Shtëpia Botuese “PAV EDIZIONI” në Romë boton përmbledhjen poetike të poetit shqiptar me famë ndërkombëtare Mujë Buçpapaj, me titull “IL TORMENTO DELL’UNIVERSO – MUNDIMI I UNIVERSIT”
Poezitë janë përkthyer nga Angela Kosta, redaktore e tre revistave si dhe promovuese kulturore globale.
“IL TORMENTO DELL’UNIVERSO – MUNDIMI I UNIVERSIT” I POETIT NDËRKOMBËTAR MUJË BUÇPAPAJ
Shtëpia Botuese “PAV EDIZIONI” në Romë boton përmbledhjen poetike me poezi të përzgjedhura të autorit shqiptar, poetit me famë ndërkombëtare Mujë Buçpapaj. Poezitë janë përkthyer nga Angela Kosta, redaktore e tre revistave si dhe promovuese kulturore globale.
“IL TORMENTO DELL’UNIVERSO – MUNDIMI I UNIVERSIT” nga Mujë Buçpapaj, është fotografia në vargje e përvuajtjeve të një populli dhe një vendi të goditur rëndë nga lufta. T’u japë zë të vdekurve dhe të gjallëve në Kosovë, mendon pikërisht Buçpapaj me këtë seri poezish të botuara edhe në Shqipëri e të përkthyera tashmë në italisht nga Angela Kosta.
Lirikat që përbëjnë “Il Tormento dell’Universo” janë fragmente të një panorame të shkretuar, imazhi i dhimbjes së një populli të torturuar nga një konflikt tejet i ashpër, siç i percepton dhe i rrëfen me mjeshtëri autori përmes poezisë.
Ndjenjat e humanizmit dhe të mëshirimit, janë forca lëvizëse e kësaj vepre. Vargjet e Buçpapajt janë të ndërthurur plot trishtim melankolik, të cilat vërshojnë në çdo pasazh përshkrues.
Megjithatë, edhe pse prania e dhimbjes është përçuese, poeti shqiptar gjen mënyrën për të ngritur peshë (në një kontekst të shëmtimit të tmerrshëm), instrumentin që mendon se i përket më së miri: poezinë. Dhe kështu, “Il Tormento Dell’Universo”, shënon triumfin e mahnitshëm dhe të përjetshëm të bukurisë së artit mbi mizoritë e pafundme të botës.
(Nga PAV EDIZIONI – Mars, 2025)
PARATHËNIE NGA LAURA BOWERS
“Kujtimi i lumit… duke u fshehur në aromën e gjetheve”…
Nëse e dini se si ndihesh të jesh në shtëpi, libri “IL TORMENTO DELL’UNIVERSO” i Mujë Buçpapaj do t’ju copëtonte zemrën. Është portreti i bukur dhe intim i një populli dhe peizazhi i gjymtuar nga lufta dhe vragat që mbeten. Buçpapaj bëhet zëri shqetësues i turmave, si të gjallëve ashtu edhe të vdekurve, të cilët përjetuan luftën në Kosovë, dhe përqendrohet në lidhjen midis burrave, grave, fëmijëve dhe atdheut të tyre. Poezitë që përbëjnë “IL TORMENTO DELL’UNIVERSO” janë fragmentet vezulluese të zemrës së poetit të cilat paraqiten të pastra, të vërteta dhe të shpërndara midis kombeve. Shpirti njerëzor është ai që unifikon poezitë: nostalgjia për shtëpinë siç ishte dikur dhe për njerëzit që tani nuk janë më, trishtimi i plotë i vetëdijes se gjithçka është veçse një kujtim. Fraktura reflekton zemrat e vëllezërve të poetit, të motrave, miqve, familjes, armiqve dhe, gjithçkaje që është njerëzore në gjithë secilin prej nesh. Të gjithë vuajtën së bashku; të gjithë ishin dhe janë të bashkuar në përvuajtjen e tyre, dhe dhimbja e ndarja bëjnë pjesë në atë çka bashkon. “IL TORMENTO DELL’UNIVERSO” fillon me përvuajtjen dhe vazhdon me këndvështrimin e tij, me poezi të përbëra nga profeci dhe histori të gërshetuara. Emocioni më i rëndësishëm i librit është trishtimi i poetit dhe melankolia e tij është edhe ajo ndaj kombeve. Megjithatë, emocioni më intim, është vendosmëria absolute e poetit për të ruajtur lirinë e shprehjes për të mirën e të gjitha kombeve. Duke shkruar këtë libër, Buçpapaj e jeton këtë pasion dhe “IL TORMENTO DELL’UNIVERSO” bëhet mposhtja e çdo frike që mund të pengojë shpalljen e së vërtetës. Duke treguar dashurinë e tij për atdheun dhe dhuratën e tij për imazhet, metaforat brilante dhe të gjalla, Buçpapaj thur së bashku konceptet e shtëpisë dhe të atyre që kujtojnë shtëpinë e, duke bërë kështu, prek atë çka është e gjallë në ndërgjegjen tonë.
Thelbësore në poezi është nostalgjia e një të kaluare që duket siku humbet dhe që po fillon të zbehet nga kujtesa, por e cila ndahet vetëm nga një perde e hollë, dhe e palëvizshme e kohës. Buçpapaj e shqyrton esencën e kohës nëpërmjet “mjetit” poetik, sikur shpreson të gjejë një rrugëkalimi përmes së cilës dëshiron të shpëtojë gjithçka që i kishte humbur. Si për ironi, kjo përmbledhje “zotëron” imazhin e perëndimit të diellit në IL TORMENTO DELL’UNIVERSO dhe mbyllet me poezinë me titull “Endemi në terr”, një vizion pikëllues po aq edhe i frikshëm. Duhet thënë se e gjithë përvoja e ferrit e dokumentuar në këtë libër është vetëm një pararendës i asaj që do të vijë. Është interesante të vëmë në dukje, se disa poezi janë shkruar në të shkuarën. Përmbledhja është me intervale poezish të shkurtra madhështore, vargje shumë të ngjashme me kornizat e veprimit të mendjes dhe kujtesës, ja pse e “detyrojnë” lexuesin të ndalet, të bëjë një hap prapa dhe të shikojë me habi atë çka është fare e thjeshtë, duke kuptuar se çdo moment unik është pa kohë. Buçpapaj herë pas here flet në vetën e parë, duke sjellë gradualisht humbjen dhe trishtimin vetiak në sipërfaqen e veprës. Në poezi të ndryshme, Buçpapaj njihet si pjesë integrale e botës dhe i rrethanave të tij. Poeti flet për diellin që perëndon, dhe ka një implikim shqetësues që Buçpapaj e “thërret” nga jeta e përtejme e kësaj kohe, dhe toni i tij është i tejmbushur me një melankoli pothuajse pa frymë. Në të, dëgjojmë jehonën vajtuese teksa dielli zhduket sepse tashmë është tepër vonë.
Fillimisht, personazhi si person në vetë të parë duket pak i largët nga ngjarjet, edhe pse i trishtuar nga ajo që ka asistuar. Megjithatë, nuk duhet shumë kohë para se referencat e rrëfyesit për vetveten të bëhen intime dhe të qarta, duke e bërë kështu personalitetin më universal.
Buçpapaj bëhet akoma më trasparent në poezitë e tij deri në atë pikë sa edhe mund të dëgjojë zërat e një kombi të tërë njerëzish. Në çdo poezi, poeti jeton në sipërfaqe dhe njëkohësisht në thellësi, duke përmbajtur e transmetuar shumë pejsazhe prekëse të librit. Lotët e Buçpapajt janë grumbulluar në mes të vargjeve të poezisë dedikuar nënës së tij, ku fjalët janë plot trishtim dhe nostalgji të zjarrtë. Autori është i guximshëm dhe këmbëngulës në hidhërimin e tij. Në poezinë e dramave të Kosovës, Buçpapaj rrëfen zjarret e ndezura nga urrejtja që shkatërruan shtëpitë, njerëzit, zemrat dhe shumë bukuri të këtij vendi të mrekullueshëm. Buçpapaj vargëzon përvuajtjet e tij dhe pikërisht nëpërmjet tij, kombi i tij gjen një zë të fuqishëm dhe unik.
Poezitë e Buçpapaj janë zakonisht dhe përgjithësisht me më pak se një faqe të cilat priren të përfundojnë papritur, me aforizma të forta, por mjaft të qarta, përfundimi i të cilave është befasues, ashtu sikurse efekti i humbjeve të luftës së njerëzve. Kjo nuk është rastësi… Përveç kësaj, Buçpapaj tërheq vëmendjen e çdo lexuesi në përfundimin përfshirës të çdo poezie. Zakonisht vargjet e shkurtra funksionojnë mirë me këtë teknikë; pajisjet reflektojnë me njëra-tjetrën si në formë edhe në efekte. Ndonjëherë, vargjet e shkurtra kanë efektin ta bëjnë folësin të duket sikur po gulçon, sikur të jetë i lënduar ose tepër i lodhur. Edhe poezitë e shkurtra, të shpenguara, të kombinuara me përpikmëri që praktikisht nuk ekzistojnë askund tjetër, mund të përshpejtojnë leximin e poezisë, dhe ky vizion, i kombinuar me përfundimet shpesh të papritura, na lë pak të shtangur, si të vraponim nga skaji i tokës në hapësirë, dhe në këtë pikë kuptojmë se çfarë kishte në mendje Buçpapaj që në fillim: të çjerrë themelet e forta poshtë nesh, duke na bërë të ndiejmë kështu atë që ai dhe shumë të tjerë kanë ndjerë për humbjet e mëdha që kanë pësuar. Me konkluzionet e poezive dhe, shpesh edhe brenda poezive, e gjejmë veten të ekuilibrohemi nga bordi i tokës duke sfiduar gravitetin dhe kjo ndryshon konkretisht konceptimin bazë “të nevojshëm”, si për humbjet e mëdha për shkak të luftës por edhe për ato që e kanë përjetuar atë.
Ajo që më magjeps më shumë në lidhje me këtë libër është mënyra se si Buçpapaj përdor imazhe kaq të freskëta dhe të goditura brenda metaforës së tij. Buçpapaj impenjon gjithçka që dashuron dhe gjithçka që urren për të pikturuar një portret të saktë të zemrës së tij të lënduar. Faqet janë të tejmbushura me perëndime të diellit, male, zogj, libra dhe fusha gruri. Por shohim edhe rrënoja të braktisura, eksod të gëlltitur nga errësira, duar të ledhosura dhe të ngrira të fëmijëve dhe të vdekurve nën një gërshetim labirinti, rrugë të djegura të një vendi të shkatërruar. Të vdekurit na kujtojnë e, pavarësisht stinës së ringjalljes, disa nga humbjet më të çmuara nuk do t’i rekuperojmë kurrë. Poezitë janë të goditura, pasi edhe vetë zemra e poetit është e goditur – e mbushur me fantazma të zhdukura dhe një atmosferë heshtjeje, të frikshme dhe rraskapitëse. Në vibracionet e zemrës së poetit, ne arrijmë të “shohim” të vdekurit. Megjithatë, në disa vargje, gjejmë një tjetër ironi: dhunën e cila i drejtohet poetit, pasi përfaqëson të gjithë ata që kërkojnë lirinë e shprehjes. E megjithatë zërat e popullit mbijetuan tek ai, ndërsa vetë populli u vra. Fitorja është evidente në faktin se, pavarësisht vdekjes së tyre, ata nuk u vunë në heshtje, dhe kjo për shkak se një i mbijetuar me një zë të fuqishëm dhe një dhuratë të mrekullueshme nuk pati aspak frikë. Shumë kritikë të tjerë letrarë pas meje do të shkruajnë lëvdatat e veprave të mëdha të Mujë Buçpapaj. Libri “IL TORMENTO DELL’UNIVERSO” është një fitore e shkëlqyer dhe e pakohë.
(Nga Laura Bowers, poete amerikane)
(Përgatiti dhe përktheu: Angela Kosta Drejtore Ekzekutive e revistave fizike: MIRIADE, NUANCES ON THE PANORAMIC CANVAS, BRIDGES OF LITERATURE, gazetare shkrimtare, poete, eseiste, redaktore, kritike letrare, botuese, promovuese)
“IL TORMENTO DELL’UNIVERSO” DEL POETA INTERNAZIONALE MUJË BUÇPAPAJ
La Casa Editrice PAV EDIZIONI – Roma pubblica la raccolta poetica con poesie selezionate dell’autore albanese, poeta di fama internazionale Mujë Buçpapaj. Le poesie sono tradotte da Angela Kosta, editore di tre riviste nonché promotrice culturale globale.
“IL TORMENTO DELL’UNIVERSO” di Mujë Buçpapaj, è la fotografia in versi della sofferenza di un popolo e di un Paese colpiti duramente dalla guerra. A dare voce a morti e vivi in Kosovo ci pensa proprio Buçpapaj con questa serie di componimenti già pubblicati in Albania e qui tradotti in italiano da Angela Kosta.
Le liriche che compongono “Il Tormento dell’Universo”, sono frammenti di un panorama desolante, istantanee del dolore di un popolo martoriato da un conflitto, tali come l’autore le percepisce e le racconta attraverso la poesia.
I sentimenti di umanità e di pietà sono il motore trainante di quest’opera. I versi di Buçpapaj sono pregni di una malinconica tristezza che esonda a ogni passaggio descrittivo.
Ciò nonostante, seppur dilaniante è la presenza del dolore, il poeta albanese trova il modo di elevare – in un contesto di orribile bruttura – lo strumento che meglio sente appartenergli: la poesia. E così, “Il Tormento dell’Universo”, segna il trionfo stupefacente quanto eterno della bellezza dell’arte sulle infinite crudeltà del mondo.
(Da: PAV EDIZIONI – Marzo, 2025)
PREFAZIONE DI LAURA BOWERS
“La memoria del fiume…
Nascondersi nel profumo delle foglie”…
Se sapete come ci si sente ad essere a casa, Il Tormento dell’Universo di Mujë Buçpapaj vi spezzerà il cuore. È un ritratto bello e intimo di un popolo e di un paesaggio dilaniato dalla guerra e delle cicatrici che rimangono. Buçpapaj diventa la voce inquietante di moltitudini, sia vivi che morti, che hanno vissuto la guerra in Kosovo, e si concentra sul legame tra gli uomini, le donne, i bambini e la loro patria. Le poesie che costituiscono Il Tormento dell’Universo sono i frammenti frastagliati e scintillanti del cuore del poeta che giacciono puri, veri e sparsi tra le nazioni. Lo spirito umano è ciò che unifica le poesie: la nostalgia della casa com’era una volta e per le persone che ora sono scomparse, la tristezza assoluta nel sapere che è solo un ricordo. La frattura riflette i cuori dei fratelli del poeta, le sorelle, i amici, la famiglia, i nemici e, tutto ciò di cui è umano in ognuno di noi. Tutti soffrivano insieme; tutti erano e sono uniti nel loro tormento e, il dolore e la rottura fanno parte di ciò li unisce. Il libro Il Tormento dell’Universo inizia con la sofferenza e continua con la sua prospettiva, con poesie composte di profezia e storie intrecciate. L’emozione più importante del libro è la tristezza del poeta e, la sua è la melanconia delle nazioni. L’emozione più intima, tuttavia è l’assoluta determinazione del poeta a preservare la libertà di espressione per il bene di tutte le nazioni. Scrivendo il libro, egli vive quella passione e, Il Tormento dell’Universo diventa la sconfitta di ogni paura che potrebbe impedire la proclamazione della verità. Mostrando l’amore per la sua patria e il suo dono per le similitudini, le metafore brillanti e vivide, Buçpapaj intreccia i concetti di casa e di coloro che ricordano la casa e, così facendo, tocca ciò che c’è vivido nella nostra coscienza.
Inerente alle poesie c’è la nostalgia di un passato che sembra perduto e che cominciava a svanire dalla memoria, ma che invece è separata solo da una sottile, ma irremovibile cortina del tempo. Buçpapaj esamina la sostanza del tempo attraverso il mezzo poetico, come se sperasse di trovare una scappatoia attraverso la quale salvare tutto ciò che gli era andato perduto. L’ironia della sorte, questa raccolta “possiede” l’immagine del tramonto nel Il Tormento dell’Universo e si chiude con la poesia intitolata “Vaghiamo nelle tenebre”, un’ottica dolente e terrificante. Bisogna dire che tutta l’esperienza infernale documentata nel libro è solo un precursore di ciò che avverrà. È interessante notare che alcune poesie sono scritte al passato. La raccolta è intervallata da brevi poesie magnifiche, versi molto simili a fotogrammi dell’azione della mente e della memoria, perciò costringono il lettore a fermarsi, a fare un passo indietro e, a guardare con stupore ciò che semplicemente è, rendendosi conto che ogni singolo momento è senza tempo. Buçpapaj parla occasionalmente in prima persona, portando gradualmente la propria perdita e il proprio dolore alla superficie dell’opera. In varie poesie, il poeta si fa conoscere come parte integrante del suo mondo e delle sue circostanze. Il poeta parla del sole che sta tramontando, e c’è un’implicazione inquietante che Buçpapaj evoca dall’aldilà questo tempo, e il suo tono è traboccante di una malinconia quasi senza fiato. In esso, sentiamo l’eco lugubre mentre il sole scompare perché ormai è troppo tardi.
Inizialmente, il personaggio in prima persona sembra un po’ distante dagli eventi, anche se rattristato da ciò a cui ha assistito. Non passa molto tempo, tuttavia, prima che i riferimenti del narratore a se stesso diventino intimi e schietti, rendendo così la personalità più universale.
Buçpapaj si rende ancora più visibile nelle sue poesie a tal punto che può sentire persino le voci di un’intera nazione di persone. In ogni poesia, Buçpapaj vive proprio sulla superficie e nello stesso tempo in profondità anche, contenendo tanti e trasmettendo tanti passaggi commoventi del libro. Le lacrime di Buçpapaj si sono accumulate in mezzo ai versi della poesia dedicata a sua madre dove le parole sono piene di una tristezza e nostalgia ardente. L’autore è audace e persistente nel suo dolore. Nella poesia dei drammi del Kosovo, Buçpapaj racconta gli incendi scatenati dall’odio che hanno distrutto case, gente, cuori e tanta bellezza di questo paese meraviglioso. Buçpapaj versa la sofferenza e, attraverso di lui, la sua nazione trova una voce potente ed unica.
Le poesie di Buçpapaj sono di solito e generalmente meno di una pagina e, tendono a terminare all’improvviso, con aforismi forti, ma sobri, di cui l’esito è sorprendente, proprio come l’effetto delle perdite della guerra della gente. Tutto ciò non è un caso… Inoltre, Buçpapaj attira l’attenzione del lettore sulla coinvolgente conclusione di ogni poesia. Le linee tipicamente corte funzionano bene con questa tecnica; i dispositivi si riflettono l’uno all’altro nella forma e negli effetti. Brevi battute, a volte, hanno l’effetto di far sembrare l’oratore come se stesse ansimando, come se fosse ferito o consumato. Anche le poesie brevi e inceppati, combinate con una punteggiatura praticamente inesistente altrove, possono accelerare la lettura della poesia, e questa visione, combinata con le conclusioni spesso improvvise, ci lascia un po’ storditi – come correre dal bordo della terra nello spazio, a quel punto ci rendiamo conto di ciò che Buçpapaj aveva in mente fin dall’inizio: strappare le solide fondamenta da sotto di noi per farci sentire ciò che lui e tanti altri hanno provato per le grandi perdite che hanno subito. Con le conclusioni delle poesie e, spesso anche all’interno delle poesie, ci si ritrova a librarsi dal bordo della terra sfidando la gravità e, questo cambia la propria concezione di base “necessaria”, proprio come le grandi perdite dovute alla guerra, quali hanno colpito coloro che l’hanno subita.
Ciò che mi affascina di più di questo libro è il modo in cui Buçpapaj impiega immagini così fresche e sorprendenti all’interno della sua metafora. Buçpapaj impiega tutto ciò che ama e tutto ciò che odia per dipingere un ritratto preciso del suo cuore spezzato. Le pagine traboccano di tramonti, montagne, uccelli, libri e campi di grano. Ma vediamo anche rovine abbandonate, esodo inghiottito dall’oscurità, le mani fangose e congelate dei bambini e i morti sotto un groviglio di strade labirintiche, bruciate di una terra devastata. I morti ci ricordano che, nonostante la stagione del rinnovamento, alcune delle perdite più preziose non saranno mai recuperate.
Le poesie sono colpite, come il cuore del poeta è ferito – crivellato di fantasmi scomparsi e un’atmosfera di silenzio, sconvolgente ed esauriente. Nei brividi del cuore del poeta, “vediamo” i morti. In alcuni versi invece, troviamo un’altra ironia: la violenza di cui è rivolta al poeta, in quanto rappresenta tutti coloro che richiedono la libertà di espressione. Eppure le voci del popolo sono sopravvissute in lui, mentre il popolo stesso è stato assassinato. La vittoria è evidente nel fatto che, nonostante la loro morte, non sono stati messi a tacere, e questo perché un sopravvissuto con una voce potente ed un meraviglioso dono non ha avuto paura. Molti altri critici letterari dopo di me canteranno le lodi delle grandi opere di Mujë Buçpapaj. Il Tormento dell’Universo è una vittoria splendida e senza tempo.
(Da Laura Bowers, poetessa americana)
BIOGRAFIA
Dr. Mujë Buçpapaj è nato a Tropojë di Albania nel 1962. Buçpapaj si è laureato presso la Facoltà di Lingua e Letteratura Albanese dell’Università di Tirana. Nel 1991-1992 ha studiato per due anni per sceneggiature di film presso il Kinostudio “Nuova Albania” (Tirana), oggi “Albafilmi” (considerati come studi postmaster), e ha conseguito molte altre qualifiche dello spettro culturale nel paese e all’estero. Mujë Buçpapaj è Dottore di Scienze Letterarie con una tesi sulla sopravvivenza della poesia albanese durante la censura comunista, presso l’Istituto di Linguistica e Letteratura dell’Accademia delle Scienze della Repubblica d’Albania. Buçpapaj è uno dei fondatori del pluralismo politico e della libertà di stampa in Albania (1990) e giornalista per molti anni nei più famosi giornali di Tirana. Attualmente è Direttore del giornale “Nacional”, della Casa Editrice “Nacional” e dell’Istituto di Studi e Progetti Nazionali. Dal 1991 al 2005 è stato co-fondatore e giornalista del primo giornale di opposizione del paese dopo 50 anni di dittatura comunista, “Rinascimento Democratico”, e fondatore del giornale “Tribuna Democratica”.
(Preparato e tradotto in italiano da: Angela Kosta Direttore Esecutivo delle Riviste: MIRIADE, NUANCES ON THE PANORAMIC CANVAS, BRIDGES OF LITERATURE, giornalista, poetessa, saggista, editore, critica letteraria, redattrice, traduttrice, promotrice)
