JEHONA E GURIT
Nga Marco Onofrio
Përgati dhe shqipëroi: Anila Dahriu
Poezia e Marco Onofrio, e cila është një nga risitë e vërteta të viteve të fundit në skenën italiane, ka kaluar pothuajse në heshtje, përveç disa, pak, lexuesve të vëmendshëm; sikur të ishte një pjesë më pak e rëndësishme e veprimtarisë së shkrimtarit. Nuk ka dyshim nëse ai lëviz në raundin dhe me një impuls krijues të pakthyeshëm (siç duhet të jetë për të gjithë shkrimtarët që duan të jenë protagonistë të kohës së tyre dhe të kohës absolute), por poeti Onofrio nuk ka asgjë më pak se kritik ose ndjekës.
Në të vërtetë dhe pikërishtë sepse vërtetohet nga një ngarkesë e fortë kulturore dhe nga një përzierje e padurueshme dhe e fortë, më duket se Onofrio vendos në vargjet e tij, fermentet dhe ankthet e kohës sonë me indikacione të tipit heliotik, të cilat derdhen në misteret e absolutit dhe ato janë në kërkim të rrëshqitjeve të dheut.
Kushtojini vëmendje mënyrës sesi ai i cakton aftësitë. Si zbret dhe kthehet prapa në kthesat dhe kthesat e një gjuhe që bëhet më e fortë ndërsa kënga ngrihet dhe analizat bëhen njohuri.
Është mbi atë që duhet të ndalemi për të kuptuar plotësisht botën e Onofrio, e cila asnjëherë nuk mbetet në kufijtë e temave dhe i gatuajmë dhe i rinovon ato dhe i vret për t’i rikthyer ato me energji të pazakonta, për të dëshmuar deri në çfarë mase kuptimi mund të zgjerohet.
Jemi në prani të një poeti që nuk përkëdhel, nuk ecën në sipërfaqe dhe rri pezull në metafizikë me sigurinë se është në gjendje të kap të paktën pak nga shpërndarja që shkon shpejt drejt venitje.
Ajo që më pëlqen është zakoni teatral që herë pas here shfaqet dhe e vendos bisedën në rrjet delikate, të kujton Pascal ose Montaigne, dhe kjo tregon se ndjeshmëria e poetit nuk ndalet kurrë në kufijtë, por dëshiron të prekë të pamundurën , për të gërmuar në misteret dhe çmenduritë e kulturës dhe historisë. Njeriu mbetet në qendër të universit të tij, dhe është ky njeri që ai dëshiron të formojë dhe të drejtohet drejt thelbit të të qenurit në mënyrë që të mos i nënshtrohet zhuljes dhe magmës së pasigurive dhe paqartësive.
Shkurt, Marco Onofrio është një poet i vetëdijshëm për rolin e tij dhe rolin e poezisë në kohë si tonat, në të cilat duket se gjithçka po shkon. Ai fluturon, dhe ndërsa fluturon, ai vëzhgon nga lart dhe vuan dhe buzëqesh dhe gjen fjalën që di të pastrojë dhe të përvetësohet me substancë sublime, dhe shpesh dashuri.
Dante Maffìa
(shkrimtar,poet kandidat për premio Nobel).
NËSE MË PYET
Gjinkalla të çmend edhe gjatë natës.
Karkaleci ka plasaritur edhe gjatë ditës.
Nuk pranojnë fundin e verës
Rënien e pamëshirshme, pjerrësinë
lavdinë që kalbet, orë në orë.
Trëndafili i përvëluar gati për t’u gëlltitur
Nga oqeani i hijeve ku gjithësesi
Do të përfundojë duke u rikthyer.
Në cilin vend nuk mund të marrim format
A janë transformuar apo tretur?
Nga identiteti i tyre, përtej pragut,
Janë kthyer sërisht në mitër për të ëndërruar
Fatet nga pafundësia e mundshme?
Është një gungë elastike:
zhvishet dhe rikrijohet
Nga qendra metamorfike
Ndërsa është kudo,
madje mbështjellë
çdo mishërim të veçantë.
Gjendet lindja nga origjina:
Preket nga ekstazat
në hapësira transparente,
Nga magma e lëkundur që vjen me të.
E padukshme dhe plot me korniza
Bosh, me energji delikate
Dhe, ektoplazmat: esenca
Janë dridhje drithëruese.
Simbolet e gërryera nga drita
Janë të panumërta, si plaçkat
Nga trupat që ikën:
Mbetën hijet e ajrit
në hapësirën e përjetshme.
Qielli përmban historinë e kohës:
Skenat të secilës ngjarje të ndodhur-
E gjithë evolucionin e të së kaluarës.
Asgjë nuk humbet, sepse,
Gjithçka është regjistruar në përjetesi.
Edhe pse,po pyes përsëri:
Ku ndodhen të gjitha gjërat tani?!
Të cilat nuk janë më?
Ti më pyet në heshtje,
Nëse më pyet:
përgjigjja është zbrazëti.
JEHONA E GURIT
Janë shtrirë shumë kalbësirat e kohës
Nëpër dhëmb që përtyp lëkurën
Ditë pas dite
Duke kafshuar mishrat çdo orë
Në këtë gojë të zbrazët
Brenda botës
Përreth qendrës sonë të vëzhgimit.
Madje,dhe errësira tokësore si një pus varri,
Thith duke shkatëruar pafund.
Unë jam lartë skajit të sipërm
Në skajin më të ngushtë të humnerës.
Vetëm një gur,dhe të lë të biesh
Si fëmijë.
Është jeta që unë po pres
Jehona që më ngreh nga thellësia.
Nuk duket se ku është kufiri i rënies
Kundër udhëtimit të tij.
Është heshtja, tingulli
Të asaj që pritet gjithmonë,
Dhe tani, ndoshta, do të ngjasë.
KTHESA E FEMRËS
“Një divan mishi”, aq shumë dhe e vështirë:
Dromcka, për ta bërë këtu do të doja
Copë joformale e materies
E ngrohtë, e butë, dridhëse në prekje
Dhe në mungesë, xhelatinë rrëshqitse
Karamele dhe e butë, e ëmbël dhe e pastër
Madje e paformë,
Si fjala në trazirat e saja,
Si baloku i drithërueshëm.
Të lyen e të lyen
Praktikisht e lindur për të të mashtruar.
Femra, nuk është në keqdashje:
E shpërfytyruar dhe e nënshtruar u dorëzua,
Pamja pothuajse e lëngshme dhe përtypse,
Pa ndjeshmëri dhe e pa shpirt .
Ajo kurrë nuk ngrihet, ndërsa e shtrydhni kur të doni
Ajo përherë merr frymë në heshtje dhe ngazëllohet
E mrekullueshme me kë, mbyll shqisat në pafundësi.
Herë pas here fryn një psherëtimë e këndshme
Dhe, shkon në agoni me një dridhje të ngazëllyer
Perfekte e lakuriq nga dashuria e tij,
Ose instinktive ose e gjallë ose sillet si kafshët.
Ndërsa jeton nga emocionet,
Me sy të zinjë dhe lot të butë,rënkon,
Si klithjet e krijesave në ngrohtësi.
Vë këmbët të kryqëzuara duke u larguar
Si përbindësh sipër jush dhe ju shtyn,
Madje detyroni veten, më kot,
është gjithëçka brenda jush
Dhe në pjesën e poshtme është pulpë e saj
Si rrjedha e gravitetit të lagësht
Ajo të mbush dhe si xhelat të mbytë:
Bëhuni sekreti i saj i parafundit
Skeleti që mban hartën e botës
Qerpiku në kthesën e dridhjeve,
Dhe, e shihni tërë botën brenda saj
Madje udhëtoni në çdo vend të humnerës.
Ajo ju thith dhe ju e thithni, ju konsumon
Midis lythave të zorrëve dhe vet zorrëve
Dhe lëngjeve grykëse me shkumë
Si një lule mishngrënëse me gjemba
Barku i saj është i ëmbël, e i purpurtë,
Dhe i lëmuar në formë unaze.
si foshnjë je i përkëdhelur dhe i lumtur,
ndërsa flini butë në prehërin e saj të ngrohtë
që ju lëkund në djep.
Tashmë ju kishte, një ditë të tërë
Gëzim dhe kënaqësi sublime.
Ndërsa qëndroni i gjithë në mitrën e saj
Braktisur si një urith pa zgjim,gëzo
për sa kohë që i pëlqen,
derisa akoma nuk është mërzit.
Pastaj, ajo ju largon papritmas
Madje ndodh, që ju shqelmon,
nëse nuk largoheni.
Kështu, jeni gati për të filluar
një aventur të re.
DETI
Të bekoj, det që më dëgjon
nga qendra e pafundësisë së heshtur
në brendësinë e sekreteve të tua,
shpella të heshtura kundër dritës
përpara humnerës së pafund.
Ata janë qiej të zhytyr në ujë
mijëvjeçarët e tregimeve të varrosura
brenda misterit tënd blu të gjelbër
sa skeletra kanë mbetur atje,
do të doja t’i zbuloja.
Po thërras muzikën tënde të thellë.
Vendos zërin tënd në duar
me të cilin unë dashuroj.
Kripa juaj është e shenjtë.
Pagëzom.Më mbrohë .Më këshillo.
Më shpëto. Mos më braktisë nga
e vërteta e hutuar e ditëve të mia
që humbet në kthimet ,pas valës suaj.
MIRAZH
Këqyra flakën blu të përhapur në qiell
Verbuse e të pafundme ;
Kurthi nga e cila engjëjt e parajsës
Zhyten për të zbritur këtu poshtë
në mes të njerëzisë.
Madje, këqyra diellin që përpinte diellin
Copë-copë, në fund të pafundësisë
Makulat e tronditura të portokallëve
Mbi kurorën e flakët të luanit
Nga ulërima e heshtur.
Dhe, nga pellgu atomik i qiejve
Duke dal jashtë këqyra ndriçimin në zbrazëti
Shandanin e djegur të planetëve
Nga kështiellëza me shkëlqim të mjegullët
Të turbulltë,të kuqërremtë,
Shumëfishuan lavdinë gjigande
Themelet e krijimit të përjetshëm,
me një energji të jashtëzakonshme të paparë.
Në gjirin e nënshtruar pas dimrit
Të vetmisë së pavdekshme astrale.
Atëherë u keqësova, nga ekstaza e dritës:
Nga thelbi të pavdekshëm i tërësisë ndriçuse,
Mishërim të errësirës së bardhë.
Vala baticë ,zbaticë ,dhe:
Forca që merr përsëri atë , dhe që nuk e jep më kurrë.
(Nga “Në skajet e një sheshi pa anët”, 2015)
Mister
Gjendet kudo brenda nesh,
është brenda asaj që jemi,
është në çdo send.
Edhe yjet më të largët janë këtu.
Qielli fillon si një flokë nga toka,
sepse toka gjëndet në qiell
një planet që rrokulliset ndër kozmos.
energji e fuqishme, dhe ndërkaq e heshtur
madje shpërthyse, është e njëjta gjë që,
teksa fle brenda farës:
Shkëndija që fryn tek rrënjët
dhe frymon zhvillimin e jetës.
Vështroni koren e një fushe
ose gjethet e një pylli
ose kokrrat rërë në bregdet:
është si të mendosh themelin
e grimcave unike,
në një labirint të vetëm të të njëjtit identitet.
Rezerva e pashtershme e kuptimit.
Shkëlqimi i heshtur i gjërave.
Mrekullia që nuk mbaron.
Vështron si, gjuan era në një livadh
madje dialogon me tehet e barit
Gjelbërim i shëndetshëm,jeshillëk kudo.
E harlisur si valët e detit
gruri kapërdiset.
Është vetmia e dhuruar e vendeve:
heshtja që fle mbi detin
dhe rikthehet maleve,
ndërsa jeta vlon dhe shkon ndër re ,
Hija e ndryshimit të harmonisë,
është ritmi që lëkundet brenda tokës mëmë
zjarri blu rreth gjerdanit të saj,
e vërteta e madhe e natyrës:
ndërsa misteri është këtu!
Fjala
Universi është një fjalë:
e vetmja e vërtetë,
e vetmja gjë, jo e jona.
Një fjalë e padiskutushme
Madje,i jep kuptim vetvetes
Dhe nga tingujtë e pafundëm.
Një fjalë absolute e gdhendur në heshtje
si plagë.
Tani: heshtja e madhe e universit udhëheq fjalën
Në heshtje, nëse duhet të thuhet
ose të përsërisim …
ose çfarë pason fjalën
e cilin univers u tha tashmë …
ose heshtja është fjala
se universi është, dhe thotë,
ose fjalën, ne vetë
e kemi borxh dhe na kanë borxh
të na përgjigjen?
Dhe përsëri: fjala e vetme
që thotë vet, në qenie,
ose, si të gjitha fjalët,
a kanë nevojë për dikë?!
Ta pronuçoj!!!!
Ku është shqiptimi i fjalës së universit?
Kush duhet ta thotë atë,
apo do të vazhdoj t’a thotë?
Lamtumirë
Jeta është arti i lamtumirës:
arti i lamtumirës është shumë i gjatë
të mësojmë ta pranojmë gjithësesi,
sepse jeta është e gjitha një lamtumirë,
përgjithëmon e pashmangshme,
dhe pak nga pak
një lamtumirë e madhe.
Magjia
Madje,dhe ajri më përgjigjet, fryma e harkut
Frymon ndër mendimet e saja,
maja kurioze.
e shoh atë: provë e padukshme,
tek rrjedh midis gjetheve qelibare
tek përplasen dhe drithërohen lehtë,
është magjia që jeton brenda një bote të gjallë.
Madje, magjepsem
Përkulem përpara kësaj bukurie
kaq e madhe për t’u kuptuar
kaq e tmerrshme për ta mbështetur.
U ndala përpara bregdetit të një oqeani
e cili nuk ka kufi,
dhe humbas ë mister
të një ditë të plotë e të pafund.
(2013)
DY FJALË PËR AUTORIN MARK ONOFRIO
Shkruar nga Anila Dahriu
Ishte bukur të përktheja poezitë e Marco Onofrio, i cili tashmë është një poet i njohur, një nga të paktët që mund të mburret Italia, përveç mjeshtrave si Dante Maffia(shkrimtar,poet kandidat për premio Nobel).
Jam munduar të realizoj brenda miksin gjuhësor të poetit, forcën shprehëse dhe pasurinë e imazheve të poezisë së tij.
Ekziston, në secilën nga poemat e Onofrios, një rezonancë magjike që ai ka kapur në jetë dhe kulturë, unë do të thoja një vizatim për ta bërë botën të rritet, dhe ka indikacione emocionuese, sepse çudia dhe magjia janë vigjilente dhe shoqërojnë të gjitha poezitë.
Do të shkruaja nuk është një botë e thjeshtë dhe një vështrim poetik sipërfaqësor: Onofrio është meditues, i thellë, dhe gjithçka që ai shkruan është së pari me përvojë dhe tretur në kohë. Poezia e tij ka aromën e jetës, pra, dhe kjo është arsyeja pse lexuesi e gjen veten në të, megjithëse në një variacion qëndrimesh që intrigojnë dhe prodhojnë kënaqësinë për të vazhduar më tej, për të zbuluar se sa pasuri ka në çdo varg, gjithashtu sa përpjekje, sa pasion.
Ata që përkthejnë e kuptojnë lëngshmërinë dhe strukturën gjuhësore që zotëron poeti, dhe duhet të përpiqen të riprodhojnë, në një gjuhë tjetër, të njëjtën forcë dhe të njëjtin qëllim lirik. Nuk ishte e lehtë, Marco Onofrio ka sharmin në një plotësi që tejkalon të gjitha paraqitjet dhe për këtë arsye unë duhej të kërkoja thelbin e tyre në mënyrë që të shpërndajë atë çka që unë e shikoj të rëndësishme dhe jetike , aromën e fjalës së tij.
Nuk po shkruaj më shumë, por lexuesi shqiptar pasi të ketë lexuar vargjet kumbuse të Onofrio do t’i përjetoj me shpirt të plotë dhe do të gjejë një pjesë të vetvetes që është oazi rinor dhe i përjetshëm, dhe një ëndërr që nuk përfundon kurrë.
Anila Dahriu
BIOGRAFIA
Marco Onofrio lindi në 1971 në Romë, ku jeton dhe punon. Pasi u diplomua në letërsi moderne dhe bashkëkohore italiane, iu përkushtua gazetarisë dhe më pas, tërësisht, veprimtarive letrare dhe kulturore. Shkrimtar, eseist, kritik letrar, ka botuar mbi 40 libra, duke përfshirë 13 vëllime poezish: “Squarci d’eliso” (2002); “Autologji” (2005); “Udhëzime” (2006); “Antebe. Romanca e dashurisë në vargje ”(2007); “Është ditë” (2007); “Emporium. Poema e zemërimit civil ”(2008); “Prania e Janusit” (2010); “Mosfunksionime” (2011); “Tani është diku tjetër” (2013); “Në skajet e një sheshi pa anët” (2015); “Nostalgjia për pafundësinë. Antologjia 2001-2016 “(2016); “Zinxhirët e diellit” (2019); “Anatomia e zbrazëtisë” (2019). Punimet e tij poetike janë përkthyer në spanjisht dhe rumanisht. Marco Onofrio ka mbi 40 çmime letrare kombëtare dhe ndërkombëtare dhe punon si konsulent redaktues, recensent, krijues dhe organizator i ngjarjeve kulturore. Ka bashkëpunuar si autor dhe kritik në bloget letrare, revistat dhe gazetat. Aktualisht është autor dhe administrator i blogut letrar “Del cielo stellato”, si dhe redaktor i revistës tremujore “Lazio dje dhe sot”.
Siti internet: marconofrioscrittore.wordpress.com
Përgati dhe shqipëroi Anila Dahriu
