…
Ishte një mëngjes i bukur maji. Nga dritarja e lënë gjysmë hapur hynte si duhmë vape një aromë frymëmarrëse lulesh. Era i trazonte sythet e porsaçelura të pemëve në kodër buzë liqenit dhe i lundronte si lumë drejt qytetit pisanjos. Agoni, një malësor i lindur mes pemëve lulëbardha e shijoi duke hapur krahët sikur përqafohej me atë shije të harruar fshatare. Kishte vite që nuk ngopej me natyrë. Ishte një malësor, prej do kohësh i rënë në kryeqytet. Në fshatin e tij ndodhte krejt e kundërta, nuk shkonte burri pas gruas. Ai e kishte thyer akullin e Kanunit që mbahej ngrirë në arkën e kohës. Babai plak e kishte një tek koka e krevatit dhe refuzonte ta digjte në turrën e druve. Djali, sipas tij, kishte shkelur dërrasën e kalbur dhe në emër të burrnisë ishte zhburrëruar. Nuk e kishte sjellë në malësi nusen majë kalit. Ajo, nusja kanun-shkelëse shtrirë në krevatin plot me lule dele u mbush frymë. Rrezet e diellit kishin grisur dritaren dhe iu bashkuan plot dëshirë në çarçafët ende me aromë burri. Dielli ende përgjumësh nuk ndjeu aspak xhelozi për Agonin. I mjaftoi aq sa i kishte lënë këtë mëngjes shtrirë në atë krevat. Diana ishte vajza e qytetit që ia kishte rrëmbyer para disa vitesh zemrën në fillim e pastaj edhe mendjen djalit nga malësia. Imagjino sikur babai i Agonit të shikonte këtë skenë mëngjesi në kryeqytet. “Burri në këmbë e gruaja ende në gjumë”. Nuk do mjaftonte për justifikim as fakti se ajo atë mëngjes flinte vet i tretë brenda atyre çarçafëve të ngjashëm me livadhin para shtëpisë në fshat. Ajo, punë ditësh, mbase orësh do të sillte në jetë një djalë e një vajzë. Binjakë. Kujt ia merrte mendja se ishte bile punë sekondash ajo që prisnin prej nëntë muajsh. Agonit i ngeli në fyt aroma e atij mëngjesi, kur Diana nisi të ujisë lule delet.
Në kohë trishtimi, njeriu kërkon ngushëllim tek më e bukura e së shkuarës. Ulur në një karrige të sakatuar nga vitet, Agoni kërkoi më kot aromën e luleve të majit. Ishin vyshkur. Nuk kishte më pranverë. Ajo dhomë e trishtë, ato skuta e djersinin. Të dridhurat e shponin si maja thikash të helmatisura. Herë digjej e herë fikej krejt. E trondiste ideja se ato mure, herë-herë të plasaritura, herë-herë të lëmuara nën gëlqere kishin para shumëçka. Sa jetë ishin përpëlitur rrëzë atyre koreve të ftohta suvaje. Beteja të fituara e të humbura përgjakshëm. Në larat që krijonte mozaiku i lagështirës sikur i pasqyroheshin hijet e vdekjes që përlesheshehin fytazi me engjëjt e mirë të jetës. Sa keq! Në shumicën e rasteve ishte vdekja ajo që ngadhënjente mbi jetën. Çudi! Matanë murit të atij spitali fëmijësh ishte shtëpia e vdekjes. Agoni u errësua i tëri kur e mendoi këtë. Vërtet, si ka mundësi që një mur e ndante jetën dhe vdekjen ? Kush e kishte gatuar këtë gjëmë? Një mur i hollë me tulla parafabrikate lidhte në bashkëjetesë duke polet e kundërta të natyrës: vdekja dhe jeta si binjake siameze mbështetur tek njëra-tjetra. Vërtet çudi, ndoshta rastësi fatale. Pediatria dhe morgu ndanin të njëjtin oborr duke fshehur në brendësi fate krejt të ndryshme. Dy pole të kundërta që i ndante një fije e hollë betoni e ndërtuar në mënyrë vullnetare vite përpara se Agoni të përballej me fatin e tij në këtë dhomë, që i ngjante më shumë së kurrë si një purgatori ku ajo fije e hollë mund të këputej e të binte në njërën nga anët e murit. Brenda apo jashtë ? Në pllakat e jetës apo në dyshemenë e ftohtë të vdekjes. Pa e kuptuar as vetë me një lëvizje të dorës ai u përpoq të hiqte këto hije frike nga vështrimi i tij, ngulur ne vjozhgat e murit të asaj dhome ku Omeri dergjej duke luftuar që të mos kalonte matanë tullave të fshehura me suvanë e lagësht. Në fakt një fije e përcaktonte këtë. Një fije e rrallë e shtyllës kurrizore që babait të ngratë po i ngatërrohej me atë kufirin ku qëndronin mbështetur jeta dhe vdekja. Ai duhej të shtynte fort murin e të mbante në dritë fijen. Lëvizja e dorës nuk ia largoi hijet e këqija ne kokë. Një e plasaritur muri ia tërhoqi shikimin dhe me një lëvizje instiktive e vuri dorën pikërisht aty. Donte me çdo kusht të ndalonte kalimin në anën tjetër qoftë edhe te erës se keqe që kishte lëshuar lagështira e atij muri te vijëzuar me harta pa kuptim. Nuk donte që matanë te shkonte frymëmarrja e të birit që kalonte mes tubave që e mbanin me ajër. Ajër! Kishte nevojë për ajër. Shkoi te dritarja dhe hapi pak xhamin. E mbylli me një shpejtësi të frikshme. Megjithëse binte në oborrin e pediatrisë shikimi nga dritarja nuk iu bind dhe sytë u ndalën ne hyrjen e vdekjes që ishte në cepin e rrugës së oborrit. MORGU. E lexoi disa herë atë tabele të shkruar me shkronja kapitale. E lexoi edhe me zë. Në mendje ajo tabelë i përkthehej tragjikisht ndryshe. VDEKJE. Edhe pse vështrimi jashtë doli për shumë pak sekonda, tabela sikur iu skalit në mendje. Dukej sikur ishte shkruar me majën e një gozhde ngjyer me bojë të zezë. U ndje i përgjakur nga dhimbja në kraharor. Ishte edhe ai në një purgator mes normales dhe çmendurisë. Kishte filluar të besonte dhe vet atë që dëgjonte nga të tjerët. Me siguri ishte çmendur. Në mos, drejt asaj rruge po shkonte.
Doli jashtë dhe shikimin e mbajti tek majat e këpucëve. Nuk kishte guxim të shikonte përtej këmbëve të tij se i shfaqej tabela e vdekjes. Morgu. Iku. Po ku do të shkonte. Në shtëpi nuk i bënin hapat, nuk i bindeshin këmbët. Nuk i kishte mbetur asgjë e dashur brenda atyre mureve të rregulluar me shije nga gruaja e tij që tani i ishte larguar një jetë larg. Në ato mure nuk kishte vrima që depërtonin nga jeta në vdekje, por kujtime. Po aq vrastare sa edhe vjozhgat e suvasë së dhomës së spitalit. Aty gjente momentet e ngjizjes plot dashuri të Omerit dhe Zanës. Netët pa gjumë prej të qarave të tyre dhe gëzimet kur ata i buzëqeshën jetës për herë të parë. Kur u jehoi fjala e ëmbël. Jo! Nuk kishte vend aty për të. Ishte i mbushur plot zymtësi dhe bashkëjetesa me ato kujtime të bukura ishte si prekja e një engjëlli mbi ferrat e një trëndafili të egër. Rrugës për kërkund ai kaloi në mendje edhe njëherë tabelën e shkruar në derën e ndryshkur te asaj ndërtesë ngjitur me pediatrinë. Çdo reklamë dyqani i dukej sikur në vend të emrit me drita, rrezatonte vdekja përmbledhur në shkronjat që kur bashkoheshin lexoheshin: Morgu. E kishte humbur fare davanë Agoni atë pasdite. Edhe kur priste në semaforët e kuq të kryqëzimit i dukej se kur të ndizej jeshilja do të hidhte hapin në humnerën e zezë. Njësoj si ajo rrëpira në fshat, së cilës kur ishte fëmijë i ruhej si djalli temjanit. Një bori makine e tronditi dhe e shkundi si perde fjalën që i ishte vizatuar në çdo vitrinë dyqani. Sikur shoferi të mos ishte treguar i kujdesshëm, atëherë Agoni do të ishte kthyer si vizitor zyrtar i shtëpisë së vdekjes që ishte mbështetur mjerisht në shpinën e spitalit ku luftohej për të mbajtur në këmbë shpresën e jetës. Me gjithë frikën e humnerës e hodhi hapin përtej rrugës dhe pa asnjë interes dëgjoi një fjali të gjatë sharëse të drejtuesit të një fugoni mallrash që e kishte shkundur me borinë e tij lajmëruese. As e ktheu kokën ti kërkonte falje dhe as për t’iu përgjigjur sharjes. Eci pa ndonjë busull drejt kërkundit. Në punë kishte munguar shumë kohët e fundit, por nuk donte të shkonte. Shikimi i shokëve i ngjante sikur e vriste. Në sytë e tyre lexonte çmendurinë e vet që po e hante pak nga pak, njësoj si sëmundja e të birin që dergjej në atë vend që ndante çatinë me vdekjen në murin matanë. Jo. Nuk do shkonte në punë. Ata e dinin hallin e tij dhe nuk do e ndëshkonin për mungesat. Fytin e kishte te tharë, por nuk mund të ulej diku në një lokal të pinte diçka. Në xhep lekët e fundit i kishin firuar në spital kur mori paketën e fundit të ilaçeve për Omerin. Kishin kushtuar shtrenjtë te farmacia përballë spitalit, sepse vetë mjekët nuk kishin asgjë veç krevatit, tubave të oksigjenit dhe mureve të plasaritura që e ndanin me morgun atë vend të mbushur plot me fëmijë. U kthye përsëri. Mori të njëjtën rrugë dhe lexoi të njëjtat reklama të dyqaneve që i ngatërroheshin me tabelën e pisët të vdekjes. Në kthim pothuajse vrapoi. Nuk donte të lexonte më ato pesë shkronja që në vend qe t’i veniteshin nga shikimi i ngjanin sikur gjigandoheshin duke ia marrë frymën. Po ngrysej dhe makinat ia shtuan ankthin me dritat që i depërtonin si gjarpërinj në rrudhat e trurit.
Mendja është gjë e madhe. Një kokërr gruri, por ama mjafton për të ndryshuar rrënjësisht rrjedhën e jetës. Kjo ishte ajo qe i kishte ndodhur dhe babait të dëshpëruar Agon Pema. Një vendim i gabuar prej mendjes së tij të ndrydhur nga dëshpërimi dhe dhimbja kishte krijuar një zinxhir dramash që e kishte lidhur në fyt. Dukej kaq e pamundur për ta hequr atë masiv hekuri që e kishte lidhur pazgjidhshmërisht me dhimbjen. Ndoshta duhej vrarë dhimbja që zinxhiri të shkrihej si në furrnaltën e zjarrtë. Tani ajo që ishte bërë nuk zhbëhej aq kollaj. Pse vallë Zoti na vendos përballë sprovash kaq të vështira? Agoni nuk gjente dot përgjigje. Madje duke gërmuar për të gjetur pse-në ai ishte larguar aq shumë nga besimi, sa Zoti i dukej si një nocion absurd. Një thashethem i shpikur nga tokësorët për të nënshtruar njëri-tjetrin. Ai nuk kishte cënuar kurrë ligjet e Zotit dhe nuk ndjehej fajtor për asgjë. Jo aq shumë sa të meritonte një jetë të ndërtuar mbi një fill të hollë që përshkon një llave të zjarrtë ku duhet të ecësh e të mos biesh në anën e vdekjes. Ai, këtë sfidë po përjetonte. Njësoj si ai muri i dhomës që me një tek tullë mbante barazinë mes dy anëve të natyrës: jetës dhe vdekjes. Kandari duhet matur mirë që të mos rëndojë më shumë në anën e gabuar, por kjo kërkon një përkujdesje milimetrike, gati hyjnore që të kërcejë në anën e duhur.
Këmbët e kishin çuar sërish në të njëjtën ecejake të ditës. Papritur ishte ndalur në dy pllaka të plasaritura përpara derës ku shkruhej një numër që me zor shquhej nga syri. Ishte tetë, por nga vjetërsimi i drurit të derës numri i dhomës ngjante më shumë me një gjashtë të lodhur. Kjo i kujtoi kohën e dramës. Kishte filluar plot gjashtë muaj me parë dhe çdo ditë të këtyre gjashtë tridhjetë-ditëshave ai ishte në luftë me veten, me gruan, me gjithë botën. Në fakt ishte në luftë me vdekjen dhe të vetmen aleate kishte jetën që po përpiqej ta ndihmonte brenda asaj dhome me numrin e pakuptueshëm ngatërruar mes tetës dhe gjashtës. Ai korridor, ato pllaka të krisura pothuajse gjithandej, ishin shoqëruesit kryesore të këtyre muajve në ditën dhe natën e tij. Mbase i kishte bërë vetë kaq të dashura pasi drama e kishte ndarë prej njerëzve qetësinë e gjente tek ai korridor me pllakat gri që nga papastërtia ishin futur në zi. Nisi ti numëronte edhe njëherë nga e para. Këtë e kishte bërë me mijëra herë. Njësoj si një i dënuar që për te kaluar edhe një ditë brenda katër mureve fillon e numëron edhe të dalat e gëlqeres që ka lyer suvanë e murit të qelisë. Për Agonin ai spital ishte qelia e tij. Ishte vendi ku ishte dënuar të numëronte pllakat zeshkane të bëra pis nga papastërtia e kohës. Nuk e merrte në dorë dorezën e derës, por vetëm dëgjonte oksigjenin që depërtonte nëpërmjet tubave në trupin e të birit që qëndronte në shumicën e kohës në koma. Ishte ai lëng magjik i mallkuar që e mbante ngjitur pas krevatit dhe atyre tubave që i ngjanin si litarë lidhur rreth të birit. I kujtohej si nëpër mjegull një film që kishte parë në adoleshencë. Kishte një titull të ngjashëm: ‘Lëngu i jetës’ . Çudi se si në film gjërat janë më të thjeshta. Ndërlikohen më shpejt, por ama edhe zgjidhen si me magji. Çështje regjisorësh. Sa keq që në jetën tonë nuk jemi dot regjisorë kaq të mirë sa t’i japim zgjidhje jetës. Jemi kaq të pa talentuar sa nuk arrijmë dot të ndërtojmë mizanskenat e jetës në mënyrë logjike. Ashtu siç duhet të jetë natyra njerëzore: lind, rritet, plaket dhe në fund vdes. Ndonjëherë e ngatërrojmë radhën dhe para se të lindim, plakemi. Ose para se të rritemi, vdesim. Pse prishet rendi natyror i njeriut? Një përgjigje që Agoni nuk e gjente as në kohën e gjatë që kalonte duke numëruar pllakat e zymta. Në fund të fundit askush nuk e kishte gjetur fundin e oqeanit, që Agoni të gjente “pse-në”. Sa burra të mençur janë mbytur në lumin e pse-së që kërkonte babai i dëshpëruar në atë pasdite vjeshte në pediatrinë e Tiranës. Ishte një qetësi vrastare. Ndonjëherë thyhej heshtja nga ndonjë e qarë fëmije që kishte orarin e gjilpërës. Pastaj sërish qetësi. Nuk ishte një qetësi normale. Në fund të fundit në një vend ku ka fëmijë duhet të ketë zhurmë. Heshtja ishte për matanë murit. Në skajin e oborrit ku në tabelë shkruhet “mirë se vjen në vdekje”. Ashtu i ngjante Agonit në fakt, se tabela po ti bashkoje mirë shkronjat lexohej thjesht: Morgu. Ndonjëherë një e qarë tjetër jehonte mes dy mureve. Ndonjë nënë e vrarë nga vdekja shoqëronte me dhimbje zemre të birin që kishte qenë mysafiri i spitalit të vdekjes. E përcillte tabela e ftohtë dhe e zymtë e morgut duke ia shuar zërin dhe duke ia tharë lotët nënës së ngratë. Diku mes dy oborreve dëgjohej edhe lehja në grup e qenve që nuk kuptohej qartë se pse kishin zënë bodrumin poshtë murit që ndante dy botët. Askush nuk e shpjegonte arsyen se pse qentë rrinin pikërisht aty, në purgatorin si stacion ndalese mes jetës e vdekjes. Ndoshta ngaqë qentë vdesin ashtu si dhe njerëzit. Boh. Kushedi!
Agoni dëgjoi edhe njëherë përtej derës. Tubat plastikë gërhisnin oksigjenin për ta kaluar më pas tek qelizat e Omerit. Në fakt ashtu i dukej, si një lloj gërhitje gërvishtëse që bëhej mekanikisht dhe jo fizikisht ! Iu duk se ajo gërvishtje ia përgjaku përsëri kraharorin. Në fakt brenda zemrës ishte i përgjakur. I pikonte në shpirt.
Gjithë këtë zallamahi që po përjetonte brenda vetes, ia trazoi një trokitje takash që iu duk sikur ia copëtoi mendimet. Nuk e ktheu menjëherë kokën duke shpresuar që ajo trokitje të mos afrohej. Por jo, nuk i shpëtonte dot fatit atë ditë. Ishin hapa femërorë dhe takat sikur i kishte të dëgjuar edhe më parë. Aroma që i lëshua si duf përzierjesh kimike e bindi plotësisht se dita do te mbyllej edhe më e trazuar se tallazet e mendimeve të atyre orëve që nuk kishin ndërmend të soseshin. Mbylli sytë dhe mendoi se atë çast do të donte të zhdukej. Po ishte zënë si miu në çark. Matanë nuk kishte dëshirë të kalonte se i shfaqej e çara e murit të purgatorit, ndërsa pas i qëndronte çekani i një zgjedhje të pamundur. Frymëmarrja e gruas së tij i rëndoi në shpatullat e mbledhura gati në formën e habisë. Ishte e ftohtë . Ia ngriu damarët e qafës dhe ndjeu nevojën e një shkërmoqjeje. Heshtje. Ishte me keq se gjithë fjalët e botës po të ishin derdhur mbi të. Ajo dinte gjithmonë ta vriste butësisht, pa derdhur asnjë shkronjë në ajër. Ai ndjeu se frymëmarrja e Dianës ishte e çrregullt. Me siguri dhe ajo ishte duke përjetuar të njëjtën dramë. Normal, ajo mbase me shumë. Dhimbja e nënës e bën gurin të nxjerrë lot, njësoj si një pshere djathi kur e kullon në një mafes që gratë veriore e përdorin për ta vënë në kokë e për të zënë djathin. Asnjë fjalë. Asnjë. Diku në fund të korridorit nga një nga dhomat me numër çift, heshtjen e gërvishti një e qarë fëmije që me siguri kishte ndjerë të shpohej nga një majë age me grykë që atij do i ketë ngjarë si grykë topi.
Pa folur asnjë fjalë, burrë e grua ishin ulur në dy anët e krevatit ku vazhdonte të qëndronte gati epikisht Omeri i vogël. Ishte në mes si nëj barrikade ku ata prisnin ne heshtje orën e betejës. Ishte tretur, ishte tharë dhe fytyra nuk i shkëlqente më si gjashtë muaj më parë. Edhe prindërit nuk njiheshin më. Ishin hequr aq shumë sa tregonin dyfishin e moshës. Megjithëse Diana përpiqej të mos e lëshonte veten, lodhja, dhimbja dhe drama e tregonin si një kufomë që ecte. Agoni e vuri re këtë por nuk e shikoi me sy keqardhës. E dinte se ajo xhindosej kur e shikonte në atë mënyrë. Ju kujtua atëherë kur ishte e sapo ngjizur me materien e tij dhe buzëqeshi me shpirt. Ishte hera e parë qe qeshte qoftë edhe pa u kuptuar në këto gjashtë muaj. U përpoq të fuste Dianën e sotme në atë Dianën e kolme të viteve më parë, kur gjithë gëzim formësonte në mënyrë dyfishe dashurinë. Omerin dhe Zanën. Të dy sot ishin në pikëpyetjen e një fjale që duhet të nxjerrë babai një dite me pas. Për këtë arsye kishte ardhur dhe Diana, ia kishte frikën vendimi të Agonit. Qenia njerëzore është e pakuptimtë qoftë në formë qoftë në mendësi. Në asnjë rast nuk jemi në gjendje që të shprehim atë që vërtet përmbajmë në qelizat tona të ndryshueshme. Shpërthimet emocionale janë thjeshtë pamundësia mendore e vendimmarrjes tek njeriu, i cili nën emocion gabon. Kjo i kishte ndodhur Agonit edhe pse ai nuk e dinte këtë gjë. Në mendjen e tij çdo qelizë mendonte se kishte vendosur me mend jo me emocionin e trupit. Normalisht qelizat dhe indet e trurit funksionojnë kur janë bashkë jo veç e veç. Është punë në grup mendja e njeriut. Por ja që Agoni donte ta ndryshonte këtë formë vendimmarrje shekullore. Çdo qelizë e trurit të tij ishte në një luftë që nuk dihej se pse nuk kishte gjasa të ndalej. Këtë duhet ta bënte ai, materia që mbante në jetë ato elemente jetësore që nuk mund të vriten në një betejë gati të përgjakshme. Imagjino sikur koka te kishte brenda gjithçka të pajetë? Njeriu do te ishte një qenie e vdekur mendërisht që ecën pa qëllim. Ky është momenti i marrëzisë njerëzore që ndonjëherë dominon në jetë. Ky dominim ishte dhe në jetën e Agonit dhe gjithë këto, Diana i kishte kuptuar dhe bashkë me jetën e të birit e të bijës do luftonte edhe për jetën e humbur të të shoqit. Ajo ishte vendosur në barrikadë dhe çuditërisht Agoni ishte gati të nënshtrohej pa rezistencë. Çudi sesi njeriu transformohet si një lojë plasteline. Nuk mund të imagjinohet se sa i butë është. Edhe në një kohë si kjo, betejash dhe barrikadash njeriu vjen e përflaket njësoj si shpikja e butë e lojërave për fëmijë. Tani Agoni ishte mbyllur brenda formës butake që i kishte dhënë jeta. Ajo ishte treguar e pamëshirshme me të, duke shfrytëzuar pikërisht butësinë e tij burrërore. E kishte përshkuar tej për tej me telin e gjembosur me dhimbje dhe tani e sfidonte me një vendim që as vetë Zoti nuk ishte në gjendje ta merrte. Jo më kot ai lart ia kishte pasuar pa asnjë dhembshuri tokësorit përgjegjësinë e kësaj zgjedhjeje. Dhe normalisht kjo sfidë nuk ishte më njerëzore, por as hyjnore, se Perëndia kishte ngritur duart lart dhe e kishte lënë në zgrip jetën. Agonit i vinin këto mendime të trazuara dhe në mendje i vinte vrima e murit pas krahëve të tij. Në asnjë moment nuk e ngriti kokën ta shikonte. Frikohej se mos dilnin hijet prej andej e ja bënin shkrumb e hi kalanë e ndërtuar me shumë mund. Atë kala njerëzore bedenat e të cilës po mbaheshin në këmbë vetëm në një fije tubi që përvidhte jetën me ato pak molekula oksigjeni që dilnin prej një mekanizmi te pashpjegueshëm mjekësor. Nuk guxonte as të shikonte në anën tjetër të barrikadës. Barrikadë i dukej krevati dhe përballë në anën tjetër ishte Diana që kush e di se çfarë po kalonte në mendjen e saj. Ajo e dinte se njeriu me të cilin ishte martuar nuk ishte aspak i tillë. Ishte i butë, i dashur dhe e kundërta e asaj që dhimbja e kishte shpërfytyruar. Në fund të fundit e kishte mundur sedra e sëmurë mashkullore e malësorit që flinte brenda tij. Ndonjëherë, ai mashkulli i butë që kishte dashur që në shikimin e parë i përngjante aq shumë të atit malësor me tradita, të cilat dhe vetë Agoni u kishte bërë rezistencë sa herë. Në sherr e sipër këtu e gjashtë muaj më parë, ai kishte nxjerrë mynxyra a thua brenda tij ishte futur babai me dy pëllëmbë mustaqe. Ndoshta nën trysni, ai e kishte përshkruar të bijën, Zanën si një kosh ku duhej të përdoreshin organet e saj për Omerin. “Kështu është e përcaktuar që në lashtësi, mashkulli është mbi gjithçka”. Ende kumbonin si jehonë në ato mure spitali fjalët e mbrapshta të Agonit. Ishte si një gjëme që vërtitej sa në një vrimë muri në tjetrën. Ai ishte i vetmi që nuk e kishte dëgjuar atë mynxyrë. Ai bënte ende sikur nuk dëgjonte jehonën e fjalëve të tij. Dikur në fshat, dilte përballë malit e dëgjonte jehonën e revoltës së tij ndaj të atit autoritar. Tani ishte bërë si ai. Jehonën e merrte era dhe e çonte larg. Përtej murit të plasaritur. Matanë shtëpisë së vdekjes. Era e përplaste në tabelën me pesë shkronja që herë i ngjante si fjalë, herë si një gojë e madhe ku të përtypte secila prej gërmave që shqiptoheshin si rrokje: M.O.R.G.U. “Kush e di çfarë po mendon Diana”. Thjesht e mendoi dhe papritur u drodh në trup. Të çmendurit mendojnë me zë, flasin pa e kontrolluar me mendje fjalinë. Diana nuk reagoi dhe kjo gjë e qetësoi. Nuk kishte nxjerrë tingull, vetëm e kishte çuar në mend atë vlerësim të çmendur për veten. Diana ma në fund ngriti kokën dhe i hodhi sytë në barrikadën e anës tjetër të krevatit. Në mes qëndronte vetëm zhurma e oksigjenit dhe hija e vdekjes që kishte shqyer dashurinë mes Agonit dhe Dianës. U ngrit në këmbë dhe eci duke shkelur një pllakë po e një pllakë jo. Mënyra sesi e hedh hapin njeriu tregon edhe shkallën e nervozizmit. Në këtë rast tregonte se gruaja ishte jo vetëm nervoze. Ishte pak ta thoshe. Këmbët e saj binin mbi pllaka si gjëmime. Agoni që kishte hedhur shikimin poshtë këmbëve të saj, ndjeu dyshemenë t’i dridhej. Si pa e kuptuar kishte shtrënguar këmbët aq fort sa i dhembën. Diana e bëri për disa minuta këtë ecejake dhe tërmeti gati sa e hodhi në pllaka atë burrë gati dy metrosh. Seç kishte një ndjenjë të paprovuar më parë. Kraharori po i digjej. Ndjente një dridhje trupi sikur ngrinte nga acari. Nuk po e kuptonte dot sesi brenda të njëjtit kraharor edhe po digjej edhe po ngrinte. Çfarë ishte ky zjarr i akullt? Ishte si hija e vdekjes, e ftohtë. Në të njëjtën kohë ishte dhe llava e zjarrtë e ferrit që e zharonte çdo qelizë parajse që i kishte rezistuar këtyre gjashtë muajve. Çuditërisht, brenda njeriut e keqja gatuhet shumë shpejt, ndryshe nga e mira që me zor zë brumë. Në historinë njerëzore është parë sesi e keqja vjen si një e sapolindur dhe brenda secilit prej nesh fillon e bëhet më e madhe se vetë ne. E gjithë kjo ndodh brenda unit dhe kthehet në një vdekje të akullt nën llavën e zjarrtë të ferrit që kemi në kraharor secili prej nesh. Zjarri e shkrin akullin, akulli nga ana tjetër e shuan zjarrin. Kjo është e shkruar në natyre që kur u krijuan si forma jete. Po ja që njeriu është më i fortë se natyra. E tjetërson, e bën të mos e njohë veten. Nëse natyra njerëzore të shikohej në një pasqyrë të madhe sa bota, atëherë do të turpërohej para asaj që do të shikonte. Njeriu ia ka dalë të jetë më i fortë se natyra dhe ta fitojë betejën me të. Të vetmen betejë që në fakt duhej të humbiste e ka fituar më lehtë se betejat e vogla të përditësisë. E për ketë e ka fajin natyra. I dha njeriut më shumë se ç’mund të mbante. E bëri më të fortë se veten, për ta goditur më pas pabesisht me vdekjen. Pra e bëri të mbinatyrshëm, por vdekatarë. Ai zjarr i akullt ishte pikërisht sinjali që natyra po i dërgonte njeriut që ndoshta po përpiqej të dilte mbi të. Agoni i kaloi në tre pllaka ecejake të Dianës këto mendime. U zymtua në fytyrë. Një dhimbje koke ia rëndoi edhe më gjykimin. Kësaj kohe, koka i dhembte shpesh, por asnjëherë s’e ndjente. Mendja ishte bërë bredharake e nuk i linte asnjë mundësi të kuptonte edhe këtë detaj. Në fund të fundit të gjithë e kishin fiksuar në kokë si të çmendur. Në këtë rast dhimbja e kokës do ishte një detaj që askush nuk do ia dëgjonte si ankesë për ti dhënë një aspirinë.
E gjithë kjo dramë e kishte ulur Agonin përballë një botëkuptimi që po e nënshtronte. Në përpjekjen për ta kuptuar, ai pa dashje ishte bërë skllav. Me sa duket bota e kishte kuptuar dhe e kishte gëlltitur dhe tani po e përtypte për të nxjerrë jashtë jo në të njëjtën mënyrë që e kishte ngrënë. Kërcitjet e Dianës e kishin depërtuar në secilën pllakë të dhomës. Për një moment ra qetësia. Takat e këpucëve të gruas kishin zënë vend në pllakën më afër dritares. Aty kishte ndaluar më në fund bredhërimin nëpër dhomë pa thënë asnjë fjalë. Agoni ia kishte harruar tingullin asaj gruaje që në fakt e kishte dashuruar prej zërit. Në momentin që Agoni po mundohej të riprodhonte tingujt e harruar, Diana u kthye vrullshëm dhe lëshoi një arsenal me fjalë. I kërkoi një “pse”. Një arsye se pse po e bënte atë që një baba nuk mund ta bënte kurrë. Agoni u zu ngushtë, nuk e kishte menduar kurrë sesi një sulm të tillë nga ai zë i ëmbël. Nganjëherë vrasja e butë është ajo që dhemb me shumë. Kjo ishte si një ngulje shpate në kraharor për të. E ndjeu deri në thellësi të shpirtit atë gjuhë të mprehtë. Ia kishte përçuar majën e shpatës duke e çarë akullin e zjarrtë të kraharorit. Donte të ikte. Të zhdukej. Po ku? Ishte ulur në barrikadën e gabuar, dera ishte në barrikadën e Dianës. E vetmja rrugë pas krahëve të tij ishte ajo e çarë e murit që mbante erë myku. Të zinte frymën ajo erë që ngjante shumë me atë të vdekjes. Ai nuk e kishte idenë në fakt se çfarë ere kishte vdekja, por në atë moment ashtu iu duk. Ndoshta ajo aromë ishte vërtet e vdekjes, fundja nga kahu i saj vinte. Sikur të mundej, në atë moment do ishte bërë vetë vdekja e të dilte matanë nëpër atë vrimë muri. Të shkonte në shtëpinë e vdekjes e të shtrihej atje. Të futej brenda njërës prej atyre arkave që hynin e dilnin në ahurin e vdekjes që rrinte në shpinë të jetës. Nuk mundi të shkonte më tej. Nuk iu afrua dot të çarës së lagësht. Nuk gjeti dot shpëtim as te prehja e përjetësisë. Beteja e jetës e mbajti në anën e brendshme të murit. Nuk i pëlqeu aspak, por instinkti i mbijetesës e la pa lëvizur nga ajo karrige që qëndronte në zgrip mbi atë pllakë të nxirë sterrë të dhomës së pediatrisë. Cepat e saj i kishte ngrënë sëmundja e kohës dhe e kishin humbur formën që kushedi se cili usta ia kishte dhënë kur e kishte vendosur aty. Ai as e kujtonte më, por do ti dhimbsej sikur ta shikonte ashtu të nxirë, copëtuar dhe mbi të gjitha me atë karrige mbi kurriz. Se pse duhej ta kujtonte ustai një nga miliona pllakat që kishte shtruar ne jetën e tij ? Kjo i erdhi në mëndje Agonit, jo se ai njeri pa emër vërtet kishte sjellë në mendje një copë betoni të lëmuar. Ishte si një mënyrë për të larguar nga mendja atë që zëri dikur i ëmbël i Dianës po e fërshëllente si një veri i acartë në fytyrë. Ndjeu ftohtë. Pati dëshirë për pak zjarr. I erdhi një vullkan. Diana tani ishte tek kurrizi i tij dhe po i kërkonte një ‘pse’. Duhej t’ia thoshte më në fund. Ishte e vetmja mënyrë për të ndalur stuhinë. Shtrëngoi grushtet dhe u kthye sy më sy nga gruaja që ende nxirrte llavë zemërimi. Duhet të shpëtonte të birin me çdo kusht, qoftë edhe nëse sakrifica do jetë vajza. Kjo e tmerroi gruan e ngratë. Ai e tha me një ton të lartë që duket se depërtoi matanë murit. Qentë lehën në bodrumin e purgatorit. Mbase dhe ata ishin trembur nga ky pohim dramatik. Mes dy fëmijëve ai kishte zgjedhur të sakrifikonte të bijën për të mos e lënë Omerin të kalonte fijen e perit që kishte ndarë që në ndërtim jetën nga vdekja. Diana ishte kthyer sërish në barrikadën e saj dhe duart e buta ia kishte mbështetur fytyrës. Nëpër gishtërinj si një burim bjeshke filluan të dalin bulëza uji. Po derdhej në lot. Nuk ishte ujë i ftohtë burimi, po valë e zjarrtë zemërimi nxehur në zjarrin e dhimbjes së shpirtit. Agon Pema as e vuri re këtë detaj. Duart i zgjati mbi të birin që qëndronte në atë krevat të hekurosur. Omeri prej muajsh nuk kishte lëvizur dhe çarçafët nuk kishin asnjë nevojë për tu ri hekurosur. Dora e zgjatur mbi të e prishi rregullsinë e mbulesave. Donte ta mbronte djalin. Nuk do pranonte kurrë që ndjesia e ligësht e gruas ta kishte si kurban. E shtrëngoi fort, saqë Omeri u duk sikur rënkoi. Ndoshta ishin tubat e oksigjenit që ua zuri frymën që rënkuan. Ata ishin e vetmja shenjë jete që jepte vogëlushi prej kohësh. Çudi sesi gjithçka kalonte për një fije tubi të holle sa gishti i dorës. Aty mbahej jeta me jetë dhe luftohej vdekja matanë murit. Agoni nuk donte kurrsesi të lejonte të birin të ndërronte anën e murit. Ani pse ky ku ishte i plasaritur dhe i lagësht e me aromë të keqe. Në fund të fundit ishte aromë dhe kjo tregonte se jeta isht dominuese, paçka se vdekja matanë murit priste me kosë në dorë. Agoni do sakrifikonte gjithçka për Omerin, në këtë rast në peshore ishte vënë Zana. Vajza e lindur në një kohë me Omerin do të shërbente si lëndë e parë për të birin. Çudi sesi e kishte mundur ky mendim. Njeriu është kafsha më e gabueshme në botë. Ai di të logjikojë dhe kjo e bën të rrezikshëm. E bën te gabueshëm. E bën të palogjikshëm në fund të fundit. Gomari është në funksionin e tij më paqësor sepse nuk i kërkohet të logjikojë. Njeriut po. Agoni ishte kthyer pikërisht në një kafshë të rrezikshme. Ishte bërë i palogjikshëm dhe për rrjedhojë i frikshëm, i rrezikshëm edhe për të bijën që e shikonte si një klon të djalit për ta përdorur si kavie, së cilës do ti merrej palca e kurrizit e do ti vendosej Omerit. Njeriu kishte vepruar me logjikën e ligjit të xhunglës. Për fat të keq, vajza ishte e dënuar që ne lindje, madje që në ngjizje. Lutja e babait kishte qenë: Zot me jep një djalë. Ishte bërë me dhimbje koke kur kishte dëgjuar nga mjeku se do kishte dhe një vajzë. Ndoshta kishte dominuar maskilizmi matuf i shqiptarëve që nuk e kuptojnë lehtë se në këtë botë erdhëm të gjithë nga e njëjta vrimë: ajo e femrës. Duket pak vulgare, por ndonjëherë më mirë ta thuash edhe me vulgaritet të vërtetën. Të gjitha këto teori kalonin herë në njërën barrikadë herë në tjetrën. Pra herë në kokën e Agonit e herë në atë te Dianës. Kishin rënë në heshtje. Ajo që turfullonte dhe zjarrin e zemërimit e shuante me lotët që nuk i linte të rridhnin, por i përpinte në kraharor. Dukej sikur binin në tokë të djegur pasi thaheshin duke avulluar në shpirtin e djegur të nënës së ngratë. Ndoshta vetë Agoni fshehur në thellësinë e shpirtit të tij e dinte se ishte marri ajo që po kërkonte të bënte, por në sipërfaqe e kishte mbytur ajo logjika e rrezikshme që e dallon njeriun nga kafsha. Kafshët në fakt nuk arrijnë dot të bëjnë dallimin mes këlyshëve, meshkuj apo femra. Njeriu e bën këtë në mënyrë vrastare. Që kur në barkun e nënës ngjizët seksi femër legalizohet vrasja. Sa fëmijë të dobët fryt i dashurisë nuk kanë parë dot dritën e diellit dënuar me vrasje prindërore. Po. Vrasje. Kjo fjalë e tronditi heshtjen e Agonit. Ai nuk e kishte bërë këtë kur Zana ishte ende një qelizë e vogël në barkun e Dianës. Tani do ta vriste duke e dënuar në mënyrën më mizore. Duke ia marrë shpirtin e duke ia dhënë të birit që dergjej në krevatin e asaj dhome plot me heshtje. Diana vazhdonte të mbyste shpirtin me lotët e dhimbjes. Nuk e besonte dot se nga njeriu i ëndrrave të saj, gatuhej një vrasje e tillë mizore. Me qetësi olimpike ai i kishte treguar planin mizor të vrasjes së Zanës duke i marrë palcën e kurrizit. Duke ia marrë shpirtin me duart e veta. Gruaja gjashtë muaj me radhë ishte përpjekur ta kthente në një makth ëndrrash planin e burrit. Zgjohej natën duke dihatur dhe sytë e frikësuar përplaseshin tek krevati ku Zana flinte ëmbël. Ajo nuk e dinte fatin që i kishte shkruar i ati. Nëna e ngratë nuk gjente dot përgjigje për të bijën kur ajo pyeste se kur do të shërohej vëllai binjak. Përgjigja e shkurtër “së shpejti” nuk e kënaqte kurrë vogëlushen, mbase
