POEZI NGA JANIS  RICOS. Përktheu nga origjinali:  ILIAZ  BOBAJ

KUPTIMI I THJESHTËSISE

 

1.

NDARJE E HESHTUR

 

Mori xhaketën e varur pa derdhur asnjë pikë lot dhe iku –

sikur të merrte hënën e varur në qiellin veror.

 

Ai nuk e besoi. Priti të njëjtën mbrëmje,

ditën tjetër dhe tjetrën ditë. Priti.

 

Pasi u mbushën dy javë, me kthimin e hënës,

e dinte që nuk do të vinte. Vetëm pasqyra

ishte e vetmja që e kujtonte si një dritare e hapur

në një qiell pa hënë.

Sepse e kishte marrë me vete xhaketën e saj.

 

 

2.

KUPTIMI I THJESHTËSISË

 

Pas gjërave të thjeshta fshihem, që të më gjeni

nëqoftëse nuk më gjeni, do të gjeni gjërat,

do të prekni ato që prekën duart e mia,

do të bashkohen gjurmët e duarve tona.

 

Hëna e gushtit vezullon në kuzhinë

si një tenxhere e kallajisur ( për këtë që po ju them bëhet kështu)

ndriçon shtëpinë e zbrazët dhe heshtjen e gjunjëzuar të shtëpisë –

përherë heshtja mbetet e gjunjëzuar.

 

Çdo fjalë është një dalje

për një takim, shpesh herë të kotë

dhe atëherë është një fjalë e vërtetë, pasi këmbëngul në takim.

 

 

3.

FALËNDERIMI

 

Ti nuk do më thuash faleminderit,

ashtu siç nuk u thua faleminderit rrahjeve të zemrës sate

të cilat të latojnë fytyrën e jetës.

 

Por unë do të të them faleminderit

sepse e di se çfarë të detyrohem.

 

Ky falënderim është kënga ime.

 

 

4.

NJË GJEST

 

Ja sërish diçka që të pëlqen befas, diçka

e parëndësishme si gjesti i gruas

që merr nga vazoja lulet e thara –

nuk i hedh menjëherë, qëndron, mendohet

një lëvizje meteori, e penduar prej të mëparshmeve –

nëqoftëse i flet, nuk do të dëgjojë – një gjest

tërësisht i shurdhët, si fjala që vendos në poezi

dhe mandej kthehesh dhe pyet: ‘’The gjë ?’’.

Dhe as që të intereson se ku u shpall lufta

dhe aeroplanët e mëdhenj çajnë perëndimin e diellit

me hijet e mëdha të zeza dytehëshe mespërmes së kuqes.

1971

 

5.

KALENDAR  INTERNIMI

 

24 Nëntor 1948

 

Të gjitha u harruan para se të nënkuptoheshin.

Edhe heshtja nuk është strehim.

 

26 Nëntor

 

Këto të ftohta na vështirësojnë.

Uji i ngrirë, ushqimi i ngrirë.

Dielli i bardhë i ngjitur tek xhamat

një diell prej dëbore dhe pullash të vjetra poste.

Vetëm shtambat mbajnë

diçka prej shtëpie dhe kujtimi.

 

29 Nëntor

 

Kartëpostale të çensuruara. Dëborë.

Më kujtohen një palë këpucë ushtarake

mbushur me borë.

Dua t’u jap gjërave një kuptim

që nuk e kanë.

 

Një burrë me mjekrën e vet

një tryezë

jo pemë.

 

Doreza e derës dikur

ishte e ngrohtë

si një dorë.

 

Por edhe ajo dhe natën tjetër

ishte si një hënë belbacake.

 

2 Dhjetor

 

Qielli është një vrimë.

Nuk na nxen.

 

4 Dhjetor

 

Dele, dele e ngricës

poezi e vogël

kapëm nga dora.

Agimi ka gjembin e vet

dhe karrigen e tij.

Deri në mbrëmje le të besojmë.

 

8 Dhjetor

 

Mbolla një pemë. Do ta rrit.

Gjithçka që të ndodhë nuk kthehem pas.

 

4 Janar 1949

 

Dhe befas

një kujtesë nga zogjtë

që u zhytën në të panjohurën.

 

15 Janar

 

Rrethoj shenjën e zezë hap pas hapi

dyfishoj të blertën e një gjetheje

shumëfishoj një ndjesi qetimi

përdor mbartjet, mbart

dikur gjetkë askund.

Befas ndjej që ndodhem

i rrethuar nga shenja e zezë.

 

24 Janar

 

Mbështeta gojën time mbi kujtimin tënd

mbajta të zgjuar deri në agim dhimbjen dhe kënaqësinë

midis katër qirinjve

të vargjeve të shuara.

 

31 Janar

 

Nëna natë – tha

mbështillëm në flokët e tu të zinj

të shpuar prej yjeve të tu

duke jetuar nënështrimin

që të mos jem e vdekur.

(Fliste fillikat në drejtim të murit.

shprehja ishte e qartë

ndoshta duke shpresuar se dikush do ta dëgjonte).

 

Limno, 1948- 1949

 

6.

DRITË

 

Një degëz bajameje

para dritares,

një degëz e vetme

të fsheh gjysmën e fshatit.

 

Dashuria me pëllëmbën e saj

të fsheh gjithë botën.

 

Mbetet vetëm drita.

 

7.

VETMI E VOGËL

 

Në cepin e oborrit, midis ujrave me sapun

disa trëndafilë u përkulën nga pesha e kundërmimit të tyre.

Askush nuk u merrte erë atyre trëndafilëve.

 

Asnjë vetmi nuk është e vogël.

 

8.

SHKËMBIME

 

Nxorrën plugun në arë

arën e sollën në shtëpi, –

një shkëmbim i pafund po formëzonte

rëndësinë e gjërave.

 

Gruaja ndërroi vend me dallëndyshen

u ul në folenë e dallëndyshes në strehë dhe ligjëronte.

Dallëndyshja u ul në vegjën e saj dhe endte

yje, zogj, peshq, lule dhe erëpritës.

 

Nëse do ta dije se sa e bukur është goja jote,

do më puthje në sy që të mos shikoj.

 

 

9.

ΝJË GRUA PREJ STUHIJE

 

Një stuhi e ngadaltë frynte brenda saj

dhe luante me një fletë të vetme – buzëqeshjen e vet.

Të gjithë e donin buzëqeshjen e saj.

Ajo nuk deshi asnjë.

Mbeti e vetme me stuhinë e saj të padukshme

duke e humbur edhe atë fletën e vetme. ‘’Pafundësia, tha,

është muri i katërt i vetmisë sonë, jo strehëza’’.

 

Mbeti e pamartuar, u plak, nuk u bë as shtatore.

Skolastike në pastërti, prej agimit,

dimër behar, fshinte deri tej tek trotuari.

Madje një ditë u fotografua në këtë mënyrë me fshesën e vet

aty në rrugë, para një porte të huaj. Dhe kjo fotografi e saj

mbeti gjithë- gjithë prej asaj stuhije dhe buzëqeshjes së saj.

 

 

10.

DY

 

Çastin që shtrënguam duart, nuk e dëgjoje

ajrin që humbiste midis pëllëmbëve tona.

Tashmë ishte kujtesa që parapërgatitej.

Ishte ndarja para bashkimit. Nuk e dëgjoje.

Ishe tërësisht e ngjeshur e gjithë lakuriqësia jote,

aq krenarisht e pambrojtur, si një pyll në mes të zjarrit.

 

 

11.

MREKULLI

 

Një njeri, para se të shtrihej, e vuri orën e vet

poshtë jastëkut.

Mandej fjeti. Ndërsa jashtë frynte. Ti që e di

vazhdimin e mrekullueshëm të lëvizjeve të vogla, e kupton.

Një njeri, ora e tij, stuhia. Asgjë tjetër.

 

 

12.

ARTIST I HARRUAR

 

Një piktor, pasdite, skicoi një tren.

Vagonin e fundit e shkëputi prej letrës

dhe u rikthye fillikat në magazinë.

 

Pikërisht në atë vagon rrinte piktori.

 

 

 

13.

IDENTIFIKIM

 

I vetëm.

Trupi i bardhë dhe i errët i natës,

i ngjitur në trupin e tij.

Ekziston ? Nuk ekziston ? Brenda në shtëpi, karriget

kanë katër këmbë.

Kaq e thjeshtë është bota.

Kaq e komplikuar.

 

 

14.

VAZHDIMËSI

 

Nata na vështron nga gjethnaja e yjeve.

Natë e bukur, e heshtur. Do të vijë një natë

dhe ne do të mungojmë. Dhe atëhere sërish

misërishtet do të këndojnë këngët e tyre të lashta,

korrëset do të dashurohen ngjitur me dengjet,

dhe midis vargjeve tanë të harruar

ashtu si midis kallinjve të verdhë

një fytyrë rinore, e ndriçuar nga hëna,

do të vështrojë, si ne këtë mbrëmje,

atë renë e vogël të argjendtë

që përkulet dhe mbështet ballin e saj në krahët e kodrinës.

 

 

15.

ZUKAMË

 

Pasditja është ngjyrë trëndafili – menekshe, plot me qetësi,

më e qetë se zukama e mizës së fundit në xham.

Kështu edhe poezitë e vogla, me një pikë para fundit të tyre.

 

 

16.

MBRËMJE

 

Ekualips i lartë me një hënëz të gjerë.

Një yll dridhet në ujë.

Qielli i bardhë, i argjendtë.

Gurë, gurë të rrjepur deri lart.

U dëgjua në krah në cektësirë

kërcimi i dytë, i tretë i peshkut.

Ekstazë, bonjakëri e madhe – liria.

21.10.68

 

 

17.

PËRAFËRSISHT

 

Merr në dorë sende të ndryshme – një gur,

një tjegull të thyer, dy fije shkrepse të djegura,

gozhdën e ndryshkur në murin përballë,

gjethen që hyri nga dritarja, pikëzat

që bien nga vazot e ujitura, atë kashtën

që e solli era dje në flokët e tu, – i merr

dhe aty në oborrin e tij ndërton përafërsisht një pemë.

Tek kjo ‘’përafërsisht’’ qëndron poezia. E shikon ?

 

 

18.

PASDITE

 

Ujiti lulet. Dëgjoi ujin që pikonte nga ballkoni.

Dërrasat u bënë ujë dhe vjetërohen. Pasnesër,

kur të bjerë ballkoni, ajo do të mbetet në ajër,

e qetë, e hijshme, duke mbajtur në duart e saj

dy vazot e mëdha me barbaroza dhe buzëqeshjen e vet.

 

 

19.

ANËSORE

 

Zogu më vështronte mua. Ora ndaloi.

Kam një gur timin në anë të detit – thotë.

Kam strehëzat në anën time. Prandaj

janë kështu të kuqe, dhe unë skuqem

nuk pashë që zhvisheshe, unë vështroja

një pëllëmbë më tej veshëve të tu,

një pëllëmbë mbi flokët e tu, aty

ishte vetëm qielli – nuk e pashë.

 

 

20.

VETËM

 

Nuk mundem më të hipokrizoj – thotë

karriget, njerëzit, fëmijët e mi, cigaret e mia,

vdekje janë, vdekje jeni, vdekje jam,

thyej pastruesen e ndytë të dhëmbëve në pjatëzën e kafes

vdekje është, më vështron, e vështroj – vetëm vdekje

vazoja barbarozat, kuvlia kanarinat –

asgjë mos dëgjoni – koridori, llamba e vajgurit,

fotografitë e vjetra në mur, çadrat e zeza

nën dysheme ujrat memece, shtëpia ikën

së bashku me banuesit, së bashku me kanapenë e gjatë –

ikën shtëpia, humbet, humbi, – ku shkoi ?

 

 

21.

MBROJTJE PARAPRAKE

 

Ndoshta e komandon ende zërin tënd –

nesër, pasnesër, dikur,

në çastin kur të tjerët do të thërrasin nën flamuj,

thirr edhe ti,

vetëm kujdesu që ta zbresësh kasketën

ulët, shumë ulët,

që të mos shohin ku vështrojnë sytë e tu,

sado që të dish se ata që thërrasin

nuk shohin askund.

 

 

22.

THEMELORET

 

Ngathtësisht, me gjilpërë të trashë, me pe të trashë,

qep kopsat në xhaketën e vet. Flet me vete:

 

E hëngre bukën ? fjete qetë ?

mund të flasësh ? të shtrish dorën ?

u kujtove të vështrosh nga dritarja ?

buzëqeshe në trokitjen e portës ?

 

Nëse është vdekje përherë – është e dyta.

E para është përherë liria.

 

 

23.

DËSHIRË

 

Të qëndrosh në këmbë – asgjë tjetër. Dhe qëndron.

Për kë ? përse ? – tashmë nuk e di. Në trupin e tij

një shkallë e tendosur, pingule. Një plakë,

me një qiri të hollë në dorë, ngjitet në të

duke e mbajtur pëllëmbën e saj para flakës.

Hieja e dorës i mbulon pjesën tjetër të errësirës.

Drita e kufizuar tek nofulla dhe tek dora.

 

 

24.

QËNDRIM I PAMUNDUR

 

Të rrish diku, të qëndrosh të hedhësh pallton e vjetër

mbi gjunjë të mbash në dorë krehrin

pa u krehur – kështu duke parë tek xhami

se si ndizet e shuhet guri në unazën tënde, ai

që ndizte këtu e vite me zjarre të vegjël, të pikëlluar

aq bukur, poezi pamend, pa titull dhe shenja pikësimi,

të cilat, të gjitha pa pikë dyshimi, nënkuptonin lirinë.

 

 

25.

VAJZA

 

Nuk kishte asgjë tjetër që të kundërshtonte – tetëmbëdhjetë

vjeçe vajzë –

vetëm dy duar të dobësuara, shumë të dobësuara, një veshje të zezë,

kujtesën për një bukë të ndarë me shumë kujdes

dhe atë që e quanim ‘’atdhe’’ të shqiptuar fshehtas mbrëmjeve.

 

Kur e hodhën në mes të errësirës, nuk kishte zë të fliste.

Qelitë e tjera nuk e dëgjonin. Vetëm zogu i Persefonit

i solli në një shami ca farëza shege dhe fëmijët

i vizatuan në fletoret e tyre shkollore, nën llampë,

një Shën Mëri të vogël në një karrige të një kafeneje popullore

me shumë peshq dhe zogj në krahë dhe në gjunjët e saj.

 

 

26.

FISNIKËRI

 

Do të rikthehemi sërish me rroba të tjera, me sy të tjerë,

me flokë të zbardhur. Do të vështrojmë portin e qetë,

litarët, direkët, yllin e barinjve. Do të bisedojmë

duke dashur të ngushëllojmë dikë që mungon,

dikë krejtësisht të panjohur prej nesh duke parë peshkun

që përpëlitet në rjetë. Do të bisedojmë

për shkëlqimet e trëndafilta të peshkut. Do të imitojmë

me të dyja duart lëvizjet e tij – lëvizjet e bukura –

duke folur nxitimthi, në heshtje, pa vështruar aspak

tek rrema e thyer, e ngulur në anëdet, midis eshtrave

të kuajve homerikë dhe këpucëve gërmuqe të grave.

 

 

27.

PREJ LETRE

 

RADHA E PARË

 

Prej letre, po, prej letre.

të japësh një linjë të përgjithshme

në mënyrë që duke rënë streha

të mos ta thyej gotën

të mos ta godasë të vdekurën.

 

*     *     *

 

Këtë dritë

të vetme

sipër në mal,

e ngjitën aty të vdekurit.

Nuk të kujtohet ?

 

*     *     *

 

E bardha mbi të bardhë.

delet mbi dëborë

nuk veçohen.

Po ashtu edhe fjalët tona më të sakta

mbi letër.

 

*     *     *

 

Edhe mermeri

ashtu lakuriq

ashtu i bardhë

pa e pritur shtatoren.

 

*     *     *

 

Më mirë kështu.

Gjithmonë: më mirë kështu.

Si mos më keq, o Zot.

Më ler të marr një frymë

midis dy kafeve

dhe tri luftrave.

 

*     *     *

 

Kjo e përzier – thotë –

jo, nuk është sëmundje.

Është përgjigje.

 

*     *     *

 

Ato që humbën

ato që nuk erdhën

mos i vajto.

Ato që kishe

dhe nuk i dhe

qaji, vajtoji.

 

*     *     *

 

Fjalët kanë edhe lëvore tjetër

më brenda

si bajamja

dhe durimi.

 

*     *     *

 

Ata ishin të mrekullueshëm ( të kujtohen ?).

Ecnin drejt.

Vështronin drejt.

Këndonin.

I mbanin fushnjëzat drejt

në mesqiell.

Nuk e vunë re

që flamuj nuk kishte.

 

*     *     *

 

Në mes të stuhisë së egër

më lart, më lart,

se lartësia e pulëbardhës borë të bardhë –

liria.

 

*     *     *

28.

RADHA E DYTË

 

Fjala më kishte

më gjeti

më tha.

Ndërsa unë

vetëm ‘’faleminderit !’’.

Fjalës

një fjalë.

Bota.

 

*     *     *

 

Ai që pengohet

në një vend bosh

që çahet

thotë: unë

nxjerr gjethe

lulëzon.

Kështu luftojmë.

 

*     *     *

 

E mbulova pjatën e tij

ika.

Ushqimin e tij do ta gjejë të ngrohtë.

Do ta kuptojë që unë e mbulova.

Do ta kuptojë që unë mungoj ?

 

*     *     *

 

Mos e thuaj me zë

mos e thuaj fare.

Në lëkurën tënde njollat e kuqe

si pikëzat e gjakut

mbi fjalët e anulluara

të heshtura

të kota

të parrëfyeshme.

 

*     *     *

 

Vetmi e hidhët, e afërt

e trupit tjetër

e paaritëshme.

A – tha – vetmia ime

e tërë

e fiksuar tek këpucët e mia

tek thonjtë e mi

e pashqetësuar

brenda asaj hapësire të ngushtë

kur bie palltoja nga varësja

brenda vetë duarve të tij të pëlhurta

e pazhurmshme e paplagosur

ironike.

 

*     *     *

 

Para këtij kafazi të madh

mblidhni ndihma

hiqni kapelet

mblidhni dyfrangëshe

për ata që nuk vdiqën.

Aspak e parakohshme – tha –

një përmendore e jo të rënëve

e atyre me batanijet e vjetra

me vrima nga cigaret

prej molës

prej dështimeve.

 

*     *     *

29.

RADHA E TRETË

 

Poezia është

mohimi i heshtjes.

Një ditë

brenda në acidet e fjalëve shfaqet

fytyra e saj.

Sytë e saj aspak të qarë.

Të tre diamantët

palëvizur plot shkëlqim

të mbërthyer në gjoksin e saj.

 

*     *     *

 

Poezia e pamundur

e pamundur e pamundur.

e paefektshme.

Të vdekurit

nuk frymojnë.

Ekzistojnë.

 

*     *     *

 

Pikërisht atë natë

pak pas zjarrit

kali prej druri

tmerësisht bosh

pa luftëtarët në barkun e tij

hapi nofullat e veta

pa dhëmbë

foli:

vallë Trojanët mashtruat

apo ndoshta veten tuaj ?

Gjaku rridhte deri poshtë në bregdet.

 

 

30.

KUPTIMI I ARTIT

 

Prej orësh shikonte dorën e prerë të shtatores – vetëm

një dorë

ndalur në një gjest të qetë riorganizimi

të krejt trupit të vet. Në këtë mënyrë, ndoshta do ta ketë mësuar

të fshehtën e thellë të cilën edhe ai nuk duhet ta thotë. E megjithatë

cili do të mundte, dhe si, ta thotë ? Poezia – tha –

fillon përherë para fjalëve ose pas fjalëve. Atëhere

pamë zogun që doli prej dorës së prerë dhe qëndroi tek buka.

 

Athinë, 18.10. 72

 

 

31.

TI …

Do të kthehemi pas tek njerëzit, tek vendet, tek gjërat,

e ngjyrosura miqësisht prej ekzistencës sonë të bukur,

përherë me dashurinë që i rrëfen të gjitha –

bregdeti mitik, shkëmbi, trupi i lakuriqtë

i dhënë deri tek çastet më të fshehta të tij,

i thënë deri në heshtjen e tij të skajshme. Ti

hipokriti, pa dashuri, eunuku, ti

mos u afro. Drita kafshon. Kafshon

pohimi i thellë. Nuk e duron.

Në Treg shesin peshq të ngordhur.

 

 

32.

SHPËRBLIM

 

Luftoi me fjalët, me kohën, me sendet. U dha vendin

e vet

fluturave, zhavorrit, kalit të Shën Mërisë,

psherëtimave të gjithë natës së yjeve, pikëvesës

që bie nga gjethja e trëndafilit, bilbilit të sëmurë, flamujve

të mëdhenj,

së kaltrës, së kuqes, së verdhës. E pasuroi botën

me mund dhe durim. Shkallare shkallare

u ngjit në shkallën e madhe të gurtë. Tashmë, atje lart,

nuk ka dekorata të tjera veçse shigjeta në brinjët e tij të zhveshura.

 

 

 

POETI

 

Sado që të laget dora e tij në mes të errësirës,

dora e tij nuk nxihet kurrë. Dora e tij

natën është mushama. Kur të ikij

(se të gjithë ikim një ditë) kam përshtypjen se do të mbetet

një buzëqeshje e ëmbël në këtë botë

që vazhdimisht do të thotë ‘’po’’ dhe sërish ‘’po’’

për të gjitha shpresat shekullore të përgënjeshtruara.

 

Kalovash, 17.7. 87

 

 

34.

PAKËZ NAIVITET

 

Ditë të qeta me shumë pemë.

Të shkon ky fllad përreth buzëve të tua.

Të shkon kjo lule që e vështron.

Përderisa deti nuk është një rrenë, perëndimi

dhe kjo varkë që shkon në pasditen e trëndafiltë

duke patur si pasagjer të saj të vetëm

një vajzë dhe një kitarë të trishtuar.

Më ler t’i lëviz unë rremat

sikur të tërheq dy rreze të purpurta të harruara.

 

Kalovash, 29.6.87

 

35.

PEZULLIM I LLOGARITUR

 

Bukur që del anieja në port. I trëndafiltë tymi i tij

në pluhurin e artë të pasdites. E pra,

sa herë që të kundërshtuan ose që kundërshtove,

një shtëpi të bardhë në kodër kërkon syri yt,

një fëmijë lag këmbët e tij në det duke buzëqeshur,

një zog natën këndon edhe për ty.

E pra, le ta pezullojmë dhe sërish le të vëmë në fron

këtë fluturën e vogël në xhamin e krisur.

 

Kalovash, 29.6.87

 

36.

PËRCJELLJE

 

Nuk i dorëzon armët. Në këtë pikë

të të gjitha dyshimeve dhe ndarjeve, një grua

e vështronte, i buzëqeshte. Në djall të gjithë ju – tha –

nuk ia kam nevojën askujt. Unë e ngre

shkallën e madhe të lëvizshme. E vendos tek pema,

jo aspak për të marrë fruta, vetëm që të ngjitem

dhe në këtë mënyrë, i fshehur në gjethnajën e dendur, e di

që ka mbetur diku aty në vendin tim bosh

një zog i zakonshëm që këndon i palodhur

këngën e pavdekshme të vdekshmërisë sonë.

 

Kalovash, 8.7.87

 

 

37.

TË PËRJETSHMET

 

Pikërisht po këto gazeta të sotme i kemi lexuar

edhe vjet edhe parvjet edhe para pesëdhjetë vjetësh, dhe ndoshta

edhe pas dyqind vjetësh të njëjtat do të lexojnë –

luftra, mbytje në det, murtaja, zira buke. Një gotë

bie dhe thyhet. Sendet e mëngjesit, gratë

i nxjerrin në oborr për t’i tharë së bashku me çarçafët,

dhe me patericat tona, se edhe ato myken dhe kalben

dhe në vend që të të mbështesin, tashmë duhet ti t’i përkujdesësh.

 

Athinë, 16.1.88

 

 

38.

DHE POEZIA

 

Sa bukur ngjiten pemët në kodrina.

Maji bleroi vendin. Pas pemëve

shtëpizat e bardha kuvendojnë midis tyre

diçka të bardhë dhe të qetë – mbërritjen e anijeve

mbërritjen e veruesve, zogjve, dashurive. ‘’Ndërsa unë, – tha –

unë po ikij, po ikij’’. Dhe poezia

e ka gojën e saj të mbyllur me një kryq prej dylli.

 

Kallamos, 2.5.88

 

 

39.

VERA E FUNDIT

 

Ngjyra përshëndetëse të pasdites. Është koha të përgatitësh

tri valixhet – librat, letrat, këmishët –

dhe mos harro atë veshjen e trëndafiltë që të shkonte aq shumë

merr gjithçka që nuk do ta veshësh në dimër. Unë,

këto pak ditë që më kanë mbetur akoma, do të rishoh

vargjet që shkrova në Korrik dhe në Gusht

edhe pse kam frikë se nuk shtova asgjë, ndoshta

kam hequr shumë, madje midis tyre shpërfaqet

dyshimi i errët se kjo verë

me gjinkallat, pemët, detin e saj,

me vërshëllimat e anijeve të saj në perëndimet e lavdishme të diellit

me varkat e saj në dritëzimin e hënës nën ballkone

dhe me përdëllesën e saj hipokrite, nuk do të jetë e fundit.

 

Karlovash, 3.9.89

 

 

40.

MBETJE TË PAKTA

 

Vreshtat, ullishtet, shtëpitë e bardha të kodrës,

dallëndyshet, harabelat, gjinkallat, – të gjitha këto

dikur ishin pronësia jonë. Bulkthat, natën,

me zëra të vegjël ndriçonin gjumin tonë. Elena

para vitesh u rikthye në Spartë. Këtu, na ka lënë

disa vele nusërie të famshme fijehollë dhe disa

shishe të vogla kristali aromash bosh. Me këto

u rrejtëm për shumë kohë në kujtimet këmbëngulëse,

rrejtëm madje edhe të tjerët – askush nuk e kuptoi.

Dioskurët*, sigurisht, u shndërruan në yje.

Kështu besuam edhe në shndërrimin tonë. Ndërkaq

termometri i thyer nuk tregon më asnjë temperaturë.

Vetëm pikëzat e zhivës të shpërndara në dysheme

xixëllojnë herë herë në netët tona pa gjumë si yje të rremë.

 

Kalovash, 17.8.87

 

*Dioskurët – (Kastori dhe Polidhevqi), bijtë binjakë

të Zeusit dhe Lidhës. (shënim i përkthyesit).

 

 

41.

GJËRA TË VOGLA

 

Krehra, rripa, brisqe –

ah, shitësi i vogëlsirave, ku ta dishë

me këtë tregtinë tënde të varfër

sa ballkone m’u hapën

përkarshi detit,

sa pyje më dhuruan hijen e tyre,

sa shtatore më dashuruan

dhe ky përjargësi i vogël

me dy antena prej xhelatine

zvarriset i lumtur në një gjeth

dhe ëndërron së bashku me mua.

 

Kallamos, 7.1.88

 

 

42.

HORIZONT

 

Një mëngjes me ishuj dhe me luanë mermeri,

ky vend që gjakos dhe të dhemb,

me gjembat e verdhë deri poshtë në doganë,

kur dashi zbret tatëpjetë kodrinës

me vrimat e hundës të hapura, me një lule në dhëmbë

dhe gurët pas tij rrokullisen drejt detit, aty

ku notojnë krejt të zhveshur dezertorët e mirë

duke vështruar tej, para tyre, në ujin e bardhë,

vijëzën e kuqe prej delfinit të goditur.

 

 

43.

TEATRI I LASHTË

 

Kur, aty nga mesdita, u gjend në qendrën e teatrit të lashtë,

një grek i ri ai, padyshim, po aq i bukur si ata,

lëshoi një britmë ( jo adhurimi, adhurimin

nuk e ndjeu aspak, por edhe nëse do ta ndjente

me siguri nuk do ta deklaronte), një britmë të thjeshtë

ndoshta prej heresë së pamatë të rinisë së tij

ose për të provuar valën zanore të vendit. Përballë,

mbi malet e pingult, jehona iu përgjigj –

jehona greke që nuk imitohet as përsëritet

por vazhdon thjesht në një lartësi të pallogaritshme

britmën e përjetshme të ditirambit.

 

 

44.

PARAQITJA E DYTË

 

Mbërrijnë, radhë e gjatë, gjatë natës, të vrarët

vështrojnë përreth, provojnë çelësat, hapin portën

hyjnë në shtëpi, kërkojnë në errësirë, nuk gjejnë asgjë.

Ti je poshtë shtratit. Të atij shtrati

që ishte për t’u shtrirë mbi të, tani

e ngre në shpinën tënde. Dhe pas perdes

qëndron e kryqëzuar hieja e dritares.

Tashmë të vdekurit nuk e dinë aspak përse vdiqën.

 

 

 

45.

ANALOGJI

 

Të mjegulluar yjet brenda sternës,

sterna në mes të mesit të oborrit të vjetër

si pasqyra e dhomës së mbyllur.

 

Përreth sternës rrinë pëllumbat,

rreth e rreth në hënë vazot e lyera me gëlqere,

rreth e rreth plagës sonë këngët tona.

 

 

 

46.

TREVARGËSHE

 

RADHA E PARË

 

 

Bëre një vrimë në letër,

hyri stuhia

solli poezinë.

 

Dhiakofto, 25.3.82

 

*     *     *

 

Me parakalime, me heronj, me kurora –

çfarë morti: të kujtojmë sërish

se sa të harruar janë të vdekurit.

 

Dhiakofto, 25.3.82

 

*     *     *

 

Në krahun e tejdukshëm të një insekti

studiova gjeografinë

e artit.

 

Dhiakofto, 27.3.82

 

 

47.

RADHA E DYTË

 

Vajzë këmbëzhveshur në cektësirë.

Me peshkun më të vogël i preka

gishtin e vogël

 

Qiato, 28.3.82

 

*     *     *

 

Poetët, pas poezisë,

(ashtu si zjarrfikësit, pas zjarrit)

nxjerrin kaskat e tyre.

 

Athinë, 28.3.82

 

*     *     *

 

U fsheha pas mollës.

Dhe sikur vetëm për mollë të vish

do të më gjesh.

 

Athinë, 29.3.82

 

*     *     *

 

48.

RADHA E TRETË

 

Afërsisht e bardhë.

Afërsisht e verdhë.

Afërsisht: poezi.

 

Athinë, 30.3.82

 

*     *     *

 

Shtëpia bosh. Dritaret të mbyllura.

E zhveshur, e dridhshme, e shtrirë në shtrat

mungesa e trupit tënd.

 

Athinë, 31.3.82

 

*     *     *

 

Zonja Monovasia ime, anieja ime e gurtë. Me mijra

velat e trasha të anijes dhe velat e tua. Dhe krejt e patundur qëndron

që të më lundrosh në këtë botë.

 

Athinë, 31.3.82

 

49.

SEKONDA

 

Gurë të vizatuar.

Forma të bukura, trupa të bukur.

Nuk të emocionojnë.

Vetëm një cigare që digjet në tavëll –

tym në strehën e një Itake të humbur,

dhe Penelopa, para vegjës së saj,

e vdekur.

 

*     *     *

 

Nëse të thashë gënjeshtra, nuk ishin

për të të rrejtur.

Ishin për të të mbrojtur

nga hieja jote.

 

Athinë, 28.9.88

 

*     *     *

 

Ndoshta na mbron akoma

zëri i një zogu,

një yll që na tregon parapëlqimin e vet,

vija e qetë e maleve në pasditen e florinjtë

dhe fjala që fiton pjekuri në heshtjen e thellë.

 

20.10.88

*     *     *

 

Shumë ftohtë ato ditë.

Dhe as sobë as cigare.

Hapën me një shkrepse dorëshkrimet e veta

dhe shkëlqeu vdekja e tyre.

 

23.10.88

 

50.

FANARI I SHUAR

 

Do të doja – thotë – të lë tek secili prej jush këtë vështrim

të adhurimit të qetë para perëndimit të diellit. Do të doja akoma

t’u lë lajmin e pikëlluar

të zërit të braktisur të peshkshitësit në mëngjeset e Korrikut

dhe zukamën e bletës në një trëndafil

ose të pazëshmen ‘’ah’’ të një fluture të bardhë në krah të një luleje ngjyrë manushaqe.

Më tepër se gjithçka do të doja t’u lë mënyrën

e ndërrimit të ngjyrave drejt së argjendtës dhe së trëndafiltës

kur porta mbyllet dhe dhomat errësohen

dhe ndërkaq pasqyrat ruajnë të paprekur

pamjen e detit, prandaj kaltërojnë çarçafët

në shtratin e madh martesor të të vdekurve. Do të doja, por

në këtë çast më doli para e Padukshmja,

e Gjithkundshmja dhe Përherë e Pranishmja, m’u shua feneri

dhe tashmë nuk shoh as t’u tregoj diçka dhe as të ecij.

 

Karlovash, 31.8.87

PËRGJIGJU

Please enter your comment!
Please enter your name here