LIRIKA NGA SAPFO, POETESHË  GREKE  E  LASHTËSISË. Përktheu nga origjinali: ILIAZ  BOBAJ

 

 

( Shek. VII  para Kishtit)

191

 

Fronzbukuruara, Afërditë e pavdekshme,

bijë e Zeusit , intrigante, të përshpirtem,

me pikëllim, Zonjushë dhe me vuajtje

mos ma mundo zemrën.

 

Por pranë meje eja, edhe pse asnjëherë tjetër

duke dëgjuar së largu lutjen time

nuk më dëgjove me dashamirësi, tashmë duke lënë

pallatin e babait erdhe këtu,

 

pasi mprehe karocën e florinjtë.

Dhe harabelë të bukur, të shpejtë të sollën,

duke rrahur krahët e tyre të dendur

në tokën e zezë prej qiellit

duke çarë lartësitë

 

dhe erdhën shpejt, kurse ti, e lumtur,

me buzëqeshje në formë pavdekësie

çfarë pësova sërish më pyete

cili është shkaku i rithirrjes sate,

dhe para së gjithash zemra jote e marrë

çfarë dëshiron me afsh të bind sërish

në joshjen e dashurisë sate ( të ngatërrohet) ?

Sapfo, cila të torturon ?

 

Madje edhe nëse të largohet, së shpejti do të vijë pranë teje

dhe nëse nuk i pranon dhuratat, do të të japë ajo

dhe nëse ajo nuk të dashuron, së shpejti do të të dojë

madje edhe nëse ti nuk e dëshiron.

 

Eja pranë meje tani dhe shpëtomë

prej shqetësimeve torturuese dhe sa të dëshiron zemra

bëji të realizohen dhe ti vetë

(eja dhe) bëhu aleatja ime.

 

192

 

Nga Kreta eja këtu në këtë tempull të papërlyer,

ku është kopshti yt i bukur me mollë

dhe ku mbi altarë

digjet temjani.

 

Këtu gurgullin, midis degëve të mollës,

uji i freskët dhe vendi nga trëndafilët

është hijezuar i gjithë dhe prej fëshfërimës së gjetheve

nën to rrëshqet gjumi.

 

Madje edhe një lëndinë këtu, ku kullosin kuajt,

me lulet e pranverës lulëzon

dhe frymërat e erës fryjnë ëmbëlsisht…

 

Këtu pra, ti Qipridë, merr edhe ti kurora

në festën tonë, hidh qetësisht nektar

në gotat e florinjta

dhe qerasi këta miqtë këtu

të tutë dhe të mitë, miqtë tanë.

 

193

 

Jepni, ti Qipridë dhe ju Nimfa,

i paprekur të vijë im vëlla

dhe gjithshka dëshiron zemra e tij

të plotësohen të gjitha.

 

194

 

Qiprida qoftë edhe Dhoriha të të gjejë

ende më të ashpër dhe të mos krenohet më

duke thënë se ai erdhi për herë të dytë

në dashurinë e dëshiruar.

 

195

 

Disa thonë se kalorësit, ndërsa të tjerët këmbësorët,

marinarët disa të tjerë thonë se janë

stolia më e bukur

mbi tokën e zezë unë them se është ai

që gjithkush e do më shumë.

 

Kjo është shumë e lehtë ta ndjejnë të gjithë

për shembull Elena që të gjithë njerëzit

në bukuri i kaloi,

burrin e saj, të parin ndërmjet të parëve,

 

e braktisi dhe me anije

shkoi në Trojë

pa u interesuar aspak

as për të bijën

as për prindërit e saj të dashur.

…………………………………………..

Do të doja që ecjen e saj të adhuruar

dhe rrezëllimin e saj dritor

pamjen e saj të shoh, sesa armët

e Lidëve dhe këmbësorët me të gjitha armët

duke u hedhur në betejë.

 

196

 

Do të dëshiroja të më shfaqet pranë meje,

në kohën kur lutem. Irë e respektuar,

pamja jote e hareshme

ajo për të cilën u përgjëruan mbretërit Atreidë

 

kur pas sukseseve të tyre të shumtë

së pari në Trojë, por edhe në det,

morën prej andej rrugën e kthimit

dhe nuk mundën të mbërrijnë,

 

para se të vinin dhe të të përgjëroheshin ty dhe Zeusit

dhe Thionit njeriut të dashur

kështu tashmë ndihmoi edhe mua,

që jam e raskapitur, siç po mësohesh me këtë gjë.

 

197

 

Por si përballë meje të shoh

më duket se as Ermioni

nuk ishte si ti dhe i papërshtatshëm

nuk është me flokëverdhën

Elenin që të të ngjaj.

 

198

 

I barabartë me Zotin  më duket se është

ai burrë që qëndron përballë teje

dhe dëgjon nga afër

ty që flet ëmbëlsisht

 

dhe buzëqesh kënaqësisht kjo gjë

tallazit zemrën time brenda kraharorit

se kur të vështroj fare pak, zëri im

ndërpritet në buzë tërësisht,

 

gjuha ime ndalon në heshtje

një flakë e hollë më depërton në çast

lëkurën time, sytë nuk më shohin më,

ndërsa veshët më oshëtijnë

 

një djersë e hollë më lan dhe një frikë

më depërton të tërën, bëhem më e blertë

sesa blerimi dhe më duket

se dhe pakëz akoma dhe do jap shpirt

 

Por e gjithë ia vlen sikush ta guxojë,

se edhe të varfërin…

 

200

 

Yjet përrreth hënës së bukur

fshehin në çast pamjen e tyre dritore,

çdo herë që ajo hënëzon e plotë

mbi tokë.

 

201

 

këmbët e saj

i mbulon një pallto e meshintë

vepër e bukur Lidike*

 

* E qytetit të Lidias në Azinë e Vogël (shën. i përkth.)

 

202

 

Edhe tek ato zemra ishte e ftohtë

kurse flatrat të rëna.

 

203

 

Hektori dhe shokët sjellin Andromakën

vezulluese të brishtë nga Thiva e Shenjtë

dhe Pllaqinë të pasurën duke lundruar me anije

në detin e kripur shumë byzylykë të florinjtë,

rroba të kuqe të lehta pendë dhe lodra me lajle e lule

dhe sasi të shumta kupash të argjendta dhe fildish po aq.

Kështu tha ai dhe direkt u hodh përpjetë

babai i dashur dhe lajmi u përhap

tek shoqëria e gjerë dhe mbërriti tek miqtë.

Atëhere fëmijtë e Ilut u mprehën si mushka

tek karrocat rrotahijshme dhe aty lart edhe njerëzit

u ngjitën të gjithë, gra dhe vajza

së bashku me çekanët e tyre të butë përveç Priamopullëve.

………………………………………………………………..

Dhe u trazuan së bashku drubalsami gjethe kasie* temjan

dhe thirrën të gëzuara gratë më të moshuara.

Dhe burrat kënduan këngë zëçjerrë,

duke ftuar Apollonin, zotin harkgjatë,

me lirën e bukur – dhe si zota adhuruan

Hektorin dhe Andromakën.

* bimë mjekësore (shën . përkth.)

 

204

 

Dhe Erosi zemrën ma tallaziti

si era që vrrullon

mbi lisa sipër në mal.

 

205

 

Erdhe pasi unë të kërkoja

dhe ma freskove zemrën

që digjej nga dëshira.

 

206

 

Qysh herët, Atthida ime, unë të dashuroja

qysh atëhere që më dukeshe vashëz e vogël dhe e pakëndshme.

 

207

 

Kush është me të vërtetë i bukur, është i bukur

vetëm në pamje

por ai që është i mirë, do bëhet i drejtë dhe

i mirë.

 

208

 

Nuk e di përse rend dy janë qëllimet e mia.

 

209

 

Duket se nuk e prek qiellin e lartë.

 

210

 

Të zbresë nga qielli

dhe të veshë pelerinën e kuqe.

 

211

 

Pasi të jeshë e vdekur, atëhere askush asnjëherë

nuk do të të kujtojë, por as edhe në të ardhmen,

se meqë nuk merr pjesë në rrotën e Pierias *,

edhe pse do të kthehesh në pallatin e Ferrit,

do jesh e parëndësishme midis të vdekurve të parëndësishëm,

duke fluturuar herë këtu e herë aty.

 

* ‘’Rrota e Pierias’’- ishin dhuratat e Musonëve, pasi kjo krahinë cilësohet atdheu i Orfeut dhe i Musonëve.(shën. i përkth.)

 

213

 

Vuri kurorat e adhuruara, Dika, në flokët e tua,

lëvizi lehtë me duart e tua të buta

bishtat e gjetheve të glikanxos * se ata

janë lulëristolisur dhe Haritet ** fatbardha

e kthejnë gjetkë fytyrën e tyre

drejt atyre që nuk vënë kurorë.

 

* bimë me frut.( shën. i përkth.)

** Haritet janë të bijat e Zeusit dhe Irës.(shën. i përkth.)

 

214

 

Mnisidhiqi* është më e bukur

se e buta Jirinno.*

 

*Emra vajzash të shoqërisë së poetes.(shën. i përkth)

 

215

 

Kurrë, Irini, nuk kam takuar

grua më të dëmshme se ti.

 

216

 

Sinqerisht kërkoj të kisha vdekur

ajo e braktisi duke derdhur lotë të shumtë

 

Dhe ky këtu më tha:

‘’mjerë për ne, Sapfo, me këto që pësuam

këtu në të vërtetë pa dashur po të lë’’.

 

Dhe unë iu përgjigja:

‘’Rrugë e mbarë të qoftë dhe të mos më harrosh,

ti e di se sa fort u lidhëm’’.

 

218

 

Tani e veçuar është midis grave

të Lidias, si hënëza unazëtrëndafiltë,

kur në ikjen e diellit i mbulon të gjithë yjtë

 

dritën e përhap përmbi detin

e kripur dhe përmbi arat

me shumë lulëri

dhe vesa e bukur është e shpalosur

trëndafilët kanë lulëzuar dhe marajet

e butë dhe zymbyli luleplot.

 

221

 

Nënë e ëmbël, indin të godas

në vegjë nuk kam fuqi,

më ka nënështruar dashuria e djaloshit,

që më dërgoi Afërdita e ndjeshme.

 

223

 

Afërditë, që i risjell

të gjitha ato që mëngjesi dritëdhënës shpërndan,

sjell delen, sjell dhinë

dhe fëmijën e vogël e sjell tek nëna.

 

224

 

Ashtu si mollën e ëmbël që kuqëlon

në cepin e degës më të lartë,

mbledhësit e mollëve e harruan, por

nuk e kanë harruar, nuk mundin

të arrijnë atje lart.

 

225

 

Ashtu si barinjtë atje lart në male

me këmbët e tyre të rënda shkelin Zymbylin

dhe përzhitet në baltë lulja e purpurtë.

 

226

 

Dallohet si këngëtari Lesbiot

midis të huajve.

 

227

 

E pra vajzë do të jem ende ?

 

228

 

Shtatë pash mbulojnë këmbët e portierit

me pesë lëkurë demash bënë sandalet e tij

dhjetë këpucarë u lodhën për t’i punuar.

 

229

 

Lart në strehë,

Hyjni, mbrojtëse të martesës,

më ngrini, mjeshtra

Hyjni.

Hyn dhëndërri ndoshta Marsi vetë,

akoma më shtatlartë se një burrë i madh.

 

230

 

– Virgjëria ime, virgjëri, ku po shkon dhe më lë ?

– Nuk do të vij sërish pranë teje, nuk do të vij më.

 

231

 

Hijeshinë tënde, dhëndërr i dashur, me çfarë ta krahasoj ?

Më ngjan jashtëzakonisht shumë me filizin e njomë.

 

232

 

Unë nuk e kam brenda vetes zemëratën smirëzezë,

por shpirtin tim e mbaj të qetë.

 

233

 

Meqë je miku im (të them)

një grua më të re të zgjedhësh,

sepse unë në vitet që do të vijnë

nuk do të mund të shkoj me ty.

 

234

 

(  Shoh) vajzën e freskët

lule duke mbledhur.

 

235

 

Para pakëz edhe Mëngjezi faqeartë.

 

236

 

Ku e gjen të shlodhesh

në gjokset e mikeshave të freskëta.

 

237

 

 

  • Nëqoftëse më ke harruar
  • cilin burrë tjetër

më të mirë se unë dashuron ?

 

238

 

  • Sërish dashuria, që trupin marramend, po më trondit

ajo e ëmbëlhidhura, zvarraniku i pamposhtur.

  • Atthidë, është tepër shqetësuese për ty

të interesohesh për mua, ndërsa ti fluturon në Andromedë.

 

239

 

Unë kam një vajzë të bukur, fytyra e saj

lule e artë, të dashurën time Kleida

atë nuk do ta ndërroja as me të gjithë Lidian

as me të dashurën…

 

240

 

Andromeda bëri një shkëmbim të bukur.

 

243

 

(a)    Diçka desha të të them,

por më pengon turpi.

(b)   Nëqoftëse do dëshiroje të ndriturat dhe të bukurat

dhe gjuha jote nuk përdridhet për të thënë diçka të keqe,

atëhere turpi nuk do të t’i mbulojë sytë,

por lirshëm do t’i thoshje ato që dëshiron të thuash.

 

 

244

 

– Qitheria, i freskëti Adhon po vdes

cili është detyrimi ynë ?

– Gjokset tuaj goditni, ju vajza,

tunikat tuaja i grisni.

 

245

 

(a)    Dhe e kisha mbushur shtambën

me përzierje ambrozie *

shtambën e mori Hermesi

dhe qerasi perënditë.

(b)   Dhe atëherë të gjithë zotat

ngritën gotat,

bënë ceremoni dhe i uruan

dhëndërrit të gjitha mirësitë.

 

*Ushqim i perëndive të lashta greke.(shën. i përkth.)

 

246

 

Dhe mbinë qiqra të arta

përmbi hapësirën e brigjeve.

 

247

 

Si shumë e frynë Gorgonë.

 

248

 

Them ende se dikush tjetër

do na kujtojë në të ardhmen.

 

249

 

Pasuria pa virtyt fqinji im është e dëmshme

ndërsa kombinimi i të dyjave sjell lumturi.

 

250

 

Vërtet nuk është e drejtë që në shtëpinë e poetëve

të dëgjohet të qarët, këto gjëra tek ne nuk duhen.

 

251

 

Gjumi i zi natën pushton sytë.

 

252

 

E plotë po ngrihej hëna

ndërsa ato qëndruan si përreth altarit.

 

253

 

Së bijës së Poliananaktës

përshëndetjet e mia të shumta.

 

254

 

I donte fëmijët më tepër se Jellonë.

 

260

 

Rrudheshin nga frika si zogjtë,

kur befas u shfaq e shpejta shqiponjë.

 

261

 

(a)    Dikur Kretaset ashtu ritmikisht

me këmbët e tyre të buta e hiqnin vallen

përreth altarit të hijshëm,

(b)   Duke shkelur lulërinë e butë të blerishtes.

 

 

262

 

Edhe krahëprerë shkoj si i biri tek e ëma.

 

468

 

Ka perënduar hëna, perëndoi edhe Shenjëza

është mesnatë, ora ka kaluar

ndërsa unë fle fill e vetme.

PËRGJIGJU

Please enter your comment!
Please enter your name here