Burri erdhi vonë. I lodhur.
Ajo nuk lëvizi vendit.
– Shyqyr që u kujtove të kthehesh! – shfryu.
– Kisha punë, pa u vonova, nuk ndenja kot atje, – i tha nëpër dhëmbë, ngrysur si re vjeshte me shi.
Ato punët e tij ia patën sjellë majë hundës, as donte t’ia zinte ngoje. Nuk dinte tjetër veç zyrave ku ngryste ditën dhe një pjesë të natës. Rrallë shkelte në shtëpi pa hyrë dielli, gjithë barrën ia kishte kaluar asaj.
– Na rrofshin mbledhjet, pa se ka nevojë shtëpia për burrë, se kanë nevojë vajzat për baba, as të shkon mendja.
E mbajti veten të mos ia kthente me të njëjtën monedhë.
– Mos e zgjat! – i tha, – lëre me kaq.
Ajo nuk e la me aq.
– Shiko partinë, atë ta kesh në rregull, sa për shtëpinë e kullandris gruaja e robtuar tërë këtë bijë dite arave të kooperativës.
– Nuk i kupton dot të gjitha ti.
– Më ka vajtur majë hundës, ta dish, – ia plasi të qarit.
Një shkëlqim i hollë djerse ia veshi ballin e zbehur.
– Si është puna? – u zbut, – pse e bën tërkuzë?
– Çupat janë mbushur me morra, – u zbraz së fundi, – u lava flokët, i kreha imët… E kotë! T’i shohësh, të hyn frika.
– Sikur ç ’ka ngjarë! Femra janë, qëllon t’u dalin palavi, se mos hera e parë!
U ngjit qejfprishur në dhomën e tyre.
Ajo e ndoqi.
Thërijat kishin mbushur jastëkun, dyshekun, batanijen, vogëlushet përpëliteshin nëpër gjumë, ndërronin krah…
– Dreq, o punë! S ’më kanë zënë sytë kurrë!
– E sheh! – u tremb, – kurrë nuk ma vë veshin!
Ndaloi pak t’i thoshte diçka që i erdhi në kokë. Jo se ishte krejt i sigurt, po s’dinte tjetër.
– Shko më sill qesen e helmit të buburrecave në trarët e kasolles.
– Cilën qese?
– E moj, atë që spërkate patatet vjet, s’të kujtohet?
– Thua të bëjë punë?
– Oj, të bërë! Që ç’ke me të! Kur zhduk buburrecat, thërijat s’i ka gjë.
– S’është njësoj, kushedi…
– Shko, shko! – nuk e la të vazhdonte, – di ç ’them unë.
Vuri shkallët, rrëmoi hatullat e kasolles, nxori qesen, e shkundi t’i hiqte zhulin, u kthye. Duhma mbushi ajrin, u shpoi hundët.
– Seç kam një frikë, mor i zi! Vallë bën për njerëzit?
– Mos e zgjat! – bëri me dorë gjest bezdie.
– Ki mendjen!
I hodhi një vështrim të fundit si të donte të sigurohej, zgjidhi qesen, ua leu kokat të triave. Vajzat lëvizën nëpër gjumë, kthyen krahët, s’u ndjenë më. Morrat u ndërkryen. Bënin të iknin, tundnin këmbët në hava, ngrinin, mbushën jastëkun me një si miell të shpëlarë ngjyrë hiri.
– Ja, mbaroi edhe ky hall.
Ajo tundi kokën e lehtësuar, besimi i tij e ngrohu.
Lanë duart, u ulën për darkë. Megjithëse ushqimi ishte i njëllojtë çdo vakt; bukë misri, lakror, domate, qepë, rrallë ndonjë copë djathë a gotë qumësht, hëngrën me shije.
Ndaj të mbaruar iu mbyllën sytë, e këputi gjumi.
Ajo e vështroi shtrembër.
– Sikur ç ’ke bërë! Tërë ditën majë karriges!
– Ashtu të duket ty?
– Lodhje e madhe të dërdëllisësh mbarë e prapë nëpër mbledhje, s’e shikon!
– Kujton se erdha nga qejfi vonë sonte! Jam i rraskapitur, në daç beso, në daç mos beso!
– Jo aq sa unë ama. Parcela qëlloi tërë gjemba, grashina, kulpra… Ja, shihi! – i tregoi pëllëmbët e sakatuara. – Na shtrënguan ja ta mbaronim, ja s’ka.
– Mobilizim i shkëlqyer! – harroi gjumin, – tetë hektarë të korrur pa firo brenda gjysmë dite. Shumica as e merrnin me mend se do t’ia dilnim. Kryetari nguli këmbë, shoqja Drita po ashtu. Kryetarit të kooperativës nuk i besohej. I ri, pa përvojë!
– Domosdo punën e bëjnë të tjerët, ju konferencat.
– Të duket e lehtë të hedhësh qindra forca në aksion? Armiku nuk fle. Ka nga ata që gjejnë shesh, bëjnë përshesh. Nuk e duan të gjithë kooperativën.
– Aman ore, ku fshihet ky armik, nuk e shohim kurrë?
S’kishte si t’i mbushte mendjen. Le që ku i mbushej asaj!
– Nuk flitet me ty sonte! – i bëri udhë, u ngjit në dhomën e gjumit.
Ajo mblodhi enët, i vuri stivë t’i lante në mëngjes. U shtri, po gjumi vonoi ta zinte. Vështrimi i turbullt, çehrja e vrenjtur nuk iu ndanë derisa lodhja dhe prehja e natës e vunë përfund.
Kori i këndesave e zgjoi herët. U shkëput nga krahët e tij, u vesh nxituar.
– Të ngre çupat, – i tha, – vajti xheç vakt.
Një heshtje e shurdhër, e pabesë kishte zaptuar dhomën e tyre. Flutura qeshte me gojën mbyllur, së madhes i kishin dalë mbathjet mbi batanije, nuk përpiqej të mbulohej siç bënte gjithsaherë, së mesmes i dukej fyti i tkurrur.
Kurrfarë zhurme!
Ngërçi ia ngriu gjakun në damarë. Një mpirje e menjëhershme i sosi ajrin, e rrëzoi përdhe si degë e prerë nga një e rënë sëpate…
Burri ndenji edhe pak shtrirë me duart nën kokë, i çlodhur, i lehtë. Gjithçka shkonte për bukuri, fjala i dëgjohej, organizata e partisë e shihte me sy të mirë. Largoi çarçafin, brofi në këmbë, çeli kanatin të hynte ajri. Dielli sapo feksi mbi Kozic, shpatoret stërpiknin ajrin me aroma të freskëta, tymi i oxhaqeve varej gjer poshtë.
Fshati dremiste.
U ul në karrige, shfletoi një libërth të zverdhur me pak fletë që u ndodh mbi tavolinë. E kishte zakon, sa herë gjente rast, zhytej në gazeta e broshura politike, ngulte gishtat tëmthave, mbante shënime, orvatej t’u hynte brenda koncepteve të reja sociale. Jo gjithnjë ia dilte mbanë.
E shoqja po vonohej, mbylli librin, çapiti te dhoma e vajzave, hapi derën pa trokitur. Bebëzat e ngrira pa kurrfarë drite, trupat e zverdhura si qeramidhe të pjekura keq e gozhduan në prag…
U llahtaris.
– Mos i zgjo! – dëgjoi një zë meiti, – po flenë.
Gruaja lëkundej sa para prapa sikur kolovitej. U desh fare pak të bindej se mendja e saj kishte ndaluar.
– Nuk flenë, – i tha dhe buza iu drodh.
– Si thotë! Mos je qorruar?
Nuk kishte fuqi t’i shihte. U mbështet pas derës, zuri kokën me duar. Por edhe ashtu fytyrat e ngrira, sytë e zmadhuar, gojët e hapura ia përdrodhën zorrët e barkut. Diçka që as e dinte se e kishte, iu këput përbrenda.
– Ah, i ziu unë! – thirri sa kishte në kokë.
Britma e dëshpëruar shpoi tejpërtej mëngjesin fatkeq…
Nëna nuk shkolitej nga këmbët e vajzave. Fytyrën bojë hiri, sytë prush që digjet edhe pasi zjarri është shuar.
Gratë derdhnin lot fshehur. E dinin se duhet ta ngushëllonin, po fjalët u kishin humbur. Selma kurajoze, e zuri për supesh, e ktheu nga të bijat, veshur me rrobat më të mira.
– Shikoji! – i tha, – janë bërë nuse.
– Ç’nuse, kush? – erdhi përgjigja e vonuar.
– Vajzat e tua.
– E ke gabim, nuk u ka ardhur koha.
– Mos kështu, bijë! Mblidhe mendjen! – u kthye mënjanë, fshiu një lotët pabindur me trinën e dorës.
– Po ti pse qan?
Nuk iu përgjigj direkt. Ç’t’i thoshte!
– Puthi çupat, – i tha me zë të dridhur, – erdhi koha t’u bëjmë adetet.
Ujdisi shaminë me lëvizje të ngathëta prej të sëmuri, preku ballin e së voglës… u drodh si ta kishin zënë ethet.
– Çupat e nënës! Paskan ngrirë!
Çakërriti sytë mbi gratë, tufë korbash që nxinin, turmën e burrave të nemitur, arkivolet pas murit…
Diçka i notoi periferisë së syve.
– Oh, Zot, mos! – u lëshua i mbuloi me trup.
Mesdita e gjeti oborrin dëng me njerëz. Të gjithë të pafjalë, gurë. Gurgullima e përroit dhe fëshfërima e shpatoreve shponin zhegun si muzikë e përzishme…
Gjithë sa sillnin ndërmend njerëzit nga ajo ditë e trishtuar, ishin tre arkivole të vegjël mbi supet e burrave, vargu i gjatë i njerëzve që i shoqëronin, nëna e mjerë ngurosur në dhimbjen e vet, Selma që e tërhiqte zvarrë në varrezë.
______________________________
Istref Haxhillari
Tel. fix.: +355 8322 2075
Mobile: +355 69 2570522
e-mail: istrefhaxhillari@yahoo.com
e-mail: istrehaxhillari@gmail.com
website: www.pogradec.info/istrefhaxhillari.htm
