Gjatë këtyre ditëve doli nga shtypi libri me tregime “Mëkatarët e lumtur” i autorit Ahmet Selmani që jeton dhe vepron në Shkup. Kemi të bëjmë me një sprovë të re në fushën e prozës, për arsye se lexuesve u sjell një lloj tjetër të tregimit, jo vetëm për nga forma e shkurtër, por edhe për nga mënyra e rrëfimit të thukët. Me anë të çrëndomtësimit tëkëtillë arrin të krijojë një zhanër të veçantë me strukturë postmoderne. Në rrafshin tematiktrajton kryesisht paradokse të jetës, vdekjes, ekzistencës, historisë, politikës, dashurisë etj. Kështu ky libër shfaqet si një marrëdhënie e lirë me lexuesit, duke ofruar e provokuar alternativa të shumta nënpoetike.
——————————-
LOJA E SHAHUT
(ose jeta dhe vdekja)
“A thua nuk do të vdes edhe unë si Enkidui?
Shpirti po më plas nga dhembja.
Jam frikësuar nga vdekja, ndaj po bredh nëpër stepa”
(Epi i Gilgameshit)
“Vdekja nuk është e kundërta e jetës, por është pjesë e saj”
(Haruki Murakami)
Atë ditë u zgjua me një marramendje të pazakontë; iu errën sytë e iu bënë skëterrë. Ç’të bënte tani? Meqë i kishte kaluar të tetëdhjetat, nuk priste më tepër nga jeta. Deri në atë çast e kishte shtyrë kohën fillikat në banesën e tij duke luajtur shah; herë luante për veten, e herë simulonte kundërshtarin e shpifur. Dhe, pa dyshim, gjithnjë e kishte mposhtur atë duke u ngushëlluar vetmevete gjersa e zinte gjumi duke gërhitur thellë.
Por kësaj radhe ai ndjeu një molisje të paparë nëpër trup. Megjithëse filloi ngadalë t’i rendiste figurat e shahut në fushën me katrorë, e vërejti një ngathtësi të trishtë në duart e veta.
Në të vërtetë kishte një parandjenjë ligoshe se tani kundërshtari do t’ia jepte goditjen e fundit. Por më e keqja ishte se në këtë rast atë e përfytyronte si vdekjen tinzare. E gjithë kjo aq më tepër ia fuste llahtarin në shpirtin e trazuar tej mase. Ndërkohë që fillonte të lëvizte figurën e shahut, i dukej sikur po i fluturonin duart si asnjëherë më parë.
Duke marrë frymë thellë e më thellë, një kohë e shtyri lojën me tërë vëmendjen e duhur. Dikur e pa se po i afrohej fundit të saj; loja duhej të shthurej. Në një çast, sa çel e mbyll sytë, i shëmbëlleu sikur aty po luante egërsisht jeta me vdekjen, domethënë ai ishte jeta, ndërsa kundërshtari i paqenë ishte vdekja. Por të dyja ishin në duart e tij me të cilat herë pas herë mezi e fërkonte ballin me syprinën e dorës.
Vallë kush do të ngadhënjente?!
Teksa u përpoq ta zhvendoste figurën e fundit, seç iu terratisën sytë. Atëherë e pa që kishte bërë një gabim në lëvizjen e figurës. Dhe kësaj radhe e kuptoi se alternativa e vetme për fitore, ishte vetëm kundështari i tij.
Kështu vetvetiu ndjeu një gjëmë të rëndë brenda vetes. Duke i harxhuar grahmat e fundit, sakaq i mbylli sytë me përfytyrimin e humbjes fatale e cila kishte kuptimin e vdekjes.
KUFIRI GJENEALOGJIK
(ose zbulimi i kryqit)
“Të gjitha të vërtetat janë lehtësisht të kuptueshme pasi të zbulohen; çelësi qëndron në faktin se ato duhet të zbulohen”
(Galileo Galilei)
Kur isha fëmijë, shpesh e pyesja atgjyshin për gjenealogjinë e familjes sonë, por çuditërisht ai kurrë nuk shkonte më larg se te katragjyshi. Megjithatë, nga kureshtja e madhe që kisha për t’i ditur parafamiljarët gjer në thellësi të lashtësisë, përsëri ngulmoja që ai të zhbironte më tej në kohën e shkuar dhe të m’i dëftonte edhe paraardhësit e tjerë. Por fatkeqësisht çdo gjë ishte e kotë, për arsye se ai prej kohësh ia kishte rrënjosur vetes një kufi të pakalueshëm, ku ndalej me një kokëfortësi sa të qetë, aq edhe të pashpjegueshme. Dhe kur unë ia kërkoja të ma tregonte arsyen e kësaj ndalese, ai më thoshte se ishte mëkat t’i trazonim të vdekurit në varr. Sipas tij, ne nuk duhej të flisnim asfare për njerëzit që tanimë i kishte tretur dheu, ngaqë për ata kujdesej vetëm perëndia me vullnetin e tij të madh.
Ndonëse për një kohë të gjatë kisha heshtur si asnjëherë tjetër, kjo nuk do të thoshte se isha bindur me arsyetimin e atgjyshit. E vërteta ishte se unë i kisha humbur shpresat se ai do të m’i tregonte breznitë e mëparshme të familjes sonë. Thjesht isha dorëzuar para një lufte të këtillë.
Shumë vite më vonë, kur atgjyshi ndërroi jetë, seç rastisa një ditë në kulmarin e shtëpisë së vjetër ku kishte jetuar ai. Dhe duke kërkuar si një kureshtar që isha, në mesin e gjërave të vjetra befas e gjeta një kryq të drunjtë. Në atë çast mbeta krejt i shtangur në vend. Më erdhi çudi se si ishte përvjedhur në kulmarin e shtëpisë së atgjyshit, kur e dija mirë ai ishte rritur e edukuar me një frymë orientale.
Nuk ia thashë askujt këtë zbulim të rastësishëm. Ndërkohë e mora kryqin për ta fshehur në një vend të sigurt. Teksa ia fshija pluhurin dhe merimangat me shputën e dorës së djathtë, zura ta pyesja veten me ngulm se cila kishte qenë dora e fundit që e kishte strukur në atë cep të kulmarit. Me siguri parakatragjyshi, vetvetiu hamendësoja me veten time, sepse më pastaj të tjerët e kishin ndërruar fenë ek’shtenë. Duke e tërhequr këtë fije në kokën time, në vazhdim më ra ndër mend kur një herë atgjyshit i kishte shkarë goja dhe kishte përmendur edhe kodrën e afërme e cila quhej Kodra e Kishës, ashtu siç e kisha dëgjuar edhe babain tim më vonë që e kishte përsëritur disa here të njëjtën gjë.
Kështu arrita ta thyeja kufirin gjenealogjik të familjes sonë dhe ta hapja rrugën për ta rinjohur parakatragjyshin e mbuluar me harresë të rëndë.
ORA ALLATURKA
(ose vdekja e gjyshes)
“Sa për sahatin, ai s’merr vesh, lëre të këndojë këngën e monotonisë gjersa të ndryshket”
(Nonda Bulka)
Atgjyshja ime, e rritur me një edukatë kryekëput orientale, në murin ballësor të kthinës së saj e mbante të varur në gozhdë një orë në trajtë rrumbullake. Sa herë që ia hidhja sytë, i ndiqja me gapërrim akrepat e saj të gjatë që silleshin nën një ritëm gjysmëshurdhues, por assesi nuk e kuptoja matjen e kohës. Vetëm atgjyshja dinte të orientohej me anë të saj, sepse ishte allaturka, siç thoshte ajo. Sa e sa herë e kisha lutur të më sqaronte këtë gjë të mjegullt që sillej në kokën time. Dhe ajo me durim të madh më pat dëftuar se matja e kohës fillonte me perëndimin e diellit. Për këtë arsye mua më shëmbëllente sikur ajo shikonte nga qiellzana e drunjtë në formë të diellit. Por ora mund të kthehej edhe allafrënga, gjë që ajo nuk e bënte kurrë për vete. Megjithëse shpesh ngulmoja që ta kthente, siç vepronin gjithë të tjerët, ajo s’donte t’ia dinte për këtë punë. Thjesht jetonte vetëm me kohën e saj allaturka.
Megjithatë, një ditë vjeshtake, në orët e hershme të mëngjesit, atgjyshja papritmas vdiq nga një sulm në zemër. Ora e saj allaturka vazhdoi të punonte edhe për një kohë ashtu siç kishte qenë, por më pastaj e zbrita ngadalë prej murit dhe e ktheva allafrënga, ashtu siç më pat treguar vetë ajo. S’do mend, e bëra me shumë keqardhje këtë ndërrim rrënjësor, por u desh patjetër të dilja nga kjo paqartësi e kohës. Dhe që nga ai çast, edhe për mua koha filloi të ecte përpara. Tani edhe unë nuk vonohesha askund, e dija me saktësi se kur do të arrija në vendin e caktuar.
