Sapo kemi zbritur nga treni në stacionin qendror të Bernës. Me një frymë arrijmë SWI – Radiotelevizionin Publik të Zvicrës. Gjithmonë kur vizitojmë Bernën kemi ndjesinë se kthehemi në shtëpi, pasi qendrimi ynë i parë ishte pikërisht në këtë qytet të bukur ndërtuar si një ndërtesë gjigande me kate, mbuluar nga gjelbërimi ku, nga urat aq piktoreske, shihet gjarpërimi i Lumit Aare. Swissinfo-SWI-SRG gjendet shumë afër Monbijou park ku kemi banuar.
Jemi pjesë e grupit të gazetarëve të APES, që drejtohet nga presidenti Jean Musy (Shoqata e Gazetarëve të Huaj në Zvicër dhe Lihtenshtajn me një jetë 96 vjeçare, ku ne jemi anëtarë aktivë prej më shumë se 20 vitesh) në këtë vizitë të organizuar nga Switzerland Tourism dhe SWI-SRG. Ne shoqërohemi nga Mr.Tourism Federico Sommaruga me të cilin APES ka vite që bashkëpunon shumë ngushtë. Guidat e përgatitura nga ST për gazetarët e APES janë gjithmonë mbresëlënëse.
Pas vizitës në SWI-SRG udhëtimi ynë do të vazhdojë për në Chaplin’s World në Vevey, rreth të cilit do t’ju tregojmë në një reportazh të veçantë.
Si gazetarë dhe botues kemi vite e vite që navigojmë në faqet online të Swissinfo, një platformë mediatike sot në dhjetë gjuhë, burim profesional shumë i besueshëm informacioni tek lexuesi. Prania jonë virtuale, duke shfletuar faqet e rubrikave të larmishme tek Swissinfo, është e përditshme në këtë shtëpi të veçantë mediatike. Ndërsa kjo vizitë është një prani reale fizike, në mjedise ku menjëherë ndjehesh i familjarizuar, është prani reale fizike doemos edhe për vizitorët tanë të shumtë, të VOAL voal.ch në të katër anët e globit, kureshtarë për këtë burim kaq serioz të lajmit, të cilin e kanë ndeshur në faqet tona.
Gazetaria, sipas nobelistit të letrave Gabriel Garci Marquez, është profesioni më i bukur në botë. Ai ka magjinë dhe forcën për të hapur të gjitha dyert. Por sot dyert i gjejmë të hapura si zemra.
SWI swissinfo.ch – në vitin e 25-të të jetës
Mikpritësja jonë është në vitin e 25-të të jetës, është në përmbushje të çerekshekullit të parë të historisë së saj. Sigurisht, në këtë jubile të rëndësishëm ajo e ndjen veten mirë në lartësinë e rolit dhe në të gjithë parametrat profesionalë përkrah kompanive transmetuese veterane, supërfuqive të tilla mediatike të të njëjtit profil si atij britanik BBC World Service, atij francez FMM, gjerman DW, amerikan USAGM e tjerë.
Ndonëse një strukturë relativisht e re, SWI swisinfo.ch, është ndërtuar mbi themele solide të disa dekadave. Andaj, për këdo të mikpritur të sotëm është e udhës të hedhë shikimin aq thellë e aq larg sa shkojnë këto themele në kohë.
Kjo multimedie (media në internet, me shërbime për vizitorët lexues, dëgjues, shikues) shënon fazën e katërt dhe më të lartën e shërbimeve mediatike të Zvicrës për publikun jashtë vendit. Mendojmë, për shembull, se është një model i përkryer, për Kosovën, shtet që nuk ka trashëguar shërbime të tilla.
Kapërcim gjigant nga valët e shkurtëra tek teknologjia e internetit
“Zëri zviceran në botë” lindi bashkë me valët e shkurtëra, një tekonologji e re e asaj kohe që bënte të mundur arritjen e publikut në kohë reale, bënte të mundur pushtimin e eterit të planetit. Lindja e këtij shërbimi mediatik, i mbiquajtur “radio nostalgji”, u përjetua si rivendosje e kordonit kërthizor me bashkësitë gjithnjë e më të mëdha të bashkatdhetarëve të emigruar në pesë kontinentet. Pas periudhës eksperimentale në një rreze prej disa qindra kilometrash, dalja zvicerane në valët ndërkombëtare filloi më 1 gusht 1935 me transmetimin në Amerikë të fjalimit të këshilltarit federal Rudolf Minger me rastin e festës kombëtare të Zvicrës.
Por shumë shpejt ky shërbim do të merrte përmasa të reja jo të parashikuara përballë kërcënimeve që rëndonin mbi Konfederatën në prag të Luftës së Dytë Botërore. Aneksimi i Austrisë nga Hitleri më 1938 u parapri nga propaganda politike dhe ky rrezik i kanosej drejtpërdrejt edhe Konfederatës. Qeveria shpalli parimin e “mbrojtjes shpirtërore” nga ndikimet e jashtme dhe për të forcuar identitetin kombëtar e unitetin kombëtar midis rajoneve të ndryshme kulturore të vendit. Shërbimi botëror filloi në gjermanisht, frëngjisht dhe italisht.
Vitet 1939-1945 shënojnë fazën e dytë të këtij shërbimi, sikurse për Zvicrën e rrethuar në të katër anët nga lufta, shënon vitet e mbylljes hermetike të vendit ndaj botës dhe të botës ndaj Zvicrës. “Asnjëherë më parë Zvicra nuk e ka gjetur veten kaq hermetikisht të izoluar nga pjesa tjetër e botës sa vitet e fundit. Ne ishim të rrethuar nga forca që përpiqeshin të luftonin idealet tona me çdo mjet propagande. Njëkohshëm në nivel ushtarak, politik, ekonomik, por edhe shpirtëror”, shkruante Paul Borsinger, drejtori i parë i këtij shërbimi, në maj të vitit 1945. “Midis popujve të vendeve të largëta që ndanin idealet tona, po përhapej gjithnjë e më shumë përshtypja se regjimet autoritare tani dominonin në të gjithë kontinentin. Vetëm valët e shkurtra mundën të na lejojnë të kapërcejmë distancat që na ndanë nga këta popuj, për t’i bërë të ditur se ekziston ende një iriq i fundit i vogël demokratik në zemër të Evropës”. Më 1941 u shtuan transmetimet në anglisht, spanjisht dhe portugisht iu bashkuan atyre në gjermanisht, frëngjisht dhe italisht. Në gjashtë gjuhë tashmë i bëhej e ditur botës se “në një Evropë në luftë, Zvicra është e gatshme të mbrojë pavarësinë e saj me armë”.
Vjen pastaj faza e tretë, më e gjatë dhe më konkurruesja. Eteri i planetit shndërrohet në fushëbetejë të dy blloqeve të mëdha, duke u përdorur shpesh si një instrument i propagandës ideologjike dhe politike. Duke u bërë simbol i fuqishëm i një vendi neutral, pa një të kaluar koloniale dhe pa interesa ekspansioniste, Shërbimi Zvicerane me Valë të Shkurtëra i shndërruar tashmë në Radion Ndërkombëtare Zvicerane, ( me shtatë gjuhë: gjermanisht, frëngjisht, italisht, anglisht, spanjisht, portugalisht dhe arabisht) arrin një vend udhëheqës në valët radiofonike botërore, duke u vlerësuar për besueshmërinë dhe paanshmërinë e tyre dhe pasqyrojnë pluralitetin e informacionit të një vendi multikulturor me një traditë të madhe demokratike. Radio Ndërkombëtare Zvicerane transmeton 70 orë programe çdo ditë drejt pesë kontinenteve dhe, në kulmin e Luftës së Ftohtë, ajo vjen në sondazhe pas stacioneve të mëdha, si BBC, Radio France Internationale ose Deutsche Welle. Është kjo koha kur Radio Tirana për Jashtë transmetonte në 20 e sa gjuhë dhe synonte të zhurmonte edhe shërbimet më të mëdha botërore radiofonike në valë të shkurtra.
Nga Radio Ndërkombëtare Zvicerane (SRI) në SWI (swissinfo.ch)
Paslufta e Ftohtë, si në të gjitha shërbimet e mëdha radiofonike botërore, edhe në shërbimin zviceran do të ndodhnin riformatime të mëdha. Telekomunikacioni satelitor dhe interneti lënë në hije valët e shkurtra. Më 30 tetor 2004, gati 20 vjet më parë, Radioja Ndërkombëtare Zvicerane ndalon së transmetuari. Pasojë e shndërrimeve të njëpasnjëshme në rrafshet financiare, të personelit, të vizioneve është swissinfo.ch, mjediset e të cilit i vizitojmë me sot dhe realitet i gjallë të cilin ne e prekim nëpër indet e tij drejtpërdrejt. Faza e katërt e shërbimeve mediatike zvicerane shënon cilësinë e tyre të re- shërbimin multimedial, i cili komunikon me publikun lexues, dëgjues dhe shikues, nëpërmjet disa funksioneve të disa shqisave njerëzore njëherësh. Kjo platformë e re interneti, nga viti 1999, ofron informacion online për Zvicrën përmes lajmeve, artikujve, dosjeve, audios, videove dhe fotografive. Pionieri i këtij shërbimi, Peter Hufschmid, kur hapi më 1999 (25 vjet më parë) swissinfo.org (nga 2014 SWI swissinfo.ch), një faqe interneti që integron imazhin, zërin e më vonë edhe videon, vështirë se mund ta ketë përfytyruar suksesin e vizionit të tij. Nga viti 2006 shërbimet e janë në 9 gjuhë (gjermanisht, frëngjisht, italisht, anglisht, spanjisht, portugalisht, arabisht, kinezisht dhe japonisht), këto njëherësh janë gjuhë të vendeve me të cilat Zvicra kryen afërsisht 85% të shkëmbimeve të saj ekonomike dhe tregtare. Nga maji 2009 u shtua edhe rusishtja.
Bashkëbiseduesi ynë kryesor është Mark Livingston, kryeredaktor i swissinfo.ch, i ardhur në këtë detyrë pas një përvoje 30 vjeçare në Radiotelevizionin Publik Zviceran (SRF- Schweizer Radio und Fernsehen) në poste të rëndësishme, një profesionist me profil të dalluar reformues. Në këndvështrimin e tij swissinfo.ch shpreh vizionin e një Zvicre globale, është një urë mediatike e vendit me Botën. Me 2.5 milionë ndjekës dhe me 445 mijë abonentë, me më shumë se 7 milionë faqe të konsultuara çdo muaj nga 160 vende të botës, tashmë synimet duken gjithnjë e më të arritshme dhe optimiste, gjithnjë e më motivuese për 103 punonjësit, mes të cilëve 70 gazetarë. Përballë kundërthëniesh të shumta që sjell globalizmi, Konfederata shpesh e gjen veten në qendër të kritikave nga mediat ndërkombëtare, në një botë gjithnjë e më të globalizuar, ku suksesi i një vendi varet gjithnjë e më shumë nga prania e imazhit të tij dhe markës së tij në skenën ndërkombëtare, sfida e shërbimit mediatik zviceran për të huajt është gjithnjë e më vendimtare. Tema të tilla të mprehta për SWI swissinfo.ch janë sekreti bankar apo integrimi i të huajve. Nëpërmjet dosjeve speciale, të përgatitur nga eskpertët më të mirë të fushave përkatëse, arrihet të realizohet ndërgjegjësimi rreth Zvicrës në rrafsh ndërkombëtar.
Zvicra e Pestë
Swissinfo.ch ka një buxhet vjetor 18 milionë franga zvicerane, nga ku 50 % të mbuluara nga shteti. Kryeredaktori na argumenton se përse Zvicra Globale është e pandarë nga Zvicra e Pestë. Si çdo risi tjetër, aq më tepër një risi mediatike e lidhur me risitë tekonoligjike, swissinfo.ch u përball me skepticizmin e politikës, deri aty sa të propozohej që kjo strukturë të shkurtohej. Ishte Zvicra e Pestë ajo që vendosi edhe për fatin e Zvicrës Globale. Mbështetja e saj u bë vendimtare për fatin e swissinfo.ch. Më 2022 Zvicra numëronte mbi 800 000 qytetarë të saj jashtë vendit, pra, rreth 10 për qind e popullsisë ose sa kantoni i Waadt. 64 për qind e tyre jetojnë në Evropë, të tjerët në SHBA, Azi, Australi, Oqeani dhe Afrikë. Prej vitit 1992, nëpërmjet votave me korrespondencë, Zvicra e Pestë merr pjesë rregullisht në të gjitha votimet që zhvillohen në Atdhé. Në fund të vitit 2009, mbi 130 000 banorë zviceranë jashtë vendit u përfshinë në regjistrat zgjedhorë të Zvicrës. Më 2021 ishin 211 000. Pa harruar misionin e saj për t’u hapur ndaj botës, SWI swissinfo.ch ka për detyrë të informojë qytetarët zviceranë jashtë vendit për ngjarjet në vend në mënyrë gjithëpërfshirëse, të verifikuar dhe kritike. Popullariteti i SWI swissinfo.ch në mesin e zviceranëve jashtë vendit po rritet ndjeshëm, sipas një studimi të pavarur të kryer nga Mediapulse. Në mesin e emigrantëve zviceranë që konsultohen me SWI swissinfo, nëntë nga dhjetë persona thonë se janë të kënaqur me përmbajtjen e zgjedhjeve dhe votimit.
Janë 13 kryetema, të quajtura “Beats”, sipas emrit të kufjes që vendos në kokë dhe në veshë drejtuesi i emisionit radiofonik në studion e transmetimit, ato që e bënë këtë multimedia të fitojnë davanë ndaj të gjitha sfidave të kohës, duke u bërë, siç theksuam më lart, ndër më të rëndësishmet krahas shërbimit britanik për të huajt BBC World Service, atij francez FMM, gjerman DW, amerikan USAGM. Quhen ndryshe tema të zgjedhura nga publiku, bazuar, para së gjithash, pikërisht tek interesimi i bashkatdhetarëve zviceranë nëpër botë.
Nga viti 2021 SWI swissinfo.ch është certifikuar nga JTI (Journalism Trust Initiative) për besueshmërinë, pavarësinë dhe profesionalizmin e lartë të dëshmuar veçanërisht gjatë periudhës së pandemisë së koronavirusit përballë vërshimit të gjithfarë informacioneve të rreme.
Më 2023 mori Çmimin e Ndikimit Social, «Social Impact Award» nga Konventa Ndërkombëtare e Transmetimeve (IBC) International Broadcasting Convention për arritjen e përfaqësimit të balancuar gjinor në pasqyrimet mediatike.
Mes kolegësh
Mes anëtarëve të APES dhe drejtuesve të SWI swissinfo.ch i vjen rradha shkëmbimit të njohjeve dhe të përvojave, një komunikim sa i çilër dhe konstruktiv, çka vijohet me drekën, një mjedis çlodhës, me dalje në taracën nëpërmjet së cilës ke përpara qytetin dhe sfondin e bukur e të madhërishëm të Alpeve. Në të gjitha bisedat ndihet dëshira për të zgjeruar bashkëpunimin tonë mediatik me interes të ndërsjellët informimin sa më të mirë, sa më të drejtë, të shpejtë e profesional të publikut.
Të shoqëruar në çdo hap nga kolegia Florence Spörri, pas drekës ne vizitojmë studiot, të vogla e të mëdha, secila e individualizuar sipas funksionit të caktuar.
Nëpër shkallët, korridoret, ashensorët, me laptopë në duar, për të mos u shkëputur asnjë çast nga përkushtimi i tyre ditor, lëvizin gazetarë. Një përmasë themelore e këtij shërbimi mediatik për të arritur publikun janë mediat sociale: Facebook, Instagram, X, Youtube e tjerë. Ndiqet sekondë për sekondë dinamika e lexueshmërisë dhe shikueshmërisë. Aty ndihet live më saktë se kudo reagimi i publikut me vizitat e tij, sidomos me pëlqimet, me reagimet nëpërmjet komenteve dhe me debatet. Nëpër këtyre mediave sociale matet çdo çast pulsi dhe nervi i publikut në larminë e tij të të gjitha natyrave.
Më lart ne thamë se gazetaria, profesioni më i bukur në botë, ka epërsitë e saj. Një ndër to është që kudo të ndeshësh fytyra të njohura. Ndërsa po lëviznim nëpër mjediset e studiove, na u shfaq një ish kolege e APES, Akiko Uehara. Kemi disa vjet pa u takuar. Akiko ka një karierë shumë të suksesshme në SWI.
Pastaj ne vizitojmë SRG, vizitojmë këndin muzeal, si dhe studiot aktuale të Radiotelevizionit Publik Zviceran. Ndodhemi mes kolegësh fytyrat e të cilëve janë të njohura për ne nëpërmjet ekranit të vogël.
Kemi një bisedë interesante me Susanne Brunner, Shefen e Redaksisë së Jashtme të SRG, redaksi tejet e lidhur edhe me funksionimin e suksesshëm të SWI swissinfo.ch, një poligliote me karierë të gjatë që ka qenë e pranishme në shumë vatra konfliktesh. Tërhiqte menjëherë vemendjen me mënyrën se si tregonte. Ajo është e lidhur prej 1986 me Radiotelevizionin Publik Zviceran. Ka raportuar nga e gjithë bota. Ka qenë korrespondente e Lindjes së Mesme me qëndrim në Aman të Jordanisë Mesme për të gjitha rrjetet e Radiotelevizionit Publik Zviceran (për rrjetin gjermanishtfolës, atë frëngjishtfolës dhe atë italishtfolës). Që nga 1 shtatori 2022 është redaktore e temës ndërkombëtare në Bernë dhe shefe e redaksisë së jashtme, domethënë shefe e gjithë rrjetit të korrespondentëve në SRF, të shpërndarë këta në kryeqytetet kryesore si dhe në vatrat e luftërave të konflikteve nëpër botë.
Zvicra në zemra
Die Schweiz im Herzen. Kjo është fjalia mungesore (pa kallëzues) që mirëpret dhe që përcjell të gjithë ata dhe ato që hyjnë në ndërtesën e RSF dhe dalin prej saj. Zvicra në zemra. Kjo është fjalia që na frymëzon edhe ne, sikurse kolegët tanë, koleget tona që i japin jetë ditë e natë këtij shërbimi mediatik të mrekullueshëm të destinuar për Zvicrën e Pestë dhe për mbarë publikun e interesuar për Zvicrën, neutralitetin e saj, demokracinë direkte të saj, për modelin gjithnjë e më të përkryer që jep ajo në rrafshin e diplomacisë, ekonomisë, shoqërisë, kulturës, bashkëjetesës në diversitet.
