Xheni ishte një qenushe e vogël e shtatlartë.Shikimi saj i ngjante drenushës. Lëkurën e kishte me push të ndritur, kafe në të kuqërremtë. Ishte racë australiane, nga e ëma. A
Stefi Xhomallari kishte disa ditë që kishte ardhur nga Amerika, së bashku me të shoqen, për të përcjellë për në banesën e fundit vëllanë e tij të madh, Mihalin, ndarë nga jeta
Në mbrëmje u shkova t’u uroj mirëseardhjen. Na pritën gjithë gëzim, në dhomën e madhe me zjarr, me pamje nga kopshti. Kisha kohë që nuk kisha shkelur në shtëpinë e tyre të vjetër, qyshkur djali i vetëm kishte emigruar për në Greqi. Vura re që nuk kishte ndryshuar asgjë: ishte po ajo tavolinë qysh e paraluftës, me tri karriget gjatoshe, dy minderet në dy anët e murit pranë dritareve të vogla dhe ai qilimi i vjetër me figura gjeometrike, , i punuar në avlimendin e tyre. Drutë digjeshin në oxhak për shkak të atij dimri të hidhur. E vetmja gjë e re në atë shtëpi të vjetër ishte Xheni, qenushja e vogël e Dhimos, e cila m’u sul me potere dhe nuk reshtte së lehuri, madje edhe kur Stefi e kritikoi në mënyrë urdhërore për t’u larguar pa vonesë, m’u lidh nëpër këmbë duke më bërë një kontroll të imët, nga poshtë-lart, siç bëhet nëpër pikat doganore për mbajtje sendesh metalike. Ndërkohë që Stefi më vinte në provë për kujtimet e përbashkëta të fëmijërisë, prania e saj m’u bë bezdisëse. I ulur në minderin pranë dritares, unë duhet ta kisha mendjen sa nga Stefi, sa nga qenushja , e cila kishte guxuar të fitonte territor mbi gjithë qenien time.
-Nuk të ha, jo! – tha Vasia .
Xheni ishte një qen race, Renard. Të ëmën e saj e kishte blerë Dhimua. Doli në qytet. Sakaq i zuri syri qenushkën, në krah të një zonje. Sa e pa ia bëri zemra bramb! .
-Sa e mban?
-Dyqind dollarë.
– Si shumë…
-Eshtë racë austaliane.- nguli këmbë ajo,- Qenushe të tillë nuk të zë syri sikur të kërkosh në të gjithë Shqipërinë? Dhe vërtet ishte një qenushe me një shikim ngulmues, sylarme dhe kryelartë. “Australiane?!” -tha Dhimua… Në çast e vendosi. Nxori nga xhepi dy kartmonedhat njëqinddollarëshe. dhe ia rrasi zonjës në pëllëmbën e dorës së djathtë. Sakaq ia tërhoqi nga duart qenushen e vogël në mënyrë të tillë sikur do ta peshonte me duar.
-Si e quajnë?- u kujtua ta pyeste zonjën në çastin e largimit.
– Pushi, – i tha zonja.
Pushi do t’i thërrasim dhe ne, mendoi Dhimua duke u kthyer për në fshat i gëzuar.
– Emrin nuk ka pse t’ia ndërrojmë, – tha e shoqja, Katerina. – Por fati i Pushit paskësh qenë mynxyrë. Nuk mbushi as dy vjeç, kur u mbars dhe nxori në dritë shtatë këlyshë.
Rënkonte e zeza në hajat për pikën e qumështit të gjirit, po kush ia kuptonte gjuhën? Se mos rënkonte australisht. Qenushet nuk duhet të mbarsen pa u ardhur gjiri. Nga shtatë këlyshët i mbeti gjallë vetëm Xheni. Pushi lehte pa pushim, ditën dhe natën. Ditët e para nuk vuri gjë në gojë. Më vonë u duk sikur e mblodhi veten, por e kishte humbur toruan… Lehte më kot, për hiçmosgjë. Lehjet i bënte pa shpirt. Fati i Pushit nisi t’i ngjajë fatit të atyre vajzave që bëhen prostituta për shkak të një dhembjeje të madhe ose të një dashurie të humbur. Doli te sheshi i fshatit duke ekspozuar vithet para qenve të tjerë. I kishte plasur cipa. E huaj ishte. Asnjeri nuk e njihte. Ra pre e urisë seksuale të qenve baritorë , që sa shihnin australianen e bukur tek lëvizte bishtin me lezet, nisnin të ndërseheshin në zinxhirë. Qenushe më të bukur dhe më provokuese se Pushi nuk u kishin zënë sytë. Dhe asaj, si një qenushe me tradita liberale, ditët e para i bëri përshtypje maskulizmi i qenve të sertë dhe leshtorë. Nuk mblidhej më në shtëpi. Nga mëngjesi gjer në orët e vona të natës bënte seks dhe në mëngjes kthehej në shtëpi e pistë, e lodhur dhe e drobitur. Dhimua dhe Katerina e kishin pikasur ndryshimin që kishte ndodhur te qenushja e tyre.
-Lëre të këpusë qafën! -sokëlliu Dhimua. – Haram paratë për këtë racë laviresh….
– Nesër do ta mbyll në katoq e nuk do ta lë të dalë- ulëriti Katerina…-Bushtra e dreqit!
Një mëngjes morën vesh lajmin e hidhur: persona të panjohur e kishin qëlluar me gurë dhe trupin e saj e kishin hedhur në lumë.
* * *
Xheni e vogël dhe e bukur te zoti, por edhe paksa e sertë, sa mori detyrën e re nuk lejoi askënd t̒ i afrohej portës së Xhomallarëve.I hidhej për gryke çdo të huaji që trokiste te porta e tyre. Mysafiri më i shpeshtë në atë familje isha unë, pasi, siç ju thashë, me Stefin kemi qenë shokë fëmijërie. Qysh në mbrëmjen e parë m̒ u sul me një shpejtësi të paparë. Një pritje të tillë përjetova edhe pas dy ditëve. M’ u hodh përpjetë me kërcëllimë duke mos më lënë të bëja një hap më tutje. Një fjalë e tha Stefi dhe ajo nisi të lëvizë bishtin në shenjë mirëkuptimi ndaj padronit të saj të ri. Të mërkurën shkova sërish nga shtëpia e tyre dhe, për çudi, nuk e pashë të dilte gjer te porta e të më ndalonte hyrjen.
– Ku qenka Xheni?- i pyeta qysh te dera.̒
– ̒Ka lindur dhe ajo shtatë këlyshë dhe rënkon e zeza , -tha e dëshpëruar Vasia. – I ngjau tëpkë së ëmës. As ha as pi..Ka dy net që vetëm rënkon e nuk dimë ç’të bëjmë…. Kuis ajo, kuisin dhe këlyshët . Na e këputën shpirtin. ̒
– ̒̒Nuk e dimë ç̒ ̒kanë, – tha Stefi. -Na ka lënë gjithë natën pa gjumë.
I shtyrë nga kureshtja, futa kokën te kthina e kuzhinës prej nga vinin rënkimet e tingullta të këlyshëve. Dhe ajo sikur atë çast priste, m̒’ u hodh në grykë me një tërbim të paparë duke më gërvishtur dorën. ̒
– ̒Mos e ngacmove!? –pyeti e shqetësuar Vasia. Është nervoze e do të të kafshojë!
Veterinerin e zonës e lajmërova me celular qysh atë mbrëmje.
– I mungon qumështi,- më tha ai kur e takova. – Kështu ndodhi edhe me Pushin. Nga shtatë këlyshët e saj kanë mbetur vetëm dy, por dhe ata nuk do ta kenë të gjatë.
– Mos!- klitha unë nga ky lajm i papritur. Më erdhi aq keq për atë qenushe të gjorë, edhe pse ajo tregonte një armiqësi të hapur me mua? Iu luta Zotin të mos e pësonte si ëma.
Atë pasdite mora dhe time shoqe dhe u bëmë një vizitë të shkurtër Xhomallarëve.
As lehje qeni, as pritja karakteristike te porta…Stefi rrinte te dhoma e ndenjjes, ulur te cepi i miderit pranë. Na ftoi të uleshim, pa u ngritur nga vendi, me një gjest që zakonisht e bëjnë vetëm në raste morti.
– E morët vesh besoj? -tha Vasia. -Ikën të shtatë…
-Ç’ thua?- bëri sikur u shqetësua ime shoqe, e cila gjatë gjithë rrugës më çau veshët me llafe, si: “Ç’do të thotë kjo? Pse të shkojmë për këlyshët… Këtu vdesin njerëzit dhe s’e çan kokën kush..?
Kuptohej nga mënyra si rrinin dhe si flisnin, që humbjen e shtatë këlyshëve të saj ata e kishin përjetuar si një gjëmë të madhe.
– Ç̒ rënkonte e gjora…! – fliste si me vete Vasia.
– Kur i morëm pesë të parët, na ndoqi pas duke rënkuar si të ishte njeri…
– E zeza ajo! – kryqëzoi pëllëmbët Vasia. -Të bësh shtatë këlyshë njëherësh e të mos të të rrojë asnjë.̒
– Kur ia mora këlyshët, lotët i vareshin faqeve. Dhe hajde e më thuaj tani që qentë nuk ndiejnë, – tha Stefi qetë.
– Disa popuj besojnë se shpirtrat tanë pas vdekjes hyjnë në trupat e qenieve të sapolindura…
– Mos do të thuash edhe në trupin e një qeni? -tha Stefi, dyshues për këtë shaka të hidhur.
– E kam lexuar në libra, – i thashë unë. – Njëherë në një ëndërr kam përjetuar një tmerr të vërtetë….Shihja sikur vrapoja si qen në rrugët e një qyteti të madh e të panjohur, midis lumit të veturave. Ndërkaq ca djelmosha më ndiqnin pas duke më qëlluar me gurë. Ç’gëzim ndjeva kur u zgjova.
– Çfarë nuk sheh njeriu në ëndërr, – ndërhyri ime shoqe e më hodhi një vështrim qortues, për të mos e zgjatur më me llomotitje të tilla.
* * *
Dhe ju, o miqtë e mi, më ndjeni nëse gjithë këtë histori me qen ua tora kaq gjatë, vetëm për t’ju treguar se si fati i Xhenit rrodhi ndryshe. Ditët që pasuan ajo u mbyll në vetvete dhe u bë më e urtë. Mbrëmjen e fundit që unë isha te Xhomallarët, vura re që ajo kishte humbur jo vetëm vigjilencën, por edhe dëshirën për të lehur. Më tundi bishtin në formë miratimi dhe nisi të më lëpinte këpucët me mirënjohje. Të ishte kjo një mënyrë pajtimi. Kur u ula në minder, ajo zgjati kokën e bukur dhe e vendosi mbi gjunjët e mi. Pa e larguar vëmendjen nga bisedat tona të rëndomta, nisa t’i përkëdhel kokën butësisht, sikur po e vija në gjumë. U tulat në prehrin tim. – Kemi menduar ta marrim me vete, – tha Stefi,- ndërsa vërente me kënaqësi të veçantë marrëdhëniet tona të reja.
– Nuk do ta lëmë këtu, jo, – ndërhyri Vasia. – Nuk duam të pësojë fatin e së ëmës.
– Do bëni mirë, – u thashë.
Si janë amerikanët! Tregojnë më tepër kujdes për jetën e një qeni se për jetën e një njeriu.
Xhenit po i projektohej një e ardhme tjeter.
. – Nuk mund ta marrim pa një sërë analizash. – Do të na ndihmosh edhe njëherë për të lajmëruar veterinerin e zonës, -m’u lut Stefi
* * *
Mbrëmjen e fundit, para se ata të niseshin, moti u ftoh papritur. Gjatë natës ra dëborë pa pushim. Mali përballë ishte veshur me fërtymë dëbore. Transparent si xham. Jo vetëm mali përballë, por gjithë malet që ishin për rreth dukeshin si të veshura me frymën e gjallesave që e mbanin gjallë jetën në atë vend malor.
