dashuria më pushtoi vërtet, e doja. Po tani dashuria e vërtetë iku, nuk e dua më…”
Befas Smolenski e ndjeu natyrën e vet të përkohshme dhe episodike. Tani thelbi i dashurisë kishte kaluar tek ai, ajo e donte dhe kujdesej për të, pastaj esenca e dashurisë do të mbaronte, ajo do të ikte dhe nuk do të kthehej më prapa. Ai do të mbetej në fund të botës.
“Nuk dua më…” – tha Smolenski dhe ia dha kavanozin.
Ajo ia mori ia mori kavanozin nga duart dhe e hodhi diku pas shpinës së tij.
“Pse e hodhe?”- u mërzit ai.
“Ti nuk do që…”
Ajo futi dorën thellë në xhep dhe nxori një mollë.
“Na.”
Smolenski e kuptoi se, po ta refuzonte, ajo do ta hidhte edhe mollën. E mori dhe e mbajti në pëllëmbë. Po errej. Dritaret e shtëpisë së të moshuarve ndriçonin përmes pemëve.
“Si është Kollishkina?”
Nadja i njihte të gjithë pacientët. Ajo vinte çdo ditë në pavion për të marrë gjak, duke mbajtur kutinë me tubat e testit, gotat, epruvetat me alkool.
“E operova sot,- tha Smolenski. – Mendoj që do të jetë mirë.”
“Telefonoi Popandopullo?”
“Le të mos flasim për të.”
“Dakort, – pranoi Nadja, – por ti e di që unë kurrë nuk jam krejt e lumtur. Sepse nuk ka rëndësi si ndjehem unë, dikush ndjehet shumë keq në këtë çast.”
“Nuk është e mundur të marrësh mbi vete të gjitha fatkeqësitë e tokës.”
“Është e pamundur nëse nuk i njeh nga afër. Por kur unë i njoh nga fytyra, si të mos mendoj.”
“Ti do të bëhesh mjeke e mirë.”
“Në se hyj në institut…”
Papritur, pa ndonjë arsye të dukshme, Smolenski ndjeu melankoli dhe zbrazëti. Ose ndoshta kishte disa arësye dhe kryesorja ishte që mbrëmja po mbaronte, Nadja do të kalonte nëpër fushë, ai do të mbetej pa të dhe gjithçka do të bëhej jointeresante.
“Prit, do të vij…”
Ajo u ngrit dhe shkoi prapa pemëve. Smolenski mbeti duke pritur dhe befas iu duk që ajo nuk do të kthehej. Ishte i frikësuar si fëmijë, deri në qelizën e fundit, u ngrit, eci mbi halat e thata, bërtiti me një frikë të madhe në zërin e tij:
“Nadja!”
Ajo erdhi tek ai në heshtje, krejt e befasuar.
“Ç’ke që bërtet?”
Ai u gëzua përsëri si fëmijë, deri në qelizën e fundit, e ngriti Nadjan në krahë dhe e vendosi te trungu. Nadja qëndroi te trungu si në një piedestal. Fundi i saj ishte i bardhë dhe shumë i ndritshëm në errësirë. Pishat ngriheshin radhazi rreth tyre. Me sa dukej, këto ishin plantacione me pyll mbrojtës të mbjella njëzet vjet më parë. Atëherë Nadja sapo ishte lindur dhe nuk dinte asgjë për mbjelljet dhe erërat e thata. Tani ato ishin rritur dhe ishin të një moshe, pylli dhe Nadja. Një burrë dhe një qen u shfaqën mes pishave. Qeni ndaloi, e pa Nadjan, e pa Smolenskin dhe vrapoi pas të zotit.
Nadja kërceu poshtë nga trungu, shkoi te Smolenski, ngriti fytyrën.
“Unë jam qeni yt… Ndjek gjurmët e tua sa larg që të duash. Dhe kur të mërzitesh, do t’i ndjek gjurmët e tua nga larg.”
“Nuk shkoj në shtëpi, – mendoi Smolenski. – Këtu është shtëpia ime…”
“Çfarë ke?” – tha Nadja, ngriti kokën duke e parë në sy.
“S’kam gjë. Diçka e pabesueshme ndodhi me nervat…”
“Nerva normale, – tha Nadja. – Kjo tregon se ti kujdesesh se ç’ndodh në botë. Unë të dua.”
Ata u ulën mbi mantelin e Lenka Korjavinës. Nadja u përkul drejt supit të tij. Ai e përqafoi, ia ngjeshi kokën pas vetes, ndjeu veshin e saj të vogël e të nxehtë nën pëllëmbën e tij. Larg dëgjohej uturima e makinave dhe papritur Smolenskit iu duk sikur po bëhej evakuim dhe po mbante në krahë të bijën.
*
E shoqja ia hapi derën Smolenskit dhe, pa folur, shkoi në shtrat. Ai shkoi në dhomën e fëmijëve, u ul në një karrike të vogël druri, u ul atje për një kohë të gjatë – një orë, ndoshta dy… Pastaj shkoi në dhomën e gjumit.
“E do?” – pyeti gruaja në errësirë.
“Jo.” Smolenski nuk donte ta besonte atë që tha.
“Ti nuk mund të durosh pa dashuri, – tha gruaja pa e besuar. – Unë të njoh… ”
“Ndoshta do të kalojë. Vetëm më ndihmo.”
“Si?”
“Ki durim,” – tha Smolenski, i tmerruar nga ky bisedim i pakthyeshëm me të shoqen. Ata nuk kishin folur kurrë për gjëra të tilla më parë, por i kalonin në heshtje të gjitha keqkuptimet, ziheshin në heshtje, pajtoheshin në heshtje dhe pastaj, kur pajtoheshin, bënin sikur nuk kishte ndodhur asgjë. Dhe tani, kur gjithçka u tha me fjalë, kur u formuluan, u konsoliduan dhe mbetën, nuk ishte e mundur të bënin sikur nuk kishte ndodhur.
Nëse do ta ngrije telefonin dhe do bërtisje në eter: Mos e prek, mos e shkatërro dashurinë time, kjo nuk është e gjitha. Edhe sikur ta ndërpresësh atë, gjithçka do të bëhet.
“Në se ti na braktis, ne do të mbetemi në terr,” – tha e shoqja.
“Nuk do t’ju lë, – tha Smolenski. – U mendova. Zjarri i dashurisë do të largohet, dhe kaq.”
Ku shkon zjarri i dashurisë, besimi, qëndrueshmëria? Nga vjen thelbi i tradhëtisë?
“Do të porosis çelës për vete,” – tha Smolenski.
“Nuk ka rëndësi, – tha gruaja. – Nuk do të fle gjithsesi.”
*
Mëngjesin tjetër Smolenski u kthye në klinikë, hyri në derën e njohur të ndërtesës së kirurgjisë dhe ngjiti shkallët. Fëmijët që pushonin u hapën për ta takuar te zyra në një rresht të pazakonshëm. Disa i kishin duart të lidhura, të tjerë kokat të fashuara dhe dukeshin si një ushtri e vogël e mposhtur.
