TË MOS TRAZOJ TOKËN ME MUNDIN TIM…
Murg Arsenije (Jovanoviq)
Mban erë zeniti i verës, një skaj i ngushtë errësire
Kur i qetë kthehem te prushi i gjallë i kishës,
Falem pyllit të largët ku lulezojnë shpellat,
Dhe ata të pashquarit, më të hollë se fijet e lisës.
Në pus mbeti drita, e pafre rreh dhe shket,
Do të kthehet mes bujarisë së bukës dhe thatinave,
Në hardhi e në verën që është jehonë e gjakut,
Dhe pjesë e unazës kaltëroshe të tretur nën mashtrim.
Muri është grimë shpirti nën xhamin e kryqit,
Lëviz gjurmët tona drejt klithmës së tyre,
Në errësirë ku flaka radhit numrin e dyllit
Sipas rendit të germave nën kumbim të kambanës.
Atëherë gjithçka shprish e ngatërrohet në burimin pyjor,
Si në lastar të blirit, me aromat e ëndrrave:
Pse ky trishtim i heshtur në verën kur u vyshkën
Re të praruara mbi këtë çati të vetme?
Nën të cilën digjet dridhje, mërmërim dhe vetmi,
Në një rrënojë të thellë, ku hija e dyfishtë
Ngre fuqinë e gurit nga gjaku i derdhur,
Prej të cilit rrjedh trishtimi me klithmën e shuar.
Gjunjëzohen njerëzit pranë humnerës, një burrë i përkulur,
Kthehet brenda vetes, në fëmijërinë e harruar,
Mbi tryezë derdhen ujshëm ngjyrat e diellit,
Bëhen bar i ngrohtë në kopshtin e rrumbullakët.
Ndërsa fëmijët tuaj fshihnin, në një vetëtimë të pahetuar,
Në faqe dridhej dhimbja e viktimës së vetmuar,
Të imta dhe ende në pëllëmbë, shenja mbi rërën e gjallë,
Të venitura nën pendë, të ftohta, dhe të vdekura, të vdekura…
LËKURËTARI
Nga një dritë e huaj nata
Një farë të re shpresëtar sjell,
Hëna në thatësirë struket nën re,
E këtu, në hiun e qenies së ngratë,
Balli yt është i ftohtë, dhe duart, dhe fytyra,
Dhe s’mund ta prek më shpirtin tënd që tretet,
As të ngroh një fije të fundit të saj që venitet.
Nuk është veç acari që mbush këtë dhomë,
As dheu i imët që fsheh qetësinë e rëndë;
Zbathur na janë gjurmët, të zhveshura kraharorët,
Në çastin e kohës ku shtroja prej kashte
Veç iluzion është, si trupi që hesht i zbardhët;
Lëkurat e shtrira janë jetë të huaja,
Dhe vorbulla e kaltër e lumit që na rrjedh në frymë,
Si deti i vjeshtës që mbaj nën duar.
U mundova t’i mbyll sytë e tu, të ëndërrojmë bashkë,
Si fasha e erës që të mbështjell, por s’të ngroh dot,
Vetëm, teksa fytyra jote tretet në dritën e pjerrët;
Edhe kur hesht në veten time, unë qesh nga ti,
I prerë nga pafundësia, i mbështjellë me terrin e lëkurës.
NËN PLEP
Në brazda të ngrohta, në një gropë pa fshehtësi,
E gjallë ka mbetur vetëm gëlqerja.
Të vdekura janë nofullat, përmes të cilave lutja
Zbriste mbi pyjet e vegjël të parët,
Mes fëshfërimave të vendlindjes,
Ku vlon fjala amëtare
Për qiellin e ulët e të rënduar, dhe shiun, që
Mbi ne binte në heshtje të dendur.
Ishte një natë e murmë dhe memece, një natë e egër,
Verbëri para goditjes së fundit:
Kamxhikë të kuq pluskonin mbi lumë;
Ishte një natë si ajo para saj, dhe ajo më parë,
Një natë e mbuluar me pluhur,
Kur të dridhur mbetëm mbi grumbull,
Nën shiun e bardhë si qumështi.
Dhe ëndërruam për të shkuarën dhe të ardhmen, për shelgjet
Nën të cilat xixëllonte thellësia,
Të zhytur në gjak, në tonin dhe në të huajin, në borën e bardhë,
Tashmë të shkelur dhe njomur,
Nga e cila përmes gojëve u derdh heshtja,
Mbi natën dhe mbi ballë, kur në zbrazëtinë e eshtrave
U ngul përsëri flamuri ynë i përjetshëm,
I cili, si harresa, do të valojë,
Mbi një popull që digjet në gëlqere i vrarë.
VALLJA E KUQE
Luhaten në dritë mështeknat e njoma dhe radhët e barit të pjekur,
Mes të cilave pëshpëritet mbi dijen e fillimit të vdekshëm;
Tinëz murmuriten fjalët, dritarja është pasqyrë e lumit,
Ku një psherëtimë reflektohet në forcën e përjashtimit.
Si në zemrën e bletës kur lartësia humbet,
Mbetet maja e gjembit, thumbi i errësirave të jetës;
Udha përmes boshllëkut të artë,
Njëra anë është pastërti brenda meje, tjetra – humnera e fushës,
Dhe poshtë saj – një thikë e përgjakur.
Një jam unë në veten time, një tjetër mes jush,
Mbi valën e diellit rritet e çel shkoza,
Ishte ajo verë kur mbetën të vetmuara
Krahët, nga pluhuri i të cilëve heshtja jonë do të ngrihet.
Shkel në udhën e vdekur mes luleve e barit,
Në frymën e bimëve të vendlindjes digjet dëshira e fundit,
Dhe lëvizja e shpejtë e briskut, dhe bajoneta e çmendur:
Vallja e ku përgjakur.
VJESHTA, NGJYRË ULLIRI
Edhe kjo vjeshtë do të më gjejë në mërgim
Vjeshtë e tmerrshme, ngjyrë ulliri,
Vjeshtë unë.
Çfarë jam nëse jam në mërgim,
Çfarë jam nëse jam hije,
Nëse i mjaftoj vetes sime.
As këtë vjeshtë nuk do të më magjepsin retë,
Të të kuqërremta,
As vreshtat e pjekura,
Vjeshta është tmerrësisht ngjyrë ulliri,
Vjeshta në mua,
Dhe nuk do të rilindem,
Nëse kthehem nga lluca dhe ankthi.
Edhe kjo vjeshtë do të më gjejë në mërgim,
Nën një hark mermeri të zymtë,
Vjeshtë pa aromë dhe dritë vjeshte,
Vjeshtë tmerrësisht ngjyrë ulliri,
Vjeshtë unë.
RRUGA E VETMISË
S’ka rëndësi kujt i përket tani rruga ime,
për të gjithsesi ecet vetëm pjerrtas,
nga një hije në tjetrën, nga një ëndërr në tjetrën,
mes iluzioneve që shkëlqejnë nga aromat;
Një rrugë ndryshe nga të tjerat rrugë
në qytetet e tjera që nuk kanë
dritën e kaltërt në muzg,
as frymën e rëndë të mjegullës,
si deti mbi gjirin ku gjithçka hesht
përveç dashurisë në pëshpëritje,
dhe pafundësisë që dridhet,
kur besojmë te njëri-tjetri dhe harrojmë
atë që duhet të na ndodhë.
S’ka rëndësi, pra, e kujt është tani ajo rrugë;
Aroma gjithsesi është dritë dhe lehtë kujtohet,
mbi të ndërtojmë përvojën e gatshme
me imazhe vjollce që nuk janë të tashme,
por fjalë të mbajtura mend që nga lindja,
ose hapat tanë duke ikur
nga nata e ndarë nga hijet.
Gjithçka rrjedh nga njëra vështrim i imi tek tjetri,
në krahët e tu që shtrëngojnë boshësinë
që të rrëshqasë përgjatë duarve të mia.
Ti lulëzon natën, mes pemëve ndjehet aroma e verës,
thërrasim përtej rrugës, si në një breg tjetër,
nga njëri te tjetri, sy më sy,
dhe më pas heshtim gjatë, aq sa nga një fund në tjetrin,
duke parë gjurmën mes nesh të padepërtueshme.
Sikur të mundnim të shuajmë dëshirat – thua ti –
që të kthehemi në fëmijëri përmes këngës së pastër të natës,
mes psherëtimave dhe lules japoneze
prej dëshirës së së cilës na dridheshin duart,
të ngathta si era,
dhe të shpejta, të shpejta…
S’ka rëndësi e kujt është tani ajo rrugë,
sepse mbi të netët nuk janë të vetmisë sonë
as të fjalëve me të cilat përshkruanim prekjet,
duke dashur që përmes buzëqeshjes të mbetemi kujtim.
Mbi silueta ekziston qetësia dhe një botë e re në vesë.
S’ka rëndësi, pra, e kujt është tani ajo rrugë,
vetëm mes meje dhe teje;
Kur i mbyll sytë, ajo merr ngjyrën e kaltërt përmes gjetheve të rëna
dhe gjurmëve tona
nga njëri në tjetrin skaj të qytetit,
nga i cili morëm atë që na detyron të kthehemi.
ZJARRI. KËNGË
Këto sende prej druri nuk janë vetëm fjalë.
Kjo dije e gdhendur në dru është pasqyra jonë e vërtetë,
dhe flaka e saj mund të na kushtojë,
që thëngjijtë e saj të luajnë, të kërcasin
dhe të na bindin ndryshe, në qetësi të na shpërndajnë.
Të gjitha këto flakëza që digjen në drejtimet e tyre,
me nxitjet e tyre më të ulëta, ligësinë e vet
dhe zbrazëtinë e tyre.
Me këtë ne ndriçohemi, me këtë ne rrethohemi,
të vendosur që herë pas here
të ringjallim edhe veten, edhe zjarrin:
Dhe zjarrin e vetes.
MATERIA E ËNDRRËS
Nga njëra anë unë, unë i dorëzuar vetes sime të brendshme,
unë pa asnjë farë për shkëmbim;
Dhe nga ana tjetër – sytë, sytë e kulluar, të verdhë si squfuri,
sytë e rrugës, të trenit, të supermarketit:
Sytë që shqyejnë thellësinë time;
Sytë e tejdukshëm të ndryshimit – nga shqisat në materien e ëndrrës,
Sytë e frikës, të dyshimit, të urisë,
Sytë e pasigurt të përmbysjes, dhe një rrugë e hapur drejt yjeve
drita e të cilëve, si pika shiu, përshkon hijen e mollës
dhe qetëson vetveten e botës.
Unë, do të thoja – nuk jam zbrazëti që të mund të përpijem:
Ndoshta do të isha ndryshe, po të ishin ndryshe kohërat,
ndoshta dhe kështu do të isha më mirë, nëse…
Nëse nuk do të kishte dyzim dhe gjithë pasiguria ime në pasqyrë.
Por atëherë gjithçka kumbon – po dhe jo,
dhe hapësira dhe ajo distancë tjetër në kohën nga e cila duhet të vloj,
i pasigurt si brumi, përsëri përballë thellësisë që më është dhënë,
në iluzion dhe përsëri përpara rrugëve të ndryshme,
në zgjedhjen e përjetshme mes jo-së dhe – ekzistoj.
Perktheu: Kristina Sinishtaj
Mbi autorin
Gjorgje Brujiq – shkrimtar, poet dhe kritik letrar, u lind më 07 dhjetor 1967 në Karlovac (Kroaci).
Ka botuar libra poetikë: Ditë të reja të zbrazëta, Podgoricë, Frika nga pyjet, Beograd, Udhëzues për udhëtim, Zagreb, Shtëpia mbi akull, Podgoricë, Rruga e vetmisë, Podgoricë, Mbrëmja e ditës së fundit, Podgoricë, Qiriu dhe shkronja, Podgoricë, si dhe E mërkura e Glinskës, Podgoricë.
Ka përgatitur një numër të madh antologjish, përzgjedhjesh dhe panoramash poetike nga rajoni, si dhe vëllime shkencore në fushën e letërsisë dhe gjuhësisë. Poezinë, prozën, esenë dhe tekstet e kritikës letrare i publikon në gazetat ditore, periodikë dhe revista elektronike. Poezia e tij është përkthyer në gjuhën ruse, angleze dhe frënge, ndërsa krijimtaria e tij është përfshirë në një numër të madh antologjish, përmbledhjesh dhe panoramash në Mal të Zi dhe rajon.
Është laureat i disa çmimeve letrare, përfshirë çmimin “Dragan Kordiq“, çmimin “Krijimtaria“ çmimin Vidovdan, çmimin e Shoqatës së Gazetarëve të Malit të Zi, si dhe shumë çmime, mirënjohje dhe dekorata të tjera. Është i përfaqësuar në një numër të madhë antologjish, recensionesh dhe panoramash në Mal të Zi dhe në rajon. Ai jeton në Podgoricë.
