“Kush guxon të japë mësim, kurrë nuk duhet të pushojë së mësuari“. (John Cotton Dana)
A.Zhvillimi profesional i personalitetit të mësuesit- procesi i formimit të një kompleksi cilësish të rëndësishme profesionale që shprehin strukturën integrale dhe veçoritë e veprimtarisë pedagogjike.
Ky proces vetëformimi ndodh duke përthyer ndikimin e mjedisit shoqëror nëpërmjet kushteve të brendshme për zhvillimin e personalitetit të mësuesit. Ndërgjegjësimi i rolit profesional, të kuptuarit e vendimeve të mundshme pedagogjike dhe pasojave të tyre, përgjithësimi i vetvetes veprimtari profesionale dhe parashikimi i perspektivave të tij, aftësia për vetëkontroll dhe vetë-përmirësim përbëjnë bazën fillestare për zhvillimin e një mësuesi profesionist.
B.Cilësitë e rëndësishme profesionale formohen, ndryshojnë, dobësohen ose forcohen gjatë socializimit profesional të personalitetit të mësuesit ( socializimi profesional i personalitetit të mësuesit- asimilimi i përvojës dhe kulturës profesionale), dhe individualizimi (individualizimi i personalitetit të mësuesit – mënyrë unike individuale dhe formë e përvetësimit të marrëdhënieve profesionale). Në këtë proces, mësuesi merr pjesë njëkohësisht si bartës dhe përcjellës i cilësive të përvetësuara nga ana profesionale, si objekt i ndikimit të kushteve shoqërore mbi të dhe një lëndë që transformon në mënyrë aktive veprimtarinë pedagogjike dhe vetveten.
C.Zhvillimi profesional i personalitetit të mësuesit karakterizohet nga këto parametra kryesore:
a) struktura, e cila përcaktohet nga radha e hyrjes së mësuesit në veprimtaritë profesionale; b) orientimi, e cila është një cilësi sistemike, struktura e së cilës përfshin qëndrimin ndaj profesionit, nevojën për veprimtari profesionale dhe gatishmërinë për të;
c) kontradikta, si rezultat i ndërveprimit të faktorëve subjektivë dhe objektivë dhe bazës së zhvillimit; Kontradikta kryesore e zhvillimit profesional të personalitetit të një mësuesi është kontradikta midis cilësive të përcaktuara të personalitetit dhe kërkesave objektive të veprimtarisë pedagogjike;
d) Zhvillimit profesional i personalitetit të mësuesit, d.m.th. koha e ekzistencës së sistemit të ndërveprimit të faktorëve subjektivë dhe objektivë të kushtëzuar nga veprimtaria pedagogjike;
e) formimi i pabarabartë i cilësive të rëndësishme profesionale, i cili është për shkak të llojeve të ndryshme të detyrave – njohëse, morale, komunikuese, punëtore, vlera-semantike – për secilën fazë të zhvillimit personal; progresi në kryerjen e disa veprimeve (operacioneve) kombinohet me pandryshueshmërinë apo edhe regresionin në kryerjen e veprimeve (operacioneve) të tjera;
f) reagime të vazhdueshme për rezultatet e fazës së mëparshme me fazat e tjera; këto efekte kthyese të arritjeve profesionale në personalitetin e mësuesit veprojnë si kushte dytësore për zhvillimin e tij.
C.Cilësitë e rëndësishme profesionale zhvillohen përmes “përkthimit” të profesionistit të përgjithshëm në individ. Ato janë kalimtare dhe kalojnë nga një fazë e zhvillimit profesional në tjetrin. Ato bazohen në metodat dhe format më të qëndrueshme të veprimtarisë dhe sjelljes profesionale të mësuesit, mënyrën e tij të jetesës. Kriteri për zhvillimin profesional të personalitetit të mësuesit është niveli i formimit të cilësive të rëndësishme profesionalisht, i cili lidhet me nivelin e veprimtarisë profesionale të mësuesit, duke pasqyruar shkallën e zotërimit të kësaj veprimtarie.
D.Një kusht i domosdoshëm për zhvillimin profesional është vetë-edukimi profesional i një mësuesi – zgjerimi i ndërmjetësuar nga praktika i njohurive të marra në universitet, zotërimi krijues nga mësuesi i rolit të tij profesional për ta përmbushur atë në mënyrë adekuate. Në faza të ndryshme të zhvillimit profesional të një mësuesi, vetë-edukimi luan një rol të rëndësishëm, por ai organizohet ndryshe nga përmbajtja dhe metodologjia.
Vetë-edukimi i një mësuesi është më efektiv nëse shoqërohet jo vetëm me qëllime të ngushta didaktike, por rrjedh nga ideja e zhvillimit të gjithanshëm të një specialisti si person. Sa më aktivisht mësuesi të përdorë informacionin për zhvillimin e personalitetit të tij, aq më i madh është “produkti pedagogjik” i tij, aq më shumë informacioni kthehet në një mjet për ndikimin edukativ të mësuesit. Dhe anasjelltas, dëshira për një transferim të drejtpërdrejtë të informacionit në aktivitete, duke anashkaluar rimendimin personal të informacionit, kufizon përdorimin e tij në punën me studentët.
Për rrjedhojë, funksioni i synuar i vetëedukimit të mësuesit është zhvillimi i gjithanshëm i personalitetit të tij për të siguruar cilësi të lartë arsimimi dhe edukimi të nxënësve. Një mësues i cili vazhdimisht dhe sistematikisht angazhohet në vetë-edukim ka gjithashtu ndikimin më të efektshëm në formimin e nevojës për vetë-përvetësim të njohurive tek nxënësit e shkollës, në zhvillimin e aftësive dhe aftësive të tyre të përshtatshme. Siç e dini, shembulli personal i një mësuesi në çdo kohë konsiderohej mjeti më i rëndësishëm i edukimit.
Në vazhdim dizajnimin e vetë-edukimit profesional ka disa faza:
Faza e parë: motivuese – formimi i qëllimeve profesionale, zgjedhja e një profesioni;
Faza e dytë: konceptuale – zbulimi i kuptimit dhe përmbajtjes së aktivitetit të ardhshëm, zhvillimi i një draft programi për vetë-përmirësim profesional bazuar në diagnozën e nivelit aktual të zhvillimit;
Faza e tretë: zbatimi i projektit – aktivitete praktike për vetë-përmirësim;
Faza e 4-të: reflektive-diagnostike: diagnostikimi i ndërmjetëm dhe përfundimtar, analiza e rezultateve, reflektimi, rregullimi i programit të vetëpërmirësimit, kalimi në nivelet e profesionalizimit dhe arritjes së aftësive pedagogjike.
Secila prej fazave përfshin ndryshime të mëdha cilësore në zhvillimin profesional të individit. Fazat ndryshojnë në detyra dhe përmbajtje specifike. Mënyrat efektive të zgjidhjes së problemeve fiksohen në formën e mekanizmave psikologjikë dhe cilësive të rëndësishme profesionale. Nga këto pozicione, zhvillimi profesional i personalitetit të mësuesit karakterizohet nga ndryshime cilësore në strukturën dhe përmbajtjen (metodat) e zgjidhjes së problemeve profesionale pedagogjike. Zhvillimi profesional i personalitetit të mësuesit mund të jetë ose i plotë (harmonik), kur zbatohen të gjitha fazat e mësipërme, ose i kufizuar, kur mësuesi kalon vetëm disa prej tyre.
Në fazën motivuese – formimi i qëllimeve profesionale – studentët duhet të kenë një ide adekuate për rëndësinë shoqërore të profesionit të zgjedhur, format dhe metodat e formimit profesional, kushtet e punës, shpërblimin material, përmbajtjen e punës, kërkesat profesionale për interpretues i këtij roli profesional.
Në fazën e dytë konceptuale, fillon vetëvendosja profesionale – një proces kompleks dhe i gjatë i kërkimit të një personi për vendin e tij në botën e profesioneve, formimi i një qëndrimi ndaj vetes si subjekt i një aktiviteti të caktuar, një krahasim i tij fizik dhe forcat intelektuale, aftësitë, interesat, prirjet, orientimet e vlerave, qëndrimet me kërkesat e veprimtarisë profesionale. , përcaktimi i një trajektoreje individuale të zhvillimit profesional
Në fazat e hershme, roli vendimtar në zhvillimin profesional të personalitetit të mësuesit i përket situatës sociale dhe veprimtarisë drejtuese, në fazat pasuese – vetë personalitetit, veprimtari krijuese.
Në fazën e tretë zbatimi i projektit, një orientim profesional dhe pedagogjik, një sistem njohurish profesionale, aftësitë, aftësitë, mënyrat e zgjidhjes së detyrave tipike profesionale. Faza e përshtatjes profesionale karakterizohet nga zhvillimi i aktiviteteve normative, përmirësimi i njohurive dhe aftësive profesionale dhe mënyrave të përgjithësuara të kryerjes së aktiviteteve.
Faza e katërt reflektive-diagnostike përfshin vetë-diagnostikimin dhe kalimin në nivele më të larta të gatishmërisë profesionale. Në fazën e profesionalizimit, ndodh stabilizimi i veprimtarisë normative, formimi i një pozicioni profesional, si dhe komplekset integruese të njohurive, aftësive dhe cilësive personale, të cilat çojnë në zhvillimin e stilit më optimal të kryerjes së aktiviteteve në një nivel krijues.
E.Formimi i karakteristikave integrale të personalitetit profesionalisht të rëndësishëm vazhdon në fazën e zotërimit.
Rëndësia vendimtare në edukimin e tyre i takon veprimtarisë së vetë individit, që synon gjetjen e mënyrave optimale dhe krijuese për të kryer veprimtari pedagogjike. Duke shfaqur aktivitet të tepërt, një person kapërcen mënyrat e vendosura të kryerjes së aktiviteteve, e transformon, e përmirëson atë, d.m.th. kalon në një nivel më të lartë të zotërimit të tij – krijues, gjë që çon në vetëaktualizimin më të madh të personalitetit.
Duhet të theksohet se një person, pasi ka arritur një nivel të caktuar të zhvillimit profesional, mund të ndalojë zhvillimin e tij progresiv. Në këtë rast, fillimi i stanjacionit është i mundur. Një faktor që kontribuon në ngecjen e zhvillimit profesional të personalitetit të një mësuesi është, në veçanti, izolimi i sistemit pedagogjik në procesin arsimor. Tejkalimi i stagnimit është i mundur me riorientimin e mësuesit nga procesi arsimor në personalitetin jo vetëm të studentëve, por edhe të tyre. Duke transformuar veprimtarinë e dhënë në mënyrë normative, duke zgjedhur pozicione të ndryshme profesionale, personaliteti gjithnjë e më shumë e deklaron veten si një individualitet.
F.Nga sa u tha, rezulton se edukimi i mësuesve duhet të jetë një proces i vazhdueshëm, në të cilin arsimi bazë shërben vetëm si pikënisje dhe një nga qëllimet më të rëndësishme të tij duhet të jetë formimi i një qëndrimi ndaj vetë-edukimit, zhvillimi i aftësive dhe aftësive për punë të pavarur mbi veten. Kushtet e nevojshme për edukimin e vazhdueshëm të mësuesve janë, nga njëra anë, zhvillimi i qëndrimit ndaj vetë-edukimit dhe, nga ana tjetër, ekzistenca e një “situate sociale të zhvillimit”.
Me anë të institucioneve përkatëse shtetërore dhe publike, është e nevojshme të krijohet një situatë e tillë e përhershme sociale, “vijat e forcës” të së cilës domosdoshmërisht do të formojnë një qëndrim pozitiv profesional dhe do ta sjellin çdo mësues në “orbitën” e edukimit të vazhdueshëm. Në procesin e veprimtarisë vetë-edukative, potenciali krijues i personalitetit të mësuesit grumbullohet dhe rezultatet e kësaj veprimtarie objektivizohen jo në një mjet të ri ose shpikje kulturore, por, para së gjithash, në faktin e formimit të këtij individi. si personalitet.
K.Vetë-edukimi ka vepruar gjithmonë si një mjet për të ruajtur kompetencën profesionale, duke qenë kusht thelbësor funksionimi i një personi si person aktiv.
Nën organizimi i vetë-edukimit profesional dhe pedagogjik i referohet një sistemi masash të bazuara në prova që synojnë të vendosin, d.m.th. përfshirja në vetë-edukim e të gjithë mësuesve, riorganizimi dhe përmirësimi i punës së tyre të pavarur për të ruajtur dhe përmirësuar nivelin e kualifikimeve të tyre profesionale, zhvillimin harmonik të personalitetit të tyre.
Kompleksiteti i problemit të organizimit të vetë-edukimit pedagogjik qëndron në faktin se ai është një proces objektiv-subjektiv. Si rezultat, të dy elementët e sistemit të kontrollit të jashtëm dhe vetëdija individuale e një mësuesi të caktuar përfshihen në menaxhimin e sistemit të vetë-edukimit. Një hierarki e tillë e menaxhimit të sistemit të vetë-edukimit nënkupton zgjidhjen nga secili element kontrolli i detyrave specifike të nivelit të tij, bazuar në parimet e organizimit të vetë-edukimit pedagogjik.
L.”Teoria dhe metodat e arsimit profesional”,
Hyrja e një personi në një profesion, pavarësisht nga vetë kjo veprimtari, është konsideruar prej kohësh një fenomen pozitiv, i cili reflektohet në parimin metodologjik, sipas të cilit personaliteti shfaqet dhe zhvillohet në veprimtari. Duke zhvilluar një personalitet, puna krijon jo vetëm vlera materiale, por edhe cilësitë morale të një personi, idealet e tij, modelet e sjelljes që qëndrojnë në themel të karakterit.
Megjithatë, siç treguan të dhënat e mësipërme, përgjithësisht është e pajustifikuar të flitet për zhvillim në punë, pasi jo e gjithë puna çon në zhvillim. Përveç kësaj, në kuadrin e një veprimtarie specifike, në fakt është i mundur procesi i standardizimit të personalitetit, nivelimi i individualitetit të tij dhe nënshtrimi i modeleve të tij profesionale të sjelljes.
Aktiviteti pedagogjik është një faktor i fuqishëm i rritjes personale. Duke u zhvilluar si subjekt i veprimtarisë profesionale dhe duke formuar një qëndrim ndaj vetvetes si një veprues, individi zhvillohet si person. Arritjet e larta të një personi në aktivitet zhvillojnë ndjeshëm personalitetin e tij
L/1.Përfshirja e individit në arsim procesi arsimor çon në një ndryshim të manifestimeve të ndryshme të tij në përputhje me logjikën e veprimtarisë. Këto ndryshime mund të zbulohen edhe në zhvillimin e vetëdijes, profesionalizimit proceset njohëse, dhe mbi të gjitha të menduarit, në ndryshimin e formave të komunikimit me studentët dhe kolegët, autorizimin e përvojës pedagogjike, formimin e qëndrimeve profesionale, zhvillimin e vetëedukimit dhe vetëedukimit. Megjithatë, shumë prej këtyre parametrave kanë natyrë subjektive dhe, me zhvillim të tepruar, kthehen në deformime profesionale.
Një larmi e madhe qasjesh ndaj personalitetit të një mësuesi, prania e devijimeve në zhvillimin individual të një profesionisti, kriteret e ndryshueshme për vlerësimin e efektivitetit të punës pedagogjike kërkojnë një rishikim të metodave të vendosura për vlerësimin e mësuesve dhe efektivitetin e aktiviteteve të tyre.
Fatkeqësisht, as vetë qasjet, as edhe metodat ekzistuese të certifikimit dhe vlerësimit të veprimtarive të mësuesve, nuk mund të konsiderohen të kënaqshme. Në shumicën e rasteve, ato janë të njëanshme, subjektive dhe janë një nga burimet e konflikteve dhe ankesave që pengojnë punën normale të institucioneve arsimore.
Në mënyrë që certifikimi të bëhet një përcaktues i zhvillimit të profesionalizmit të një mësuesi, është e nevojshme të zhvillohet një sistem objektiv vlerësimi. Në të njëjtën kohë, vlerësimi i performancës së mësuesit duhet të jetë një tregues integral kompleks, i cili përfshin një pasqyrim të një grupi të tërë faktorësh.
L/2.Në përgjithësi, vlerësimi i një mësuesi përbëhet nga vlerësime subjektive dhe tregues objektivë. Vlerësimi subjektiv përfshin një vlerësim anonim të mësuesit në të gjitha nivelet e veprimtarisë së tij dhe përbëhet nga vlerësime të nxënësve, kolegëve në punë dhe administratës së shkollës. Ndër treguesit e treguar nga indeksi “objektiv”, një ndikim të rëndësishëm në vlerësimin e përgjithshëm të një mësuesi duhet të ushtrojë, para së gjithash, veprimtaria e tij profesionale, e vlerësuar nga komisioni metodologjik i shkollës. Përdorimi sistematik i vlerësimit çon në faktin se ai bëhet një nga faktorët e rëndësishëm në rritjen personale.
Duke u bërë mësues pozicion aktiv ka para së gjithash formimin e tij si personalitet dhe vetëm më pas si punëtor i aftë dhe me aftësi të veçanta në këtë fushë veprimtarie. Zhvillimi i personalitetit të mësuesit në hapësirën profesionale, rezistenca e tij ndaj devijimeve të mundshme do të varet nga forca e cilësive themelore të personalitetit të tij, të cilat manifestohen, para së gjithash, në veprimtari. Prandaj, është e nevojshme, para së gjithash, të veçohen cilësitë dhe karakteristikat themelore tashmë të krijuara të subjektit, shprehja dhe kombinimi i ndryshëm i të cilave përbën forcën dhe origjinalitetin, atë që quhet veçantia e individit.
L/3.Veprimtaria e personalitetit të mësuesit është një nga karakteristikat thelbësore të zhvillimit të tij në hapësirën profesionale. Manifestimi më i rëndësishëm i profesionalizmit të një mësuesi është niveli më i lartë i veprimtarisë së tij në sferën shoqërore, aftësia e tij për t’u personalizuar, domethënë ai grup i vetive (pavarësisht nga përbërësit e ardhshëm) që siguron përkthimin e cilësive personale të mësuesit në personaliteti i studentit. Është ky nivel i veprimtarisë personale që duhet të regjistrohet për të vlerësuar përshtatshmërinë për profesionin e mësuesit, trajnimi i mësuesve duhet të synohet në zhvillimin e tij dhe duhet pasur parasysh kur vlerësohet profesionalizmi i një mësuesi. Është e nevojshme të largohemi nga qasja tradicionale, kur një mësues, pavarësisht nga parametrat e tij personal, vepron si kryerës i të gjithë grupit të funksioneve pedagogjike dhe injorohet plotësisht se është pikërisht për shkak të karakteristikave të tij personale që ai është. thjesht nuk është në gjendje të zbatojë disa nga këto funksione në mënyrën e duhur. Mospërputhja midis karakteristikave të personalitetit të lëndës së veprimtarisë pedagogjike dhe kërkesave të rrepta të vetë këtij aktiviteti çon në një humbje të kontaktit me studentët, një ulje të autoritetit të mësuesit në sytë e tyre dhe, rrjedhimisht, në një rënie. në aftësinë për të ushtruar ndikim personal mbi to.
Në këtë drejtim, zhvillimi i veprimtarisë personale, që i jep mësuesit mundësinë për të ndërvepruar efektivisht me nxënësit, duhet konsideruar si një faktor në rritjen personale të mësuesit, një përcaktues që përcakton procesin e profesionalizimit të tij.
Nuk ka dyshim se një personalitet shumë i kulturuar është i aftë të sigurojë rritjen personale të studentëve dhe vetë-zhvillimin e tyre, duke zbuluar potencialin e tyre të brendshëm përmes mjeteve pedagogjike. Për shkak të faktit se shoqëria jonë sot po përjeton një mungesë shpirtërore, detyra e përmirësimit të kulturës njerëzore është shumë e mprehtë. Për më tepër, ky proces është i ndërlidhur: vlerat kulturore të shoqërisë mund të krijohen vetëm nga një person i kulturuar, dhe një person i kulturuar mund të formohet vetëm në një shoqëri të kulturuar.
L/4.Edukimi është një pjesë e kulturës, e cila nga njëra anë ushqehet me të dhe nga ana tjetër ndikon në ruajtjen dhe zhvillimin e saj nëpërmjet një personi. Për të siguruar ngjitjen e një personi në vlerat universale dhe idealet e kulturës, arsimi duhet të jetë i përshtatshëm kulturalisht. Kjo do të thotë se metoda kryesore e hartimit dhe zhvillimit të tij duhet të jetë një qasje kulturologjike, e cila përshkruan kthesën e të gjithë komponentëve të edukimit drejt kulturës dhe njeriut si krijuesi dhe subjekti i saj i aftë për vetëzhvillim kulturor. Vlerat dhe normat kulturore, arti, morali, të gjitha arritjet e sferës shpirtërore të jetës duhet të krijojnë një atmosferë tërheqëse për personin njerëzor. Në këtë drejtim, profesioni i mësuesit i nënshtrohet plotësisht interesave të formësimit dhe mbështetjes së personalitetit në zhvillim të fëmijës.
Mësuesi i një shkolle moderne, si askush tjetër, ka nevojë për një kulturë profesionale dhe pedagogjike, e cila është një tërësi idesh universale të asimiluara, orientimesh profesionale e kulturore, tipare të personalitetit dhe aftësi për veprimtari humaniste shoqërore e pedagogjike. Kjo i lejon mësuesit të kuptojë botën e brendshme të një personi, të studiojë, të diagnostikojë nivelin e zhvillimit të tij, të hapë perspektiva për jetën shpirtërore para tij. Të menduarit objektiv-kulturor kontribuon në përshtatjen e një specialisti në situata të vështira të jetës, zhvillimin e hierarkisë së tij të udhëzimeve të jetës, vlerave, formimin e të menduarit holistik.
N.Mësimdhënie e mirë, mësues i suksesshëm
Studimet tregojnë se mësuesit e suksesshëm janë të drejtë, demokratë, të përgjegjshëm, të kuptueshëm, të dashur, nxitës, origjinalë, syçelët, tërheqës, të ekuilibruar, të matur dhe me besim në vete.
Ndoshta mund të jetë e vështirë për të rënë në konsensus, se çfarë njohurish dhe aftësish janë të veçanta për profesionin e mësuesisë, megjithatë, pjesa më e madhe e edukatorëve janë të një mendimi, se janë të nevojshme dhe ekzistojnë njohuri, aftësi, shprehi dhe vlera të veçanta. Natyrisht, që mësuesi duhet t’i njohë mirë fëmijët dhe të ndjekë zhvillimin e tyre në çdo hap. Ai duhet të dijë diçka dhe për mjedisin jashtë klasës dhe shkollës. Ai duhet ta njohë mirë përmbajtjen e lëndës që jep dhe të dije të dallojë thelbësoren, nga ajo që është anësore dhe e rastësishme. Ai duhet të mëshirojë një tërësi vlerash morale, të cilat e udhëheqin atë në rolin e tij si mësues. Ai duhet të dijë si nxënë fëmijët, nxënësit dhe të rriturit dhe të krijojë mjedisin që e lehtëson të nxënit.
Mësimdhënia e mirë është vështirë të përcaktohet, sepse termi i mirë ka më shumë ngjyrim emocional. Ajo që mund të duket mësimdhënie e mirë për njërin, për një tjetër mund të jetë e keqe, sepse secili vlerëson përfundime apo metoda të ndryshme. Një mësues mund të drejtojë klasën në mënyrë shumë të organizuar dhe me etapa të qarta, duke e vënë theksin tek përmbajtja intelektuale e lëndëve mësimore. Një tjetër mund ta drejtojë klasën me etapa jo shumë të ngurta, duke i lënë nxënësit më tepër të lirë për ta përzgjedhur përmbajtjen dhe veprimtarinë që iu intereson vetë atyre. Një njeri që do t’i vëzhgonte të dy këta mësues, duke u nisur nga formimi dhe bindjet e tij, mund ta quante mësimin e parë të mirë dhe ta kritikonte mësuesin e dytë ngaqë drejtoi klasën si anije pa busull. Një vëzhgues tjetër mund të dilte në përfundim të kundërt, për sa i takon pyetjes se cili mësues është më i mirë, përsëri për të njëjtën arsye sepse vëzhguesi ka bindje të tjera në lidhje me vlerat.
Mësimdhënien e mirë e kemi vështirë ta përcaktojmë, ndërsa mësimdhënia e suksesshme mund të vërtetohet. Mësuesi i suksesshëm quhet ai që është në gjendje të realizojë qëllimet dhe objektivat e programit. Natyra e të nxënit vazhdon të mbetet më e rëndësishmja, por dy mësues të ndryshëm siç u përmend në shembullin e mësipërm, mund të përpiqen dhe të arrijnë përfundime të ndryshme dhe të dy mund të quhen të suksesshëm. Përmasat kryesore të mësimdhënies së suksesshme janë dy: synimi dhe rezultatet.
Pa synime, rezultatet e nxënësit bëhen të rastësishme dhe pa kriter. Megjithatë, edhe vet synimet nuk janë të mjaftueshme. Në qoftë se nxënësi nuk i realizon objektivat e përcaktuara të të nxënit (madje edhe kur mungesa e sukseseve dhe dështimet nuk varen dhe nuk janë në dorë të mësuesit), atëherë nuk mund të thuhet se puna e mësuesit ka qenë me të vërtetë efektive.
Ndërsa mësuesit e suksesshëm janë ata të cilët mund të vërtetojnë aftësinë e tyre për të realizuar rezultatet e planifikuara. Po si i realizojnë ata rezultatet e dëshiruara me nxënësit e tyre? A ju ka shkuar ndonjëherë ndërmend, që të shpjegoni se ku dallojnë, nëse ka ndonjë dallim, mësuesit, nga të rriturit e tjerë të arsimuar? Çfarë duhet të dinë? Çfarë formimi duhet të kenë apo të jenë në gjendje të bëjnë mësuesit, profesionalisht të aftë, që t’i dallojë nga njerëzit e tjerë? Mendoni seriozisht për këto pyetje kryesore, sepse përgjigjja e tyre do të përbëjë thelbin e proÇesit të formimit dhe pajisjes tuaj me mjeshtrit e mësimdhënies.
Dikush mund të thotë se dallimi thelbësor qëndron në personalitetin e mësuesit…!? Mësuesit, mendojnë ata, duhet të jenë të dashur, me humor, tërheqës, me virtyte morale, entuziast dhe të qeshur. Studimet tregojnë se mësuesit e suksesshëm janë të drejtë, demokratë, të përgjegjshëm, të kuptueshëm, të dashur, nxitës, origjinal, syçelët, tërheqës, të ekuilibruar, të matur dhe me besim në vete. Mësuesit me rezultate të dobëta përkufizohen si të njëanshëm, burokratë, të tërhequr, të ngurtë, të ashpër, të mërzitshëm, monotonë, apatikë, të hallakatur, të pasigurt, inatçorë dhe me gabime në punë.
Ku konsistojnë Ndryshimet…!?
1. Ndryshimi profesional përshkruan të gjitha fushat e zhvillimit profesional. Në sferën e personalitetit, ata fitojnë karakterin e theksimeve, në sferën e veprimtarisë, formohen stereotipe të ngurtë të sjelljes, dhe marrëdhënia me një personalitet të veçantë të studentit zëvendësohet nga një ndikim në llojin mesatar të studentit. Për më tepër, siç kanë treguar studimet, stereotipet e sjelljes së mësuesve praktikisht nuk kanë një komponent emocional. Kjo për faktin se, sipas shumicës së mësuesve, nuk ka vend për marrëdhënie emocionale në procesin arsimor, qëllimi i të cilave është transferimi i njohurive, aftësive dhe aftësive. Në realitetin e procesit pedagogjik, kjo çon në dëshirën për të niveluar dallimet personale të studentëve dhe për të kufizuar funksionet e veprimtarisë pedagogjike vetëm në ato ekzekutive.
2. Ndryshimet në parametrat personalë të mësuesve manifestohen në rritjen e vetëvlerësimit. Sipas të dhënave të marra, shkalla e mbivlerësimit të vetëvlerësimit varet drejtpërdrejt nga kohëzgjatja e shërbimit. Përmbajtja e lëndës së mësuar ndikon në ndryshimin e vetive individuale të vetëvlerësimit ideal të mësuesit, pa ndikuar në tendencat e përgjithshme profesionale, e cila ndoshta është për shkak të një metodologjie të ngjashme të punës pedagogjike dhe, indirekt, konfirmon përfundimin për përparësinë e ndikimi në sferën subjektive të personalitetit të mësuesit të funksioneve të kryera, të përcaktuara nga roli shoqëror i mësuesit dhe të tjerëve, komponentëve të veprimtarisë profesionale, përfshirë strukturën dhe përmbajtjen e tij.
3. Analiza e korrelacionit tregon se një rritje në përvojën e veprimtarisë pedagogjike çon në konvergjencën e të gjitha llojeve të vetëvlerësimit me vlerësimin ideal. Kjo tregon edhe një rritje të vetëbesimit dhe një rritje të nivelit të vetëvlerësimit si një parametër personaliteti profesionalisht i rëndësishëm dhe ndryshues i profesionit, i cili rezultoi të jetë më i theksuar tek mësuesit me më shumë se 10 vjet përvojë. Në të njëjtën kohë, ekziston një marrëdhënie e kundërt midis përvojës së veprimtarisë profesionale dhe parametrave të personalitetit: me një rritje të përvojës, vlerësimi i cilësive brenda dhe ndër-kualiteteve zvogëlohet dhe meta-cilësitë e një personi rriten. Të dhënat e disponueshme dëshmojnë për riorientimin e vazhdueshëm të pikëpamjeve të mësuesve të rinj nga idealet teorike të arsimit universitar në realitetin pedagogjik, gjë që u reflektua edhe në dinamikën e marrëdhënies midis notave ideale dhe notave të pritura nga kolegët.
4. Paralelisht, ka një rritje të vetëdijes profesionale. Si rezultat i këtij procesi, mësuesit me përvojë të gjatë në mësimdhënie, në ndryshim nga kolegët e tyre të rinj, të cilët në fakt identifikohen me njëri-tjetrin, kanë vlerësime më të diferencuara, duke u dalluar nga masa e përgjithshme e mësuesve. Zhvillimi i vetëdijes profesionale manifestohet edhe në formimin e autostereotipeve profesionale në kundërshtim me profesionin e dikujt ndaj të tjerëve, duke e vlerësuar atë si më të mirën. Me hyrjen e tyre në profesion vërehen ndryshime paradoksale në veprimtarinë mendore të mësuesve, të cilat manifestohen në ulje të përfaqësimit të reagimeve profesionale dhe në rritje të caktuar të reagimeve shoqërore. Kjo mund të shpjegohet me zhvillimin e stereotipeve të ngurtë, ndikimet pedagogjike të njëanshme, duke çuar në një ulje të kritikës në lidhje me detyrat profesionale të dikujt dhe thjesht “larjen” e rëndësisë së njohurive profesionale nga struktura e orientimeve të vlerave, duke i zëvendësuar ato me ato të përditshme. stereotipet dhe reagimet.
5. Në procesin e zhvillimit profesional të mësuesit vërehen ndryshime në marrëdhëniet me pjesëmarrësit në procesin arsimor. Në këtë rast, marrëdhënia zhvillohet në drejtim të polarizimit të tyre përgjatë boshtit “miqësor-konflikt”, gjë që tregon ulje të përshtatshmërisë dhe rritje të sjelljes stereotipe. Për më tepër, duhet theksuar një rritje e autoritarizmit dhe mizorisë në reagimet e sjelljes, të cilat mund t’i atribuohen një fushe tjetër të deformimeve profesionale të mësuesit.
6. Këto dhe ndryshime të tjera të identifikuara në procesin e studimit të mësuesve kërkojnë një rishikim të qasjeve dhe koncepteve ekzistuese që zbulojnë mekanizmat e zhvillimit të personalitetit në profesion, si dhe ndryshime si në metodat e trajnimit të profesionistëve ashtu edhe në vlerësimin pasues të efektivitetit të tyre. aktivitetet.
7. Studimi konfirmon nevojën për të krijuar një grup kushtesh në një institucion arsimor që siguron zhvillimin e një mësuesi si lëndë e veprimtarisë pedagogjike, duke u përpjekur për rritjen e tij profesionale dhe personale. Këto kushte përfshijnë një nivel të lartë të kulturës pedagogjike, një atmosferë krijimtarie pedagogjike, funksionimin e mekanizmit të çertifikimit social dhe pedagogjik dhe një rritje të kompetencës psikologjike dhe pedagogjike, e cila i lejon mësuesit të parashikojnë dhe parandalojnë deformimet e mundshme të personalitetit në fushën profesionale. aktivitetet.
PËRFUNDIME
a. Hulumtimet e kryera teorike dhe empirike treguan se zhvillimi i veprimtarisë pedagogjike nga një person prodhon një sërë ndryshimesh specifike në të, të cilat përcaktojnë përfshirjen e tij më të plotë në profesion, ndërveprimin me mjedisin shoqëror dhe shoqërohet me një sërë fenomenesh. Një analizë e dinamikës së karakteristikave personale të mësuesit ka treguar se zhvillimi i një profesionisti nuk është një proces i rritjes së thjeshtë sasiore të vetive dhe cilësive të disa strukturave të personalitetit.
b. Procesi i bërjes së personalitetit të mësuesit në profesion është ambivalent: nga njëra anë, ai vepron si një faktor i rritjes personale dhe, nga ana tjetër, në kushte të caktuara, çon në ndryshime negative dhe deri në deformim të personalitetit si e tërë. Për shkak të ndryshueshmërisë së lartë të personalitetit, është e pamundur të përcaktohet një grup karakteristikash personale të fiksuara në mënyrë strikte dhe të paqartë për profesionin e mësuesit që sigurojnë ndërveprim efektiv me studentët.
c. Formimi i personalitetit të mësuesit kryhet në një hapësirë kulturore, profesionale komplekse, shumëdimensionale, ku veprimtaria profesionale, nëse merret pavarësisht nga sfera e kulturës së përgjithshme, personaliteti, orientimi i tij, lloji drejtues i marrëdhënies etj. si një gjendje e vështirë që kërkon të përshtatë personalitetin e individualitetit sipas traditave dhe normave të vendosura në profesion. Në rastin kur një person është në gjendje t’i rezistojë efektit nivelues të normave profesionale, kjo kontradiktë vepron si një faktor që përcakton rritjen personale, kontribuon në zhvillimin e një kulture të veprimtarisë profesionale, e cila mund të konsiderohet si pasurim i saj.
d. Specifikimi i zhvillimit të personalitetit në profesionin e mësuesit përcaktohet nga niveli i kulturës së përgjithshme, veprimtarisë personale, e cila siguron transmetimin e përvojës sociale tek nxënësit. Nëse personaliteti i një profesionisti konsiderohet si një lloj mbajtëse cilësish dhe vetive që janë pak a shumë të lidhura ngushtë me këtë veprimtari, atëherë studiuesit janë të detyruar të përdorin koleksione të gjera cilësish profesionale dhe personale (profesiograme), ose koncepte të pacaktuara universale që. redukto gjithçka në marrëdhënie të mira-të këqija (mësues “novator” – “konservator”, “mjeshtër” – “jo mjeshtër”, etj.), ose në karakteristikat e aktivitetit, vlerësimi aftësitë pedagogjike, aftësitë dhe aftësitë.
e. Vektorët kryesorë që përcaktojnë modelin e hapësirës profesionale janë, së pari, personaliteti i mësuesit si subjekt i veprimtarisë dhe, mbi të gjitha, niveli i veprimtarisë së tij pedagogjike, kulturore dhe shoqërore, të cilët sigurojnë efektivitetin e ndërveprimit pedagogjik dhe së dyti. Vetë veprimtaria pedagogjike e përfaqësuar nga një strukturë funksionale dhe, së treti, karakteristikat e personalitetit të studentit si subjekt i barabartë i ndërveprimit profesional. Kryqëzimi i këtyre vektorëve formon rrafshe që përfshijnë të gjithë larminë e fenomenologjisë së veprimtarisë pedagogjike.
f. Ndryshimet profesionale transformojnë personalitetin e subjektit si nga jashtë ashtu edhe nga brenda; formojnë elementet e duhura të vetëdijes profesionale; të ndryshojë sistemin e veprimtarisë së individit dhe në këtë mënyrë të kontribuojë në lëvizjen përgjatë hapave të aftësive profesionale; optimizoni instalimin e subjektit në lidhje me objektin e aktivitetit.
g. Konsiderimi i cilësive të personalitetit të mësuesit përmes prizmit të funksioneve të kryera bëri të mundur identifikimin e katër llojeve profesionale të mësuesve: “komunikues” – realizimi i funksioneve të veprimtarisë së tij për shkak të cilësive të tilla si shoqërueshmëria, mirësia, tërheqja e jashtme; “organizator” – karakterizohet nga kërkesa të larta, vullnet i fortë dhe organizim; “subjekt”, struktura e personalitetit të të cilit dominohet nga kompetenca profesionale, dëshira për kreativitet, vëzhgim; “iluminist”, shquhet për moral të lartë, kulturë të lartë, inteligjencë të lartë.
h. Secili prej këtyre llojeve ka pozitiven e tij dhe anët negative dhe, në përputhje me rrethanat, drejtimet e tyre të zhvillimit dhe deformimit. Nuk ka dallime të pakapërcyeshme midis llojeve të vendosura, dhe për këtë arsye është e mundur që një mësues të kombinojë veçoritë e disa llojeve, me mbizotërimin e njërit prej tyre.
i. Asimilimi nga një person i veprimtarisë profesionale çon në një ndryshim në strukturën e tij. Angazhimi afatgjatë në të njëjtin aktivitet formon kënaqësi më të madhe me profesionin e dikujt, duke kontribuar në përshtatjen e individit në profesion, duke stabilizuar sferën emocionale. Përvoja e veprimtarisë profesionale të një mësuesi është një faktor i rëndësishëm profesionalizimi, duke kontribuar në zhvillimin dhe ruajtjen e cilësive personale dhe profesionale në një nivel të lartë.
j. Ndryshimet natyrore të lidhura me moshën që ndodhin me një person në aktivitetet profesionale mund të jenë shkaku i deformimeve që shpalosen sipas llojit të theksimeve. Zhytja në aktivitetet profesionale, funksionet e kryera, rolet shoqërore mund të shkaktojë shkelje të kombinimit optimal të cilësive personale me aktivitetet profesionale. Në të njëjtën kohë, mund të zhvillohen devijime të personalitetit, të manifestuara në mungesën e fleksibilitetit, përshtatshmërisë së sjelljes, duke çuar në një regresion të një specialisti me një kalim në nivele më të ulëta funksionimi.
Në varësi të thellësisë së ndryshimit në strukturat individuale dhe shkallës së shkeljes së integritetit dhe përshtatshmërisë së personalitetit, deformimet shfaqen në katër nivele:
1. Deformime të përgjithshme profesionale që karakterizojnë ndryshime të ngjashme të personalitetit në të gjithë personat e përfshirë në këtë veprimtari;
2. Deformimet tipologjike të shkaktuara nga veçantia e shkrirjes së karakteristikave personale me strukturat përkatëse të strukturës funksionale të veprimtarisë dhe që çojnë në formimin e komplekseve integrale të sjelljes;
3. Deformime specifike për shkak të përmbajtjes së veprimtarisë profesionale;
4. Deformime individuale që zhvillohen, si të thuash, pavarësisht nga veprimtaria e kryer dhe shoqërohen me orientimin dominues të personalitetit.
Në përfundimi të këtij materiali do të gjeni disa nga shprehjet më të bukura për mësimdhëniet dhe… pse Mësimdhënia është art dhe të tillë e bën vetëm mësuesi.
“Ata që dinë, bëjnë. Ata që kuptojnë, japin mësim.” (Aristoteli)
“Unë kurrë nuk i mësoj nxënësit e mi; Unë vetëm përpiqem të siguroj kushtet në të cilat ata mund të mësojnë.” (Albert Ajnshtajni)
“Edukimi nuk është mbushja e një gotë bosh, por ndezja e zjarrit”. (W.B. Yeats)
“Unë nuk mund t’i mësoj askujt asgjë, unë vetëm mund t’i bëjë ata të mendojnë.” (Sokrati)
“Unë nuk mund të jem mësues, pa e njohur vetveten.” (Paulo Freire)
“Mësuesi i vërtetë mbron nxënësit e tij kundër ndikimit të tij personal.” (Amos Bronson Alcott)
“Në një shoqëri krejtësisht racionale, më të mirët do të ishin mësues dhe pjesa tjetër prej nesh do të duhej të vendoste për diçka tjetër”. (Lee Iacocca)
“Mësuesi jo i mirë, thjesht tregon. Mësuesi i mirë shpjegon. Mësuesi profesionist inspiron.” (William Arthur Ward)
“Mësuesit më të mirë janë ata që ndryshojnë mendim.” (Terry Heick)
“Mësuesi i mirë është si qiriri – konsumon veten për t’i ndriçuar rrugën të tjerëve.” (Mustafa Kemal Atatürk)
“Vlera e mësuesit dhe pesha e qiellit nuk maten kurrë“ (Konfuci)
“Një mësues i mirë është si një qiri: Ai konsumon vetveten për t`ua ndriçuar rrugën të tjerëve.” (Anonime)
“Mësuesi prek përjetësinë. Kurrë nuk mund të thuhet se ku përfundon influenca e tij“. (Henry Adams)
“Mësuesi është përhapësi i dritës“ (Luigj Gurakuqi)
“Secila fjalë që flet mësuesi duhet të jetë mësim; secili hap që bën ai duhet të jetë shembull i mirë“ (Jean-Baptiste de La Salle)
“Shkolla vlen aq sa vlen arsimtari i saj“ (Fridrih Adolf Vilhelm Disterveg)
“Mësuesit më të mirë mësojnë nga zemra e jo nga libri“ (Anonime)
“Kush guxon të japë mësim, kurrë nuk duhet të pushojë së mësuari“. (John Cotton Dana)
“Mësuesi është ai që të hap derën, në të cilën ti duhet të hysh vet.” (Kineze)
“Është arti suprem i mësuesit, të ngjallë kënaqësi në shprehjen kreative dhe dituri”. (Ajnshtajn)
“Mësuesi gjithmonë fillon me gjetje gabimesh. Por nxënësi shikon merita pozitive në gjithçka”. (George Vilhelm Fredrih Hegel)
“Teknologjia është vetëm mjet. Për të bërë që fëmijët të punojnë së bashku dhe të motivohen, mësuesi është më i rëndësishmi”. (Bill Gates)
“Mësimdhënia nuk është një art i humbur, por respektimi i saj është një traditë e humbur”. (Jacques Barzun)
“Mësimdhënia është forma më e lartë e të kuptuarit.” (Aristoteli)
“Mësimdhënia është profesioni ndoshta më i çmuar, më i dobishëm për bashkësinë dhe ka ndikim më të madh në lumturinë e përbashkët“- Etiene Cabe
“Një mësimdhënia e mirë ndahet në ¼ përgatitje dhe ¾ improvizim.” (Gail Goldwin)
“Detyra e një mësimdhënësi është t’i mësojë nxënësve të njohin karakterin e tyre.” (Joseph Campbell)
“Arti i mësimdhënies është të dish të sugjerosh.” (Henri-Frédéric Amiel)
“Mësimdhënia demonstron që diçka është e mundur. Mësimi të ndihmon ta bësh të mundur për veten tënde.” (Paulo Coelho)
“Mund t’i mësoj dikujt gjithçka që di, por vetëm eksperienca do ta bindë për vërtetësinë e atyre që i ke mësuar.” (Richelle E. Goodrich)
“Nuk ka dështime. Vetëm mësime.” (Robert Allen)
“Shenja më e madhe e suksesit për një mësues është ata mund të thonë: Nxënësit po punojnë sikur unë të mos ekzistoja.” (Maria Montessori)
“Pyetja që duhet të shtrohet është “Si mund të mësojnë më mirë?” dhe jo “A mund të mësojnë?” (Jaime Escalante)
“Mësimdhënësit e mirë janë ata që të tregojnë se ku duhet të shohësh por jo se çfarë duhet të shohësh.” (Alexandra K. Trenfor)
“Nëse një nxënës nuk mëson me mënyrën që ne shpjegojmë, ndoshta duhet të mësojmë të shpjegojmë në mënyrën që ato mësojnë.” (Ignacio ‘Nacho’ Estrada)
“Synimi i jetës është të zbulosh dhuntinë tënde. Qëllimi i saj është ta ndash me të tjerët.” (Pablo Picasso)
“Nëse do të krijoni statuja për njerëzit e rëndësishëm, në radhë të parë krijoni për figurën e mësuesit. Ata janë heronjtë e shoqërisë tonë.” (Guy Kawasaki)
